Dhrytarasztra rzekł:
Posłuchaj o boskich czynach Wasudewy, o Sańdźajo,
żaden inny człek niewładny ich dokonać prócz Pasterza.
Posłuchaj o boskich czynach Wasudewy, o Sańdźajo,
żaden inny człek niewładny ich dokonać prócz Pasterza.
dhṛtarāṣṭra uvāca /
śṛṇu divyāni karmāṇi vāsudevasya saṃjaya /
kṛtavān yāni govindo yathā nānyaḥ pumān kvacit //
śṛṇu divyāni karmāṇi vāsudevasya saṃjaya /
kṛtavān yāni govindo yathā nānyaḥ pumān kvacit //
Już w chłopięctwie wielki duchem, gdy w pasterzy rodzie wzrastał,
siłę ramion swych rozsławił w całym świecie, o Sańdźajo.
siłę ramion swych rozsławił w całym świecie, o Sańdźajo.
saṃvardhatā gopakule bālenaiva mahātmanā /
vikhyāpitaṃ balaṃ bāhvostriṣu lokeṣu saṃjaya //
vikhyāpitaṃ balaṃ bāhvostriṣu lokeṣu saṃjaya //
On to zabił władcę koni, który w pędzie wiatr wyprzedzał,
w lasach nad Jamuną mieszkał, silny jako Uććaihśrawas
w lasach nad Jamuną mieszkał, silny jako Uććaihśrawas
uccaiḥśravastulyabalaṃ vāyuvegasamaṃ jave /
jaghāna hayarājaṃ yo yamunāvanavāsinam //
jaghāna hayarājaṃ yo yamunāvanavāsinam //
Okrutnika, dziecię Danu, który niczym śmierć się zjawił
w byka kształcie, jako dziecię gołymi rękami zgładził.
w byka kształcie, jako dziecię gołymi rękami zgładził.
dānavaṃ ghorakarmāṇaṃ gavāṃ mṛtyum ivotthitam /
vṛṣarūpadharaṃ bālye bhujābhyāṃ nijaghāna ha //
vṛṣarūpadharaṃ bālye bhujābhyāṃ nijaghāna ha //
Zabił ów lotosooki Pralambhę, Narakę, Dźambhę,
rosłego jak góra Murę, a z nimi asurę Pithę.
rosłego jak góra Murę, a z nimi asurę Pithę.
pralambaṃ narakaṃ jambhaṃ pīṭhaṃ cāpi mahāsuram /
muruṃ cācalasaṃkāśam avadhīt puṣkarekṣaṇaḥ //
muruṃ cācalasaṃkāśam avadhīt puṣkarekṣaṇaḥ //
W walce Kansę mocarnego wraz z jego towarzyszami,
choć go chronił Dźarasandha, Kryszna swoim męstwem zdławił.
choć go chronił Dźarasandha, Kryszna swoim męstwem zdławił.
tathā kaṃso mahātejā jarāsaṃdhena pālitaḥ /
vikrameṇaiva kṛṣṇena sagaṇaḥ śātito raṇe //
vikrameṇaiva kṛṣṇena sagaṇaḥ śātito raṇe //
Kansy brat zwany Sunaman, mężny i nadzwyczaj dzielny,
neutralny względem Bhodźi, władał jedną wielką armią.
neutralny względem Bhodźi, władał jedną wielką armią.
sunāmā nāma vikrāntaḥ samagrākṣauhiṇīpatiḥ /
bhojarājasya madhyastho bhrātā kaṃsasya vīryavān //
bhojarājasya madhyastho bhrātā kaṃsasya vīryavān //
Kryszna razem z Baladewą, energiczny wrogobójca,
spalił króla Śurasenów wraz z rycerstwem podczas starcia.
spalił króla Śurasenów wraz z rycerstwem podczas starcia.
baladevadvitīyena kṛṣṇenāmitraghātinā /
tarasvī samare dagdhaḥ sasainyaḥ śūrasenarāṭ //
tarasvī samare dagdhaḥ sasainyaḥ śūrasenarāṭ //
On to wieszcza Durwasasa, co we wściekłość chyżo wpada,
uczcił wraz ze swą małżonką, a ten go pobłogosławił.
uczcił wraz ze swą małżonką, a ten go pobłogosławił.
durvāsā nāma viprarṣistathā paramakopanaḥ /
ārādhitaḥ sadāreṇa sa cāsmai pradadau varān //
ārādhitaḥ sadāreṇa sa cāsmai pradadau varān //
Bohater lotosooki pobił licznych władców ziemi
i córę króla Gandhary podczas swajamwary porwał.
i córę króla Gandhary podczas swajamwary porwał.
tathā gāndhārarājasya sutāṃ vīraḥ svayaṃvare /
nirjitya pṛthivīpālān avahat puṣkarekṣaṇaḥ //
nirjitya pṛthivīpālān avahat puṣkarekṣaṇaḥ //
Tych, co ścierpieć go nie mogli, władców niczym przednie konie
zaprzągł do ślubnego wozu i, batożąc ich, poranił.
zaprzągł do ślubnego wozu i, batożąc ich, poranił.
amṛṣyamāṇā rājāno yasya jātyā hayā iva /
rathe vaivāhike yuktāḥ pratodena kṛtavraṇāḥ //
rathe vaivāhike yuktāḥ pratodena kṛtavraṇāḥ //
Barczystego Dźarasandhę, władcę pełnej jednej armii,
Dręczyciel zabił sposobem przy pomocy jego wroga.
Dręczyciel zabił sposobem przy pomocy jego wroga.
jarāsaṃdhaṃ mahābāhum upāyena janārdanaḥ /
pareṇa ghātayāmāsa pṛthag akṣauhiṇīpatim //
pareṇa ghātayāmāsa pṛthag akṣauhiṇīpatim //
I dzielnego króla Ćedich , generała armii władców,
gdy ten hołdu złożyć nie chciał, niczym zwierza zaszlachtował.
gdy ten hołdu złożyć nie chciał, niczym zwierza zaszlachtował.
cedirājaṃ ca vikrāntaṃ rājasenāpatiṃ balī /
arghe vivadamānaṃ ca jaghāna paśuvat tadā //
arghe vivadamānaṃ ca jaghāna paśuvat tadā //
Przebogate miasto Saubhę, warowną sadybę Daitjów,
napadł Madhawa i strącił w samo łono oceanu,
choć je Śalwa dzielnie chronił.
napadł Madhawa i strącił w samo łono oceanu,
choć je Śalwa dzielnie chronił.
saubhaṃ daityapuraṃ svasthaṃ śālvaguptaṃ durāsadam /
samudrakukṣau vikramya pātayāmāsa mādhavaḥ //
samudrakukṣau vikramya pātayāmāsa mādhavaḥ //
Angów, Wangów i Kalingów, Magadhów, Kaśich, Kosalów,
Watsów, Gargów i Karuszów oraz Pundrów w boju zgromił.
Watsów, Gargów i Karuszów oraz Pundrów w boju zgromił.
aṅgān vaṅgān kaliṅgāṃśca māgadhān kāśikosalān /
vatsagargakarūṣāṃśca puṇḍrāṃścāpyajayad raṇe //
vatsagargakarūṣāṃśca puṇḍrāṃścāpyajayad raṇe //
Tych z Awanti, południowców, ludy górskie, Daśeraków,
Kaśmirczyków, Aurasaków i piśaćów z Mandarami,
Kaśmirczyków, Aurasaków i piśaćów z Mandarami,
āvantyān dākṣiṇātyāṃśca pārvatīyān daśerakān /
kāśmīrakān aurasakān piśācāṃśca samandarān //
kāśmīrakān aurasakān piśācāṃśca samandarān //
Kambodźów i Watadhanów, Ćolów, Pandjów, o Sańdźajo,
Trigartów oraz Malawów, Daradów niezwyciężonych,
Trigartów oraz Malawów, Daradów niezwyciężonych,
kāmbojān vāṭadhānāṃśca colān pāṇḍyāṃśca saṃjaya /
trigartānmālavāṃścaiva daradāṃśca sudurjayān //
trigartānmālavāṃścaiva daradāṃśca sudurjayān //
hordy zeszłe z każdej strony, Aśwaśaków i Jawanów
razem z ich zwolennikami zwyciężył Lotosooki.
razem z ich zwolennikami zwyciężył Lotosooki.
nānādigbhyaśca samprāptān vrātān aśvaśakān prati /
jitavān puṇḍarīkākṣo yavanāṃśca sahānugān //
jitavān puṇḍarīkākṣo yavanāṃśca sahānugān //
Ongiś do rekinów sioła, rojnego w morskie potwory ,
wszedł i Władcę Wód pokonał w walce w głębi oceanu.
wszedł i Władcę Wód pokonał w walce w głębi oceanu.
praviśya makarāvāsaṃ yādobhir abhisaṃvṛtam /
jigāya varuṇaṃ yuddhe salilāntargataṃ purā //
jigāya varuṇaṃ yuddhe salilāntargataṃ purā //
W boju Pięcioluda zmorzył, co pod-Ziemia zamieszkiwał,
tak Pan Zmysłów sobie zdobył boską konchę Pięciorodną.
tak Pan Zmysłów sobie zdobył boską konchę Pięciorodną.
yudhi pañcajanaṃ hatvā pātālatalavāsinam /
pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo divyaṃ śaṅkham avāptavān //
pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo divyaṃ śaṅkham avāptavān //
Wraz z Parthą w lesie Khandawa radość Żarcy Ofiar sprawił
i od Ognia broń ogniową – dysk niezwyciężony zdobył.
i od Ognia broń ogniową – dysk niezwyciężony zdobył.
khāṇḍave pārthasahitastoṣayitvā hutāśanam /
āgneyam astraṃ durdharṣaṃ cakraṃ lebhe mahābalaḥ //
āgneyam astraṃ durdharṣaṃ cakraṃ lebhe mahābalaḥ //
Dosiadłszy syna Winaty, strwożył miasto nieśmiertelnych
i z pałacu króla Indry uniósł drzewo koralowe .
i z pałacu króla Indry uniósł drzewo koralowe .
vainateyaṃ samāruhya trāsayitvāmarāvatīm /
mahendrabhavanād vīraḥ pārijātam upānayat //
mahendrabhavanād vīraḥ pārijātam upānayat //
Śakra musiał wszak to ścierpieć, znając jego wielką dzielność.
Wszak o władcy nie słyszałem, co by Kryszna go nie zmorzył.
Wszak o władcy nie słyszałem, co by Kryszna go nie zmorzył.
tacca marṣitavāñ śakro jānaṃstasya parākramam /
rājñāṃ cāpyajitaṃ kaṃcit kṛṣṇeneha na śuśruma //
rājñāṃ cāpyajitaṃ kaṃcit kṛṣṇeneha na śuśruma //
Któż poza Lotosookim cudu tego niezwykłego
mógł dokonać, o Sańdźajo, w mojej zgromadzeń komnacie?
mógł dokonać, o Sańdźajo, w mojej zgromadzeń komnacie?
yacca tanmahad āścaryaṃ sabhāyāṃ mama saṃjaya /
kṛtavān puṇḍarīkākṣaḥ kastadanya ihārhati //
kṛtavān puṇḍarīkākṣaḥ kastadanya ihārhati //
Zobaczyłem Krysznę Bogiem, gdyż przypadłem doń z miłością,
wszego bytu bezpośrednie zrozumienie do mnie przyszło.
wszego bytu bezpośrednie zrozumienie do mnie przyszło.
yacca bhaktyā prapanno 'ham adrākṣaṃ kṛṣṇam īśvaram /
tanme suviditaṃ sarvaṃ pratyakṣam iva cāgamat //
tanme suviditaṃ sarvaṃ pratyakṣam iva cāgamat //
Nikt nie zdoła dojść do kresu czynów, których on dokonał,
ów Pan zmysłów, o Sańdźajo, wielce dzielny i przemyślny.
ów Pan zmysłów, o Sańdźajo, wielce dzielny i przemyślny.
nānto vikramayuktasya buddhyā yuktasya vā punaḥ /
karmaṇaḥ śakyate gantuṃ hṛṣīkeśasya saṃjaya //
karmaṇaḥ śakyate gantuṃ hṛṣīkeśasya saṃjaya //
A więc Gada oraz Samba, Pradjumna i Widuratha,
Agawaha, Aniruddha, Ćarudeszna i Sarana,
Agawaha, Aniruddha, Ćarudeszna i Sarana,
tathā gadaśca sāmbaśca pradyumno 'tha vidūrathaḥ /
āgāvaho 'niruddhaśca cārudeṣṇaśca sāraṇaḥ //
āgāvaho 'niruddhaśca cārudeṣṇaśca sāraṇaḥ //
Ulmuka oraz Niśatha, Dźhallin, również mężny Babhru,
Prythu, a także Wiprythu, Samika, Arimedźaja,
Prythu, a także Wiprythu, Samika, Arimedźaja,
ulmuko niśaṭhaścaiva jhallī babhruśca vīryavān /
pṛthuśca vipṛthuścaiva samīko 'thārimejayaḥ //
pṛthuśca vipṛthuścaiva samīko 'thārimejayaḥ //
ci i inni wielce silni zapaśnicy, dzielni Wryszni,
stojąc w szrankach, mogą ustrzec całą armię synów Pandu,
stojąc w szrankach, mogą ustrzec całą armię synów Pandu,
ete vai balavantaśca vṛṣṇivīrāḥ prahāriṇaḥ /
kathaṃcit pāṇḍavānīkaṃ śrayeyuḥ samare sthitāḥ //
kathaṃcit pāṇḍavānīkaṃ śrayeyuḥ samare sthitāḥ //
gdy przywoła ich Keśawa, wielki duchem, mężny Wryszni.
Zatem wszystko jest wątpliwe – oto jest i moje zdanie.
Zatem wszystko jest wątpliwe – oto jest i moje zdanie.
āhūtā vṛṣṇivīreṇa keśavena mahātmanā /
tataḥ saṃśayitaṃ sarvaṃ bhaved iti matir mama //
tataḥ saṃśayitaṃ sarvaṃ bhaved iti matir mama //
Silny niczym stado słoni, wierch Kailasa przypomina,
w leśnym wieńcu, ze swym radłem, Rama tam jest, gdzie Dręczyciel .
w leśnym wieńcu, ze swym radłem, Rama tam jest, gdzie Dręczyciel .
nāgāyutabalo vīraḥ kailāsaśikharopamaḥ /
vanamālī halī rāmastatra yatra janārdanaḥ //
vanamālī halī rāmastatra yatra janārdanaḥ //
Zowią go dwakroć zrodzeni ojcem wszystkich, Wasudewą.
Czyżby on walczył dla Pandów interesu, o Sańdźajo?
Czyżby on walczył dla Pandów interesu, o Sańdźajo?
yam āhuḥ sarvapitaraṃ vāsudevaṃ dvijātayaḥ /
api vā hyeṣa pāṇḍūnāṃ yotsyate 'rthāya saṃjaya //
api vā hyeṣa pāṇḍūnāṃ yotsyate 'rthāya saṃjaya //
Gdyby sprawie synów Pandu był Keśawa się poświęcił,
wówczas to pośród rywali nikt mu, miły, nie ustoi.
wówczas to pośród rywali nikt mu, miły, nie ustoi.
sa yadā tāta saṃnahyet pāṇḍavārthāya keśavaḥ /
na tadā pratyanīkeṣu bhavitā tasya kaścana //
na tadā pratyanīkeṣu bhavitā tasya kaścana //
Gdyby nawet dzieci Kuru zwyciężyły wszystkich Pandów,
wtenczas ów potomek Wrysznich dla ich sprawy chwyci oręż.
wtenczas ów potomek Wrysznich dla ich sprawy chwyci oręż.
yadi sma kuravaḥ sarve jayeyuḥ sarvapāṇḍavān /
vārṣṇeyo 'rthāya teṣāṃ vai gṛhṇīyācchastram uttamam //
vārṣṇeyo 'rthāya teṣāṃ vai gṛhṇīyācchastram uttamam //
Po zabiciu wszystkich władców oraz Kurów, długoręki,
co tygrysem jest wśród ludzi, synom Kunti odda ziemię.
co tygrysem jest wśród ludzi, synom Kunti odda ziemię.
tataḥ sarvānnaravyāghro hatvā narapatīn raṇe /
kauravāṃśca mahābāhuḥ kuntyai dadyāt sa medinīm //
kauravāṃśca mahābāhuḥ kuntyai dadyāt sa medinīm //
Gdzie woźnicą jest Pan Zmysłów i gdzie wojem jest Zdobywca,
któryż powóz zdolny stanąć przeciw temu rydwanowi?
któryż powóz zdolny stanąć przeciw temu rydwanowi?
yasya yantā hṛṣīkeśo yoddhā yasya dhanaṃjayaḥ /
rathasya tasya kaḥ saṃkhye pratyanīko bhaved rathaḥ //
rathasya tasya kaḥ saṃkhye pratyanīko bhaved rathaḥ //
Sposób żaden nie istnieje, by Kurowie zwyciężyli,
zatem wszystko mi opowiedz, jak tam walka przebiegała.
zatem wszystko mi opowiedz, jak tam walka przebiegała.
na kenacid upāyena kurūṇāṃ dṛśyate jayaḥ /
tasmānme sarvam ācakṣva yathā yuddham avartata //
tasmānme sarvam ācakṣva yathā yuddham avartata //
Ardźuna jaźnią Keśawy, Kryszna jaźnią Kiritina.
W Ardźunie wieczne zwycięstwo, w Krysznie nieustanna sława.
W Ardźunie wieczne zwycięstwo, w Krysznie nieustanna sława.
arjunaḥ keśavasyātmā kṛṣṇo 'pyātmā kirīṭinaḥ /
arjune vijayo nityaṃ kṛṣṇe kīrtiśca śāśvatī //
arjune vijayo nityaṃ kṛṣṇe kīrtiśca śāśvatī //
W Keśawie w najwyższym stopniu niezliczone są zalety,
lecz z głupoty Durjodhana nie rozpoznał w nim Madhawy.
lecz z głupoty Durjodhana nie rozpoznał w nim Madhawy.
prādhānyena hi bhūyiṣṭham ameyāḥ keśave guṇāḥ /
mohād duryodhanaḥ kṛṣṇaṃ yanna vettīha mādhavam //
mohād duryodhanaḥ kṛṣṇaṃ yanna vettīha mādhavam //
Omroczony boską jogą, w pętach śmierci jest na czele,
nie zna Kryszny z rodu Jadów i Ardźuny, syna Pandu.
nie zna Kryszny z rodu Jadów i Ardźuny, syna Pandu.
mohito daivayogena mṛtyupāśapuraskṛtaḥ /
na veda kṛṣṇaṃ dāśārham arjunaṃ caiva pāṇḍavam //
na veda kṛṣṇaṃ dāśārham arjunaṃ caiva pāṇḍavam //
Pierwszych z bogów, wielkich duchem, Narę oraz Narajanę –
choć rozdzielnych, to jaźń jedną widzą ludzie tu na ziemi.
choć rozdzielnych, to jaźń jedną widzą ludzie tu na ziemi.
pūrvadevau mahātmānau naranārāyaṇāvubhau /
ekātmānau dvidhābhūtau dṛśyete mānavair bhuvi //
ekātmānau dvidhābhūtau dṛśyete mānavair bhuvi //
Ci dwaj sławni, niezwalczeni, mogli armię tę pokonać
siłą myśli, gdyby chcieli – jako ludzie nie pragnęli.
siłą myśli, gdyby chcieli – jako ludzie nie pragnęli.
manasāpi hi durdharṣau senām etāṃ yaśasvinau /
nāśayetām ihecchantau mānuṣatvāt tu necchataḥ //
nāśayetām ihecchantau mānuṣatvāt tu necchataḥ //
Jak eonów odwrócenie, co omracza wokół wszystkich,
taką zdaje się śmierć Bhiszmy oraz wspaniałego Drony.
taką zdaje się śmierć Bhiszmy oraz wspaniałego Drony.
yugasyeva viparyāso lokānām iva mohanam /
bhīṣmasya ca vadhastāta droṇasya ca mahātmanaḥ //
bhīṣmasya ca vadhastāta droṇasya ca mahātmanaḥ //
Ani przez uczniowskie śluby, ni przez Wedy studiowanie,
ni przez ryty, ni przez oręż nikt przed śmiercią się nie schroni.
ni przez ryty, ni przez oręż nikt przed śmiercią się nie schroni.
na hyeva brahmacaryeṇa na vedādhyayanena ca /
na kriyābhir na śastreṇa mṛtyoḥ kaścid vimucyate //
na kriyābhir na śastreṇa mṛtyoḥ kaścid vimucyate //
Ludzie mężów tych wielbili, znawców broni, spitych walką,
o Bhiszmy i Drony śmierci, gdym usłyszał, czym żyw jeszcze?
o Bhiszmy i Drony śmierci, gdym usłyszał, czym żyw jeszcze?
lokasaṃbhāvitau vīrau kṛtāstrau yuddhadurmadau /
bhīṣmadroṇau hatau śrutvā kiṃ nu jīvāmi saṃjaya //
bhīṣmadroṇau hatau śrutvā kiṃ nu jīvāmi saṃjaya //
Dawniej byliśmy zazdrośni o fortunę Judhiszthiry,
dziś po śmierci Bhiszmy, Drony, z nią żegnamy się na dobre.
dziś po śmierci Bhiszmy, Drony, z nią żegnamy się na dobre.
yāṃ tāṃ śriyam asūyāmaḥ purā yātāṃ yudhiṣṭhire /
adya tām anujānīmo bhīṣmadroṇavadhena ca //
adya tām anujānīmo bhīṣmadroṇavadhena ca //
Owa klęska wojsk Kurowych z mej przyczyny nas spotkała.
Dla tych, co są bliscy śmierci, i źdźbło trawy jest piorunem.
Dla tych, co są bliscy śmierci, i źdźbło trawy jest piorunem.
tathā ca matkṛte prāptaḥ kurūṇām eṣa saṃkṣayaḥ /
pakvānāṃ hi vadhe sūta vajrāyante tṛṇānyapi //
pakvānāṃ hi vadhe sūta vajrāyante tṛṇānyapi //
Niezrównane są bogactwa, które zdobył Judhiszthira.
Z jego gniewu wszak zginęli dwaj łucznicy: Bhiszma z Droną.
Z jego gniewu wszak zginęli dwaj łucznicy: Bhiszma z Droną.
ananyam idam aiśvaryaṃ loke prāpto yudhiṣṭhiraḥ /
yasya kopānmaheṣvāsau bhīṣmadroṇau nipātitau //
yasya kopānmaheṣvāsau bhīṣmadroṇau nipātitau //
Nie nieprawość, ale prawość sama idzie do człowieka.
Czas okrutny stale dąży ku zniszczeniu wszystkich istot.
Czas okrutny stale dąży ku zniszczeniu wszystkich istot.
prāptaḥ prakṛtito dharmo nādharmo mānavān prati /
krūraḥ sarvavināśāya kālaḥ samativartate //
krūraḥ sarvavināśāya kālaḥ samativartate //
Inne cele umyślili sobie tutaj ludzie mądrzy,
inne z losem zaś przychodzą – oto jest i moje zdanie.
inne z losem zaś przychodzą – oto jest i moje zdanie.
anyathā cintitā hyarthā naraistāta manasvibhiḥ /
anyathaiva hi gacchanti daivād iti matir mama //
anyathaiva hi gacchanti daivād iti matir mama //
Zatem opisz mi, co zaszło w sprawie nie do uniknięcia,
co największy ból przynosi i nie sposób jej zażegnać,
a niełatwo ją zrozumieć.
co największy ból przynosi i nie sposób jej zażegnać,
a niełatwo ją zrozumieć.
tasmād aparihārye 'rthe samprāpte kṛcchra uttame /
apāraṇīye duścintye yathābhūtaṃ pracakṣva me //
apāraṇīye duścintye yathābhūtaṃ pracakṣva me //