Rozdział 52

I rzekł Sańdźaja:
Gdy noc się świtem rozjaśniła, wtedy Syn Śantanu Bhiszma rozkazał ustawić szyki do walki, Bharato! I ustawił Syn Śantanu, wielki praojciec Kurów, potężny szyk Garudy, pragnąc zwycięstwa twoich synów. Sam na jego dziobie stanął — twój ojciec O-Boskim-Ślubie. Oczami Garudy byli Bharadwadźa i Syn Satwaty Krytawarman. Przesławni Aśwatthaman i Krypa stanęli na szyi razem z Trigartami, Matsjami, Kaikejami i Watadhanami. Bhuriśrawas, Śala, Śalja, Bhagadatta, o panie, Madrakowie, bohaterowie Sindhu, Pańćanadowie razem z Dźajdrathą (5) na szyi stanęli, z tyłu zaś król Durjodhana z braćmi i sprzymierzeńcami. Ogon stanowili królowie Awanti Winda i Anuwinda, król Kambodźi Sudakszina razem z Śakami, o królu, oraz wszyscy Śurasenowie. Na prawym skrzydle stanęli w szyku uzbrojeni Magadhowie i Kalingowie razem z oddziałami Daśeraków, na lewym zaś — Kananowie i Wikuńdźowie, Muktowie i Kundiwryszowie razem z Brahadbalą.
Gdy Ardźuna Leworęki, pogromca wrogów, zobaczył te wojska w szyku ustawione, razem z Dhrysztadjumną, swój szyk na polu bitwy jął zaczął ustawiać. I rozmieścił wojsko w strasznym szyku Półksiężyca. (10) Na prawym rogu stanął Bhimasena świetlisty powodzią oręża najróżniejszego; otaczali go królowie z różnych krain. Za nim stanął Wirata i wielki rydwannik Drupada, a zaraz za nim Nila z granatową bronią. Zaraz za Nilą stał rydwannik Dhrysztaketu otoczony wojskami Ćedich, z królestwa Kaśi, Karuszami i Paurawami. W środku wielkiej armii wojska stali silni, zwarci i gotowi Dhrysztadjumna, Śikhandin i Pańćalowie z Prabhadrakami, Bharato. Tam też stał Król Prawa Judhiszthira otoczony armią słoni. Obok niego — Satjaki, mój królu, i pięciu synów Draupadi. (15) Zaraz obok Abhimanju, za nim następny był Irawant, potem Syn Bhimy Ghatotkaća i Kekajowie, wielcy rydwannicy. Na lewym skrzydle stał stał Ardźuna Najlepszy Z Istot Dwunożnych, strzeżony przez Krysznę — Strażnika Świata Całego, Dręczyciela Ludzi. W ten sposób Pandawowie ustawili wielką armię, aby zabijać twych synów i tych, co po ich stronie stanęli.
I rozpoczyna się bój między twoimi ludźmi i tamtymi. Oddziały rydwanów i słonnicy w jeden kłąb się zbijają. Widzę, jak całe powodzie kawalerii i jazdy, panie plemion, atakują się nawzajem, druzgocąc jedni drugich. (20) Straszliwy huk rozpędzonych fal rydwanów, uderzających co chwila o siebie, miesza się z hukiem bębnów. Krzyk mężnych bohaterów, zadających sobie śmierć wzajemnie, twoich i tamtych, w tej rozgłośnej bitwie, nieba sięga, Bharato!

6.52.1

saṃjaya uvāca /
prabhātāyāṃ tu śarvaryāṃ bhīṣmaḥ śāṃtanavastataḥ /
anīkānyanusaṃyāne vyādideśātha bhārata //

6.52.2

gāruḍaṃ ca mahāvyūhaṃ cakre śāṃtanavastadā /
putrāṇāṃ te jayākāṅkṣī bhīṣmaḥ kurupitāmahaḥ //

6.52.3

garuḍasya svayaṃ tuṇḍe pitā devavratastava /
cakṣuṣī ca bharadvājaḥ kṛtavarmā ca sātvataḥ //

6.52.4

aśvatthāmā kṛpaścaiva śīrṣam āstāṃ yaśasvinau /
trigartair matsyakaikeyair vāṭadhānaiśca saṃyutau //

6.52.5

bhūriśravāḥ śalaḥ śalyo bhagadattaśca māriṣa /
madrakāḥ sindhusauvīrāstathā pañcanadāśca ye //

6.52.6

jayadrathena sahitā grīvāyāṃ saṃniveśitāḥ /
pṛṣṭhe duryodhano rājā sodaraiḥ sānugair vṛtaḥ //

6.52.7

vindānuvindāvāvantyau kāmbojaśca śakaiḥ saha /
puccham āsanmahārāja śūrasenāśca sarvaśaḥ //

6.52.8

māgadhāśca kaliṅgāśca dāśerakagaṇaiḥ saha /
dakṣiṇaṃ pakṣam āsādya sthitā vyūhasya daṃśitāḥ //

6.52.9

kānanāśca vikuñjāśca muktāḥ puṇḍrāviṣas tathā /
bṛhadbalena sahitā vāmaṃ pakṣam upāśritāḥ //

6.52.10

vyūḍhaṃ dṛṣṭvā tu tat sainyaṃ savyasācī paraṃtapaḥ /
dhṛṣṭadyumnena sahitaḥ pratyavyūhata saṃyuge /
ardhacandreṇa vyūhena vyūhaṃ tam atidāruṇam //

6.52.11

dakṣiṇaṃ śṛṅgam āsthāya bhīmaseno vyarocata /
nānāśastraughasampannair nānādeśyair nṛpair vṛtaḥ //

6.52.12

tad anveva virāṭaśca drupadaśca mahārathaḥ /
tadanantaram evāsīnnīlo nīlāyudhaiḥ saha //

6.52.13

nīlād anantaraṃ caiva dhṛṣṭaketur mahārathaḥ /
cedikāśikarūṣaiśca pauravaiścābhisaṃvṛtaḥ //

6.52.14

dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca pāñcālāśca prabhadrakāḥ /
madhye sainyasya mahataḥ sthitā yuddhāya bhārata //

6.52.15

tathaiva dharmarājo 'pi gajānīkena saṃvṛtaḥ /
tatastu sātyakī rājan draupadyāḥ pañca cātmajāḥ //

6.52.16

abhimanyustatastūrṇam irāvāṃśca tataḥ param /
bhaimasenistato rājan kekayāśca mahārathāḥ //

6.52.17

tato 'bhūd dvipadāṃ śreṣṭho vāmaṃ pārśvam upāśritaḥ /
sarvasya jagato goptā goptā yasya janārdanaḥ //

6.52.18

evam etanmahāvyūhaṃ pratyavyūhanta pāṇḍavāḥ /
vadhārthaṃ tava putrāṇāṃ tatpakṣaṃ ye ca saṃgatāḥ //

6.52.19

tataḥ pravavṛte yuddhaṃ vyatiṣaktarathadvipam /
tāvakānāṃ pareṣāṃ ca nighnatām itaretaram //

6.52.20

hayaughāśca rathaughāśca tatra tatra viśāṃ pate /
saṃpatantaḥ sma dṛśyante nighnamānāḥ parasparam //

6.52.21

dhāvatāṃ ca rathaughānāṃ nighnatāṃ ca pṛthak pṛthak /
babhūva tumulaḥ śabdo vimiśro dundubhisvanaiḥ //

6.52.22

divaspṛṅ naravīrāṇāṃ nighnatām itaretaram /
saṃprahāre sutumule tava teṣāṃ ca bhārata //