Waiśampajana rzekł:
Gdy minęła noc, woźnica Dhrysztadjumny opowiedział
Władcy Prawości o rzezi podczas ataku na śpiących.
Gdy minęła noc, woźnica Dhrysztadjumny opowiedział
Władcy Prawości o rzezi podczas ataku na śpiących.
vaiśaṃpāyana uvāca /
tasyāṃ rātryāṃ vyatītāyāṃ dhṛṣṭadyumnasya sārathiḥ /
śaśaṃsa dharmarājāya sauptike kadanaṃ kṛtam //
tasyāṃ rātryāṃ vyatītāyāṃ dhṛṣṭadyumnasya sārathiḥ /
śaśaṃsa dharmarājāya sauptike kadanaṃ kṛtam //
„Synowie Draupadi, królu, jak i synowie Drupady,
nocą ufni w swej beztrosce zasnęli w obozie swoim,
nocą ufni w swej beztrosce zasnęli w obozie swoim,
draupadeyā mahārāja drupadasyātmajaiḥ saha /
pramattā niśi viśvastāḥ svapantaḥ śibire svake //
pramattā niśi viśvastāḥ svapantaḥ śibire svake //
a okrutny Krytawarman, Krypa – potomek Gotamy
oraz grzesznik Aśwatthaman wybili nasz obóz nocą.
oraz grzesznik Aśwatthaman wybili nasz obóz nocą.
kṛtavarmaṇā nṛśaṃsena gautamena kṛpeṇa ca /
aśvatthāmnā ca pāpena hataṃ vaḥ śibiraṃ niśi //
aśvatthāmnā ca pāpena hataṃ vaḥ śibiraṃ niśi //
Strzały ich, włócznie, topory rozcinające tysiące
mężów, słoni oraz koni całą armię twą zniszczyły.
mężów, słoni oraz koni całą armię twą zniszczyły.
etair naragajāśvānāṃ prāsaśaktiparaśvadhaiḥ /
sahasrāṇi nikṛntadbhir niḥśeṣaṃ te balaṃ kṛtam //
sahasrāṇi nikṛntadbhir niḥśeṣaṃ te balaṃ kṛtam //
Słychać było głośne krzyki twojej armii, o Bharato,
jak gdyby to las ogromny toporami był ścinany.
jak gdyby to las ogromny toporami był ścinany.
chidyamānasya mahato vanasyeva paraśvadhaiḥ /
śuśruve sumahāñ śabdo balasya tava bhārata //
śuśruve sumahāñ śabdo balasya tava bhārata //
Z całej armii ja jedyny ocalałem, władco ziemi,
jakoś uciekłem, o prawy, gdy nie baczył Krytawarman.”
jakoś uciekłem, o prawy, gdy nie baczył Krytawarman.”
aham eko 'vaśiṣṭastu tasmāt sainyānmahīpate /
muktaḥ kathaṃcid dharmātman vyagrasya kṛtavarmaṇaḥ //
muktaḥ kathaṃcid dharmātman vyagrasya kṛtavarmaṇaḥ //
Słysząc te nieszczęsne słowa ów syn Kunti, Judhiszthira,
nieugięty, padł na ziemię bolejąc po stracie synów.
nieugięty, padł na ziemię bolejąc po stracie synów.
tacchrutvā vākyam aśivaṃ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ /
papāta mahyāṃ durdharṣaḥ putraśokasamanvitaḥ //
papāta mahyāṃ durdharṣaḥ putraśokasamanvitaḥ //
Gdy padał, podszedł i objął go Ardźuna, Bhimasena,
syn Satjaki oraz Madri dwaj synowie, Pandawowie.
syn Satjaki oraz Madri dwaj synowie, Pandawowie.
taṃ patantam abhikramya parijagrāha sātyakiḥ /
bhīmaseno 'rjunaścaiva mādrīputrau ca pāṇḍavau //
bhīmaseno 'rjunaścaiva mādrīputrau ca pāṇḍavau //
Odzyskał syn Kunti zmysły i głosem nękanym bólem –
– wrogów zwyciężywszy, później zwyciężony – łkał cierpiący.
– wrogów zwyciężywszy, później zwyciężony – łkał cierpiący.
labdhacetāstu kaunteyaḥ śokavihvalayā girā /
jitvā śatrūñ jitaḥ paścāt paryadevayad āturaḥ //
jitvā śatrūñ jitaḥ paścāt paryadevayad āturaḥ //
„Biegu zdarzeń nie przewidzą nawet mędrcy z boskim okiem,
inni, których zwyciężano zwyciężają; choć zwycięscy
my jesteśmy zwyciężeni.
inni, których zwyciężano zwyciężają; choć zwycięscy
my jesteśmy zwyciężeni.
durvidā gatir arthānām api ye divyacakṣuṣaḥ /
jīyamānā jayantyanye jayamānā vayaṃ jitāḥ //
jīyamānā jayantyanye jayamānā vayaṃ jitāḥ //
Zabiliśmy braci, druhów, ojców, synów, towarzyszy,
krewnych, doradców i wnuków, choć zwyciężyliśmy wszystkich,
my jesteśmy zwyciężeni.
krewnych, doradców i wnuków, choć zwyciężyliśmy wszystkich,
my jesteśmy zwyciężeni.
hatvā bhrātṝn vayasyāṃśca pitṝn putrān suhṛdgaṇān /
bandhūn amātyān pautrāṃśca jitvā sarvāñ jitā vayam //
bandhūn amātyān pautrāṃśca jitvā sarvāñ jitā vayam //
Strata ma oblicze zysku, a zysk ma sylwetkę straty,
to zwycięstwo ma kształt klęski, przeto zwycięstwo to klęska.
to zwycięstwo ma kształt klęski, przeto zwycięstwo to klęska.
anartho hyarthasaṃkāśastathārtho 'narthadarśanaḥ /
jayo 'yam ajayākāro jayastasmāt parājayaḥ //
jayo 'yam ajayākāro jayastasmāt parājayaḥ //
Jestem jak nieszczęsny głupiec, który po zwycięstwie cierpi.
Jak mam być wygranym, skoro bardziej wygrali wrogowie?
Jak mam być wygranym, skoro bardziej wygrali wrogowie?
yaṃ jitvā tapyate paścād āpanna iva durmatiḥ /
kathaṃ manyeta vijayaṃ tato jitataraḥ paraiḥ //
kathaṃ manyeta vijayaṃ tato jitataraḥ paraiḥ //
Hańba, grzeszne to zwycięstwo; zabiliśmy krewnych dla tych,
którzy niby zwyciężając sami są zwyciężonymi
przez przebiegłych zwyciężonych.
którzy niby zwyciężając sami są zwyciężonymi
przez przebiegłych zwyciężonych.
yeṣām arthāya pāpasya dhig jayasya suhṛdvadhe /
nirjitair apramattair hi vijitā jitakāśinaḥ //
nirjitair apramattair hi vijitā jitakāśinaḥ //
Ci, którzy uciekli nawet w potyczkach przed gniewnym Karną,
przed lwem-mężem, który w starciach nie odwracał się od wrogów,
przed lwem-mężem, który w starciach nie odwracał się od wrogów,
karṇinālīkadaṃṣṭrasya khaḍgajihvasya saṃyuge /
cāpavyāttasya raudrasya jyātalasvananādinaḥ //
cāpavyāttasya raudrasya jyātalasvananādinaḥ //
którego zęby to strzały i włócznie, język był mieczem,
usta łukiem, dziki okrzyk to dźwięk dłoni na cięciwie,
przez beztroskę swą polegli.
usta łukiem, dziki okrzyk to dźwięk dłoni na cięciwie,
przez beztroskę swą polegli.
kruddhasya narasiṃhasya saṃgrāmeṣvapalāyinaḥ /
ye vyamucyanta karṇasya pramādāt ta ime hatāḥ //
ye vyamucyanta karṇasya pramādāt ta ime hatāḥ //
Królowie którzy dzięki swym okrętom,
którymi były ich różne oręże,
morze przebyli, to, którym był Drona –
morze, gdzie były wodami rydwany,
falami deszcze strzał zdobnych w klejnoty,
morskie stworzenia to były rumaki,
którymi były ich różne oręże,
morze przebyli, to, którym był Drona –
morze, gdzie były wodami rydwany,
falami deszcze strzał zdobnych w klejnoty,
morskie stworzenia to były rumaki,
rathahradaṃ śaravarṣormimantaṃ ratnācitaṃ vāhanarājiyuktam /
śaktyṛṣṭimīnadhvajanāganakraṃ śarāsanāvartamaheṣuphenam //
śaktyṛṣṭimīnadhvajanāganakraṃ śarāsanāvartamaheṣuphenam //
rybami były oszczepy i miecze,
krokodylami i wężami flagi,
wirami były morskimi kołczany,
wzejściem księżyca spotkanie się w boju,
gwałtowny atak falami przypływu,
szumem fal koła i dłoń na cięciwie –
– ci w swej beztrosce zostali zabici.
krokodylami i wężami flagi,
wirami były morskimi kołczany,
wzejściem księżyca spotkanie się w boju,
gwałtowny atak falami przypływu,
szumem fal koła i dłoń na cięciwie –
– ci w swej beztrosce zostali zabici.
saṃgrāmacandrodayavegavelaṃ droṇārṇavaṃ jyātalanemighoṣam /
ye terur uccāvacaśastranaubhis te rājaputrā nihatāḥ pramādāt //
ye terur uccāvacaśastranaubhis te rājaputrā nihatāḥ pramādāt //
Bo w świecie żywych żadnego większego
zabójstwa ludzi nie ma nad beztroskę,
zewsząd pomyślność beztroskiego męża
opuszcza i go dopada niedola.
zabójstwa ludzi nie ma nad beztroskę,
zewsząd pomyślność beztroskiego męża
opuszcza i go dopada niedola.
na hi pramādāt paramo 'sti kaścid vadho narāṇām iha jīvaloke /
pramattam arthā hi naraṃ samantāt tyajantyanarthāśca samāviśanti //
pramattam arthā hi naraṃ samantāt tyajantyanarthāśca samāviśanti //
Ci władcy, którzy w wojnie tej przetrwali
ogień palący las, którym był Bhiszma –
– ten ogień, który najlepiej nacierał
na suche drzewa, czyli wielką armię,
którego szybkość to broń niszczycielska,
ogień palący las, którym był Bhiszma –
– ten ogień, który najlepiej nacierał
na suche drzewa, czyli wielką armię,
którego szybkość to broń niszczycielska,
dhvajottamāgrocchritadhūmaketuṃ śarārciṣaṃ kopamahāsamīram /
mahādhanurjyātalanemighoṣaṃ tanutranānāvidhaśastrahomam //
mahādhanurjyātalanemighoṣaṃ tanutranānāvidhaśastrahomam //
wysoki dym to punkt najwyższy flagi,
płomienie – strzały, wiatr potężny – furia,
ryk – trzask kół i dźwięk dłoni na cięciwie,
obiata – zbroja i broń różnorodna –
ci w swej beztrosce zostali zabici.
płomienie – strzały, wiatr potężny – furia,
ryk – trzask kół i dźwięk dłoni na cięciwie,
obiata – zbroja i broń różnorodna –
ci w swej beztrosce zostali zabici.
mahācamūkakṣavarābhipannaṃ mahāhave bhīṣmamahādavāgnim /
ye sehur āttāyataśastravegaṃ te rājaputrā nihatāḥ pramādāt //
ye sehur āttāyataśastravegaṃ te rājaputrā nihatāḥ pramādāt //
Bo mąż beztroski nie może osiągnąć
wiedzy, ascezy, sławy, wzniosłej chwały,
patrz, wielki Indra zabił wszystkich wrogów
troskliwie walcząc i rozkwitał w szczęściu.
wiedzy, ascezy, sławy, wzniosłej chwały,
patrz, wielki Indra zabił wszystkich wrogów
troskliwie walcząc i rozkwitał w szczęściu.
na hi pramattena nareṇa labhyā vidyā tapaḥ śrīr vipulaṃ yaśo vā /
paśyāpramādena nihatya śatrūn sarvānmahendraṃ sukham edhamānam //
paśyāpramādena nihatya śatrūn sarvānmahendraṃ sukham edhamānam //
Patrz na podobnych Indrze synów, wnuków,
władców bez reszty zabitych w beztrosce,
jak kupcy możni, co przebyli morze
a lekkomyślni utonęli w rzeczce.
Ci, którzy leżą zabici przez gniewnych
z pewnością trzecie niebo osiągnęli.
władców bez reszty zabitych w beztrosce,
jak kupcy możni, co przebyli morze
a lekkomyślni utonęli w rzeczce.
Ci, którzy leżą zabici przez gniewnych
z pewnością trzecie niebo osiągnęli.
indropamān pārthivaputrapautrān paśyāviśeṣeṇa hatān pramādāt /
tīrtvā samudraṃ vaṇijaḥ samṛddhāḥ sannāḥ kunadyām iva helamānāḥ /
amarṣitair ye nihatāḥ śayānā niḥsaṃśayaṃ te tridivaṃ prapannāḥ //
tīrtvā samudraṃ vaṇijaḥ samṛddhāḥ sannāḥ kunadyām iva helamānāḥ /
amarṣitair ye nihatāḥ śayānā niḥsaṃśayaṃ te tridivaṃ prapannāḥ //
Jak mam nie płakać nad cnotliwą Kryszną,
ona dziś zginie w oceanie smutku
spostrzegłszy braci i synów zabitych,
starego ojca też, Pańćalów króla.
ona dziś zginie w oceanie smutku
spostrzegłszy braci i synów zabitych,
starego ojca też, Pańćalów króla.
kṛṣṇāṃ nu śocāmi kathaṃ na sādhvīṃ śokārṇave sādya vinaṅkṣyatīti /
bhrātṝṃśca putrāṃśca hatānniśamya pāñcālarājaṃ pitaraṃ ca vṛddham /
dhruvaṃ visaṃjñā patitā pṛthivyāṃ sā śeṣyate śokakṛśāṅgayaṣṭiḥ //
bhrātṝṃśca putrāṃśca hatānniśamya pāñcālarājaṃ pitaraṃ ca vṛddham /
dhruvaṃ visaṃjñā patitā pṛthivyāṃ sā śeṣyate śokakṛśāṅgayaṣṭiḥ //
Co się z nią stanie, nieznającą nieszczęść
zrodzonych z bólu, przywykłą do szczęścia,
wstrząśniętą stratą synów, rzezią braci,
będącą jakby przez ogień spalaną?”
zrodzonych z bólu, przywykłą do szczęścia,
wstrząśniętą stratą synów, rzezią braci,
będącą jakby przez ogień spalaną?”
tacchokajaṃ duḥkham apārayantī kathaṃ bhaviṣyatyucitā sukhānām /
putrakṣayabhrātṛvadhapraṇunnā pradahyamāneva hutāśanena //
putrakṣayabhrātṛvadhapraṇunnā pradahyamāneva hutāśanena //
Tak lamentował zbolały król Kurów
i do Nakuli rzekł: ”idź i przyprowadź
tutaj tę oto dotkniętą nieszczęściem
córę królewską razem z jej krewnymi.”
i do Nakuli rzekł: ”idź i przyprowadź
tutaj tę oto dotkniętą nieszczęściem
córę królewską razem z jej krewnymi.”
ityevam ārtaḥ paridevayan sa rājā kurūṇāṃ nakulaṃ babhāṣe /
gacchānayainām iha mandabhāgyāṃ samātṛpakṣām iti rājaputrīm //
gacchānayainām iha mandabhāgyāṃ samātṛpakṣām iti rājaputrīm //
Posłuszny słowom króla będącego
dzięki prawości jak prawość, syn Madri
szybko rydwanem przybył do królowej,
gdzie też Pańćalów króla żony były.
dzięki prawości jak prawość, syn Madri
szybko rydwanem przybył do królowej,
gdzie też Pańćalów króla żony były.
mādrīsutastat parigṛhya vākyaṃ dharmeṇa dharmapratimasya rājñaḥ /
yayau rathenālayam āśu devyāḥ pāñcālarājasya ca yatra dārāḥ //
yayau rathenālayam āśu devyāḥ pāñcālarājasya ca yatra dārāḥ //
Gdy syna Madri wysłał Judhiszthira,
wraz z przyjaciółmi dotkniętymi bólem
płacząc podążył na plac boju synów,
teraz usiany zastępami duchów.
wraz z przyjaciółmi dotkniętymi bólem
płacząc podążył na plac boju synów,
teraz usiany zastępami duchów.
prasthāpya mādrīsutam ājamīḍhaḥ śokārditastaiḥ sahitaḥ suhṛdbhiḥ /
rorūyamāṇaḥ prayayau sutānām āyodhanaṃ bhūtagaṇānukīrṇam //
rorūyamāṇaḥ prayayau sutānām āyodhanaṃ bhūtagaṇānukīrṇam //
Wkroczył na straszne to, przeklęte miejsce
i dostrzegł synów, druhów, towarzyszy
we krwi skąpanych, leżących na ziemi,
zbitych zmiażdżonych, bez głów, rozszarpanych.
i dostrzegł synów, druhów, towarzyszy
we krwi skąpanych, leżących na ziemi,
zbitych zmiażdżonych, bez głów, rozszarpanych.
sa tat praviśyāśivam ugrarūpaṃ dadarśa putrān suhṛdaḥ sakhīṃśca /
bhūmau śayānān rudhirārdragātrān vibhinnabhagnāpahṛtottamāṅgān //
bhūmau śayānān rudhirārdragātrān vibhinnabhagnāpahṛtottamāṅgān //
Gdy ich zobaczył, wielce nieszczęśliwy
pierwszy z obrońców prawa, Judhiszthira,
głośny wzniósł okrzyk najlepszy z Kaurawów
i padł na ziemię, z druhami, bez zmysłów.
pierwszy z obrońców prawa, Judhiszthira,
głośny wzniósł okrzyk najlepszy z Kaurawów
i padł na ziemię, z druhami, bez zmysłów.
sa tāṃstu dṛṣṭvā bhṛśam ārtarūpo yudhiṣṭhiro dharmabhṛtāṃ variṣṭhaḥ /
uccaiḥ pracukrośa ca kauravāgryaḥ papāta corvyāṃ sagaṇo visaṃjñaḥ //
uccaiḥ pracukrośa ca kauravāgryaḥ papāta corvyāṃ sagaṇo visaṃjñaḥ //