Waiśampajana rzekł:
Usłysz to, co rzekł Widura synowi Wićitrawirji
pocieszając byka ludzi słowami nieśmiertelnymi.
Usłysz to, co rzekł Widura synowi Wićitrawirji
pocieszając byka ludzi słowami nieśmiertelnymi.
vaiśaṃpāyana uvāca /
tato 'mṛtasamair vākyair hlādayan puruṣarṣabham /
vaicitravīryaṃ viduro yad uvāca nibodha tat //
tato 'mṛtasamair vākyair hlādayan puruṣarṣabham /
vaicitravīryaṃ viduro yad uvāca nibodha tat //
Widura rzekł:
Królu, wstań, dlaczego leżysz, dojdź do ładu sam ze sobą,
to jest kres wszelkich śmiertelnych stworzeń stałych i ruchomych.
Królu, wstań, dlaczego leżysz, dojdź do ładu sam ze sobą,
to jest kres wszelkich śmiertelnych stworzeń stałych i ruchomych.
vidura uvāca /
uttiṣṭha rājan kiṃ śeṣe dhārayātmānam ātmanā /
sthirajaṅgamamartyānāṃ sarveṣām eṣa nirṇayaḥ //
uttiṣṭha rājan kiṃ śeṣe dhārayātmānam ātmanā /
sthirajaṅgamamartyānāṃ sarveṣām eṣa nirṇayaḥ //
Każdy zbiór się wyczerpuje, wzloty kończą się upadkiem,
związki kończą się rozstaniem, życie zaś się kończy śmiercią.
związki kończą się rozstaniem, życie zaś się kończy śmiercią.
sarve kṣayāntā nicayāḥ patanāntāḥ samucchrayāḥ /
saṃyogā viprayogāntā maraṇāntaṃ hi jīvitam //
saṃyogā viprayogāntā maraṇāntaṃ hi jīvitam //
Gdy Jama za sobą ciągnie i tchórza, i bohatera,
czemuż więc ci kszatrijowie, o byku pośród kszatrijów,
nie mieli ze sobą walczyć?
czemuż więc ci kszatrijowie, o byku pośród kszatrijów,
nie mieli ze sobą walczyć?
yadā śūraṃ ca bhīruṃ ca yamaḥ karṣati bhārata /
tat kiṃ na yotsyanti hi te kṣatriyāḥ kṣatriyarṣabha //
tat kiṃ na yotsyanti hi te kṣatriyāḥ kṣatriyarṣabha //
Jeden nie walcząc umiera, drugi walcząc żyje dalej,
osiągając, wielki królu, czas swój, nikt go nie przekroczy.
osiągając, wielki królu, czas swój, nikt go nie przekroczy.
ayudhyamāno mriyate yudhyamānaśca jīvati /
kālaṃ prāpya mahārāja na kaścid ativartate //
kālaṃ prāpya mahārāja na kaścid ativartate //
Więc, nad zabitymi w bitwie ty, królu, nie możesz boleć.
Jeśli mają autorytet księgi, oni osiągnęli
najwspanialsze przeznaczenie.
Jeśli mają autorytet księgi, oni osiągnęli
najwspanialsze przeznaczenie.
na cāpyetān hatān yuddhe rājañ śocitum arhasi /
pramāṇaṃ yadi śāstrāṇi gatāste paramāṃ gatim //
pramāṇaṃ yadi śāstrāṇi gatāste paramāṃ gatim //
Wszyscy ci recytowali Wedy, śluby przestrzegali,
zginęli jak bohaterzy; nad czym tu lamentowanie?
zginęli jak bohaterzy; nad czym tu lamentowanie?
sarve svādhyāyavanto hi sarve ca caritavratāḥ /
sarve cābhimukhāḥ kṣīṇās tatra kā paridevanā //
sarve cābhimukhāḥ kṣīṇās tatra kā paridevanā //
Przybyli z nieznanej sfery, poszli ku nieznanej sferze,
tyś nie ich, nie twoi oni; nad czym tu lamentowanie?
tyś nie ich, nie twoi oni; nad czym tu lamentowanie?
adarśanād āpatitāḥ punaścādarśanaṃ gatāḥ /
na te tava na teṣāṃ tvaṃ tatra kā paridevanā //
na te tava na teṣāṃ tvaṃ tatra kā paridevanā //
Zabity osiąga niebo, zabiwszy osiąga sławę,
cenne jest jedno i drugie, w walce nic nie jest jałowe.
cenne jest jedno i drugie, w walce nic nie jest jałowe.
hato 'pi labhate svargaṃ hatvā ca labhate yaśaḥ /
ubhayaṃ no bahuguṇaṃ nāsti niṣphalatā raṇe //
ubhayaṃ no bahuguṇaṃ nāsti niṣphalatā raṇe //
Indra im urządza światy, w których ziszczą się pragnienia,
albowiem są oni gości Indry, byku pośród ludzi.
albowiem są oni gości Indry, byku pośród ludzi.
teṣāṃ kāmadughāṃl lokān indraḥ saṃkalpayiṣyati /
indrasyātithayo hyete bhavanti puruṣarṣabha //
indrasyātithayo hyete bhavanti puruṣarṣabha //
Nie znajdą tak łatwo nieba ludzie przez ascezę, wiedzę,
ni ofiary pełne darów, jak żołnierze padli w boju.
ni ofiary pełne darów, jak żołnierze padli w boju.
na yajñair dakṣiṇāvadbhir na tapobhir na vidyayā /
svargaṃ yānti tathā martyā yathā śūrā raṇe hatāḥ //
svargaṃ yānti tathā martyā yathā śūrā raṇe hatāḥ //
Matek i ojców tysiące, setki synów i małżonek
doświadczają koła wcieleń; czyi oni są, my czyi?
doświadczają koła wcieleń; czyi oni są, my czyi?
mātāpitṛsahasrāṇi putradāraśatāni ca /
saṃsāreṣvanubhūtāni kasya te kasya vā vayam //
saṃsāreṣvanubhūtāni kasya te kasya vā vayam //
Do smutku tysiące podstaw, do strachu okazji setki
nawiedzają dnia każdego głupca, lecz nie uczonego.
nawiedzają dnia każdego głupca, lecz nie uczonego.
śokasthānasahasrāṇi bhayasthānaśatāni ca /
divase divase mūḍham āviśanti na paṇḍitam //
divase divase mūḍham āviśanti na paṇḍitam //
Nikt czasowi nie jest miły, ni wrogi, najlepszy z Kurów,
nikt mu nie jest obojętny, czas za sobą ciągnie wszystko.
nikt mu nie jest obojętny, czas za sobą ciągnie wszystko.
na kālasya priyaḥ kaścinna dveṣyaḥ kurusattama /
na madhyasthaḥ kvacit kālaḥ sarvaṃ kālaḥ prakarṣati //
na madhyasthaḥ kvacit kālaḥ sarvaṃ kālaḥ prakarṣati //
Nietrwałe jest życie, piękno, młodość, gromadzenie bogactw,
zdrowie, z miłym przebywanie, mędrzec niech nie pragnie tego!
zdrowie, z miłym przebywanie, mędrzec niech nie pragnie tego!
anityaṃ jīvitaṃ rūpaṃ yauvanaṃ dravyasaṃcayaḥ /
ārogyaṃ priyasaṃvāso gṛdhyed eṣu na paṇḍitaḥ //
ārogyaṃ priyasaṃvāso gṛdhyed eṣu na paṇḍitaḥ //
Ty jeden nie możesz boleć nad nieszczęściem wszystkich ludzi;
co pogrąży się w niebycie już do życia nie powróci.
co pogrąży się w niebycie już do życia nie powróci.
na jānapadikaṃ duḥkham ekaḥ śocitum arhasi /
apyabhāvena yujyeta taccāsya na nivartate //
apyabhāvena yujyeta taccāsya na nivartate //
Kto dostrzega napór smutku, niech go zdławi nie bolejąc,
to jest lekiem na nieszczęście, że się nad nim nie rozmyśla,
gdy rozmyśla się, nie znika, nawet jeszcze bardziej wzrasta.
to jest lekiem na nieszczęście, że się nad nim nie rozmyśla,
gdy rozmyśla się, nie znika, nawet jeszcze bardziej wzrasta.
aśocan pratikurvīta yadi paśyet parākramam /
bhaiṣajyam etad duḥkhasya yad etannānucintayet /
cintyamānaṃ hi na vyeti bhūyaścāpi vivardhate //
bhaiṣajyam etad duḥkhasya yad etannānucintayet /
cintyamānaṃ hi na vyeti bhūyaścāpi vivardhate //
Kiedy wiążą się z niechcianym i brak im tego, co miłe,
ludzie o rozumie małym doznają umysłu cierpień.
ludzie o rozumie małym doznają umysłu cierpień.
aniṣṭasaṃprayogācca viprayogāt priyasya ca /
manuṣyā mānasair duḥkhair yujyante ye 'lpabuddhayaḥ //
manuṣyā mānasair duḥkhair yujyante ye 'lpabuddhayaḥ //
Nie ma zysku, ni prawości, ni rozkoszy w twoim bólu,
nie opuszcza on gnuśnego, tego, kto z trzech celów zbacza.
nie opuszcza on gnuśnego, tego, kto z trzech celów zbacza.
nārtho na dharmo na sukhaṃ yad etad anuśocasi /
na ca nāpaiti kāryārthāt trivargāccaiva bhraśyate //
na ca nāpaiti kāryārthāt trivargāccaiva bhraśyate //
Taki, inny stan majątku szczególny zyskując ludzie
błądzą niezadowoleni, mędrcy są zadowoleni.
błądzą niezadowoleni, mędrcy są zadowoleni.
anyām anyāṃ dhanāvasthāṃ prāpya vaiśeṣikīṃ narāḥ /
asaṃtuṣṭāḥ pramuhyanti saṃtoṣaṃ yānti paṇḍitāḥ //
asaṃtuṣṭāḥ pramuhyanti saṃtoṣaṃ yānti paṇḍitāḥ //
Mądrością – umysłu boleść, ból cielesny – lekarstwami
niech zwalcza – to wiedzy biegłość; nie zrównujmy się z głupcami.
niech zwalcza – to wiedzy biegłość; nie zrównujmy się z głupcami.
prajñayā mānasaṃ duḥkhaṃ hanyācchārīram auṣadhaiḥ /
etajjñānasya sāmarthyaṃ na bālaiḥ samatām iyāt //
etajjñānasya sāmarthyaṃ na bālaiḥ samatām iyāt //
Leży obok leżącego, stoi obok stojącego,
biegnie obok biegnącego karman – czyn przeszłego życia.
biegnie obok biegnącego karman – czyn przeszłego życia.
śayānaṃ cānuśayati tiṣṭhantaṃ cānutiṣṭhati /
anudhāvati dhāvantaṃ karma pūrvakṛtaṃ naram //
anudhāvati dhāvantaṃ karma pūrvakṛtaṃ naram //
W jakimkolwiek stanie człowiek czyni dobro lub nieprawość,
w takim to osiąga stanie taki owoc swoich czynów.
w takim to osiąga stanie taki owoc swoich czynów.
yasyāṃ yasyām avasthāyāṃ yat karoti śubhāśubham /
tasyāṃ tasyām avasthāyāṃ tat tat phalam upāśnute //
tasyāṃ tasyām avasthāyāṃ tat tat phalam upāśnute //