Rozdział 37

Chwalebny Pan rzekł:
W górze korzeń, w dół gałęzie ma figowiec zwany wiecznym,
liśćmi jego są zaś hymny, kto go zna, ten znawcą Wedy.

6.37.1

śrībhagavānuvāca /
ūrdhvamūlamadhaḥśākhamaśvatthaṃ prāhuravyayam /
chandāṃsi yasya parṇāni yastaṃ veda sa vedavit //

W dół, w górę konary jego rozpostarte,
z cech wzrosłe gałęzie, o pędach z przedmiotów.
W dole zaś rozpostarł on korzenie swoje,
one w ludzkim świecie czynów są pętami.

6.37.2

adhaścordhvaṃ prasṛtāstasya śākhā guṇapravṛddhā viṣayapravālāḥ /
adhaśca mūlānyanusaṃtatāni karmānubandhīni manuṣyaloke //

Dostrzec tu nie można końca ni początku,
kształtu i podstawy owego figowca,
a więc tęgim mieczem braku przywiązania
z korzeniem głębokim drzewo niechaj przetnie

6.37.3

na rūpamasyeha tathopalabhyate nānto na cādirna ca saṃpratiṣṭhā /
aśvatthamenaṃ suvirūḍhamūlamasaṅgaśastreṇa dṛḍhena chittvā //

i niech tej siedziby po wszech drogach szuka,
do której dotarłszy, więcej nie powróci.
Do tego Człowieka pierwszego przypadam,
z którego wyłania się wieczna aktywność.

6.37.4

tataḥ padaṃ tatparimārgitavyaṃ yasmingatā na nivartanti bhūyaḥ /
tameva cādyaṃ puruṣaṃ prapadye yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī //

Bez pychy i złudy, błąd lgnięcia zwalczyli,
w nadjaźni tkwią stale, wstrzymali pragnienia,
wolni od przeciwieństw zwanych szczęściem, bólem,
mądrzy wkraczają do wiecznej siedziby.

6.37.5

nirmānamohā jitasaṅgadoṣā adhyātmanityā vinivṛttakāmāḥ /
dvaṃdvairvimuktāḥ sukhaduḥkhasaṃjñairgacchantyamūḍhāḥ padamavyayaṃ tat //

Słońce tam nie daje blasku, ani księżyc, ni też ogień
tam trafiwszy, nie wracają – oto moja pierwsza z siedzib.

6.37.6

na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ /
yadgatvā na nivartante taddhāma paramaṃ mama //

Moja cząstka w świecie żywym, która wieczną jest żywiną
ta przyciąga wraz z umysłem zmysłów sześć, co tkwią w Naturze.

6.37.7

mamaivāṃśo jīvaloke jīvabhūtaḥ sanātanaḥ /
manaḥṣaṣṭhānīndriyāṇi prakṛtisthāni karṣati //

Gdy osiąga władca ciało oraz kiedy je opuszcza,
niczym wiatr zapachy z ziemi, tak on łapiąc je, wędruje.

6.37.8

śarīraṃ yadavāpnoti yaccāpyutkrāmatīśvaraḥ /
gṛhītvaitāni saṃyāti vāyurgandhānivāśayāt //

Słuchem, wzrokiem oraz smakiem, węchem, dotykania zmysłem,
i umysłem zawładnąwszy, wizytuje on przedmioty.

6.37.9

śrotraṃ cakṣuḥ sparśanaṃ ca rasanaṃ ghrāṇameva ca /
adhiṣṭhāya manaścāyaṃ viṣayānupasevate //

Kiedy on spowity w cechy: stoi, kroczy lub doświadcza,
głupcy go nie dostrzegają, widzą go ci z okiem wiedzy.

6.37.10

utkrāmantaṃ sthitaṃ vāpi bhuñjānaṃ vā guṇānvitam /
vimūḍhā nānupaśyanti paśyanti jñānacakṣuṣaḥ //

Jogini, którzy się trudzą widzą, że się w nich znajduje.
Nieświadomi, niegotowi, choć się trudzą, go nie widzą.

6.37.11

yatanto yoginaścainaṃ paśyantyātmanyavasthitam /
yatanto 'pyakṛtātmāno nainaṃ paśyantyacetasaḥ //

Ten blask, który skrył się w słońcu i w księżycu oraz w ogniu,
to on cały świat oświetla – wiedz, ów blask należy do mnie.

6.37.12

yadādityagataṃ tejo jagadbhāsayate 'khilam /
yaccandramasi yaccāgnau tattejo viddhi māmakam //

Ja swą mocą w ziemię wchodzę i istoty podtrzymuję,
pełnym soku jam księżycem, co odżywia wszystkie zioła.

6.37.13

gāmāviśya ca bhūtāni dhārayāmyahamojasā /
puṣṇāmi cauṣadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ //

Stałem się ogniem trawienia i przebywam w ciałach stworzeń,
łącząc się z wdechem, wydechem, strawę ważę ja czworaką.

6.37.14

ahaṃ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṃ dehamāśritaḥ /
prāṇāpānasamāyuktaḥ pacāmyannaṃ caturvidham //

To ja spoczywam w sercach wszystkich istot,
ode mnie pamięć, wiedza, zapomnienie,
jam w wszystkich Wedach przedmiotem poznania,
twórcą Wedanty oraz znawcą Wedy.

6.37.15

sarvasya cāhaṃ hṛdi saṃniviṣṭo mattaḥ smṛtirjñānamapohanaṃ ca /
vedaiśca sarvairahameva vedyo vedāntakṛdvedavideva cāham //

W świecie dwóch istnieje człeków – zniszczalny i niezniszczalny.
Tym zniszczalnym wszystkie byty, niezniszczalny trwa w bezruchu.

6.37.16

dvāvimau puruṣau loke kṣaraścākṣara eva ca /
kṣaraḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭastho 'kṣara ucyate //

Inny jest najlepszy Człowiek, zwany też Najwyższą Jaźnią,
Władca ów w trzy światy wnika, utrzymuje je - niezmienny.

6.37.17

uttamaḥ puruṣastvanyaḥ paramātmetyudāhṛtaḥ /
yo lokatrayamāviśya bibhartyavyaya īśvaraḥ //

Gdyż wykraczam nad zniszczalne, od niezniszczalnego lepszym,
przeto w świecie, jak i w Wedzie znają mnie Najwyższym Człekiem.

6.37.18

yasmātkṣaramatīto 'hamakṣarādapi cottamaḥ /
ato 'smi loke vede ca prathitaḥ puruṣottamaḥ //

Kto nie będąc omroczonym, wie, że jam Najwyższym Człekiem,
ten czci mnie pełnią miłości, gdyż wie wszystko, o Bharato.

6.37.19

yo māmevamasaṃmūḍho jānāti puruṣottamam /
sa sarvavidbhajati māṃ sarvabhāvena bhārata //

Oto tobie wysłowiłem sekret nauk, o bezgrzeszny.
Pojmiesz go - rozumnym będziesz, który spełnił, co miał spełnić.

6.37.20

iti guhyatamaṃ śāstramidamuktaṃ mayānagha /
etadbuddhvā buddhimānsyātkṛtakṛtyaśca bhārata //