Sandźaja rzekł:
Gdy ów pocisk Narajany został w boju uwolniony,
zawiał wiatr z kroplami deszczu, zabrzmiał grom w bezchmurnym niebie.
Gdy ów pocisk Narajany został w boju uwolniony,
zawiał wiatr z kroplami deszczu, zabrzmiał grom w bezchmurnym niebie.
saṃjaya uvāca /
prādurbhūte tatastasmin astre nārāyaṇe tadā /
prāvāt sapṛṣato vāyur anabhre stanayitnumān //
prādurbhūte tatastasmin astre nārāyaṇe tadā /
prāvāt sapṛṣato vāyur anabhre stanayitnumān //
Ziemia cała dygotała, wzburzył wody swe ocean,
rzeki, co do niego bieżą, wbrew nurtowi popłynęły.
rzeki, co do niego bieżą, wbrew nurtowi popłynęły.
cacāla pṛthivī cāpi cukṣubhe ca mahodadhiḥ /
pratisrotaḥ pravṛttāśca gantuṃ tatra samudragāḥ //
pratisrotaḥ pravṛttāśca gantuṃ tatra samudragāḥ //
Wierchy górskie, o Bharato, gwałtem były rozdzierane,
a zwierzęta w lewą stronę synów Pandu okrążały.
a zwierzęta w lewą stronę synów Pandu okrążały.
śikharāṇi vyadīryanta girīṇāṃ tatra bhārata /
apasavyaṃ mṛgāścaiva pāṇḍuputrān pracakrire //
apasavyaṃ mṛgāścaiva pāṇḍuputrān pracakrire //
Ciemność Słońce przesłoniła, które mętnym się wydało,
zewsząd stwory trupożerne w wielkim szczęściu się zbiegały.
zewsząd stwory trupożerne w wielkim szczęściu się zbiegały.
tamasā cāvakīryanta sūryaśca kaluṣo 'bhavat /
saṃpatanti ca bhūtāni kravyādāni prahṛṣṭavat //
saṃpatanti ca bhūtāni kravyādāni prahṛṣṭavat //
Bogowie, synowie Danu, gandharwowie w wielkiej trwodze,
gdy ujrzeli straszny zamęt: „Skąd on?” – pytać się poczęli.
gdy ujrzeli straszny zamęt: „Skąd on?” – pytać się poczęli.
devadānavagandharvāstrastā āsan viśāṃ pate /
kathaṃ kathābhavat tīvrā dṛṣṭvā tad vyākulaṃ mahat //
kathaṃ kathābhavat tīvrā dṛṣṭvā tad vyākulaṃ mahat //
Dygotali władcy ziemi i świadomość swą tracili,
gdy ujrzeli pocisk straszny, wielce groźny syna Drony.
gdy ujrzeli pocisk straszny, wielce groźny syna Drony.
vyathitāḥ sarvarājānastadā hyāsan vicetasaḥ /
tad dṛṣṭvā ghorarūpaṃ tu drauṇer astraṃ bhayāvaham //
tad dṛṣṭvā ghorarūpaṃ tu drauṇer astraṃ bhayāvaham //
Dhrytarasztra rzekł:
Kiedy żalem udręczony, znieść nie mogąc klęski ojca,
Drony syn powstrzymał armie swoich wrogów podczas starcia
Kiedy żalem udręczony, znieść nie mogąc klęski ojca,
Drony syn powstrzymał armie swoich wrogów podczas starcia
dhṛtarāṣṭra uvāca /
nivartiteṣu sainyeṣu droṇaputreṇa saṃyuge /
bhṛśaṃ śokābhitaptena pitur vadham amṛṣyatā //
nivartiteṣu sainyeṣu droṇaputreṇa saṃyuge /
bhṛśaṃ śokābhitaptena pitur vadham amṛṣyatā //
i ujrzeli Pandawowie atak Kurów – cóż radzili,
by ochronić Dhrysztadjumnę, o tym powiedz mi Sandźajo.
by ochronić Dhrysztadjumnę, o tym powiedz mi Sandźajo.
kurūn āpatato dṛṣṭvā dhṛṣṭadyumnasya rakṣaṇe /
ko mantraḥ pāṇḍaveṣvāsīt tanmamācakṣva saṃjaya //
ko mantraḥ pāṇḍaveṣvāsīt tanmamācakṣva saṃjaya //
Sandźaja rzekł:
Rejteradę twoich synów wcześniej widział Judhiszthira,
teraz słysząc wielki tumult, tak się ozwał do Ardźuny:
Rejteradę twoich synów wcześniej widział Judhiszthira,
teraz słysząc wielki tumult, tak się ozwał do Ardźuny:
saṃjaya uvāca /
prāg eva vidrutān dṛṣṭvā dhārtarāṣṭrān yudhiṣṭhiraḥ /
punaśca tumulaṃ śabdaṃ śrutvārjunam abhāṣata //
prāg eva vidrutān dṛṣṭvā dhārtarāṣṭrān yudhiṣṭhiraḥ /
punaśca tumulaṃ śabdaṃ śrutvārjunam abhāṣata //
„Kiedy preceptora Dronę Dhrysztadjumna w boju zmorzył,
jak wielkiego antyboga Wrytrę zabił Gromodzierżca,
jak wielkiego antyboga Wrytrę zabił Gromodzierżca,
ācārye nihate droṇe dhṛṣṭadyumnena saṃyuge /
nihate vajrahastena yathā vṛtre mahāsure //
nihate vajrahastena yathā vṛtre mahāsure //
ci biedacy, Dóbr Zdobywco, w swe zwycięstwo nie wierzyli,
o ratunku tylko myśląc, Kaurawowie wszem pierzchali.
o ratunku tylko myśląc, Kaurawowie wszem pierzchali.
nāśaṃsanta jayaṃ yuddhe dīnātmāno dhanaṃjaya /
ātmatrāṇe matiṃ kṛtvā prādravan kuravo yathā //
ātmatrāṇe matiṃ kṛtvā prādravan kuravo yathā //
Jedni woje z rydwanami w wirze, ze złamanym dyszlem,
z bocznym woźnicą zabitym, bez flag, godła, parasola,
z bocznym woźnicą zabitym, bez flag, godła, parasola,
kecid bhrāntai rathaistūrṇaṃ nihatapārṣṇiyantṛbhiḥ /
vipatākadhvajacchatraiḥ pārthivāḥ śīrṇakūbaraiḥ //
vipatākadhvajacchatraiḥ pārthivāḥ śīrṇakūbaraiḥ //
wspiąwszy się na kosz rozbity, konie w trwodze, omdlewali.
Inni w strachu do pośpiechu piętą rumaki naglili,
w wozach gnali przerażeni – jarzmo, koło, oś złamane.
Inni w strachu do pośpiechu piętą rumaki naglili,
w wozach gnali przerażeni – jarzmo, koło, oś złamane.
bhagnanīḍair ākulāśvair āruhyānye vicetasaḥ /
bhītāḥ pādair hayān kecit tvarayantaḥ svayaṃ rathaiḥ /
yugacakrākṣabhagnaiśca drutāḥ kecid bhayāturāḥ //
bhītāḥ pādair hayān kecit tvarayantaḥ svayaṃ rathaiḥ /
yugacakrākṣabhagnaiśca drutāḥ kecid bhayāturāḥ //
Przyszpilonych żelaznymi strzały do słoniowych grzbietów,
z chwiejnym siodłem unosiły w świata strony biedne bestie.
z chwiejnym siodłem unosiły w świata strony biedne bestie.
gajaskandheṣu saṃsyūtā nārācaiścalitāsanāḥ /
śarārtair vidrutair nāgair hṛtāḥ kecid diśo daśa //
śarārtair vidrutair nāgair hṛtāḥ kecid diśo daśa //
Inni bez oręża, zbroi, z wozów na ziemię lecieli,
rozrywani kół obręczą, przez zwierzęta tratowani.
rozrywani kół obręczą, przez zwierzęta tratowani.
viśastrakavacāścānye vāhanebhyaḥ kṣitiṃ gatāḥ /
saṃchinnā nemiṣu gatā mṛditāśca hayadvipaiḥ //
saṃchinnā nemiṣu gatā mṛditāśca hayadvipaiḥ //
„Miły!” „Synu!” – w głos krzyczeli, inni uciekali w strachu,
wzajem się nie poznawali, słabość męstwo pokonała.
wzajem się nie poznawali, słabość męstwo pokonała.
krośantastāta putreti palāyanto 'pare bhayāt /
nābhijānanti cānyonyaṃ kaśmalābhihataujasaḥ //
nābhijānanti cānyonyaṃ kaśmalābhihataujasaḥ //
Dźwigali dotkliwie rannych synów, ojców, braci, druhów,
pierwej zbroje im ściągnąwszy, wodą ciała obmywali.
pierwej zbroje im ściągnąwszy, wodą ciała obmywali.
putrān pitṝn sakhīn bhrātṝn samāropya dṛḍhakṣatān /
jalena kledayantyanye vimucya kavacānyapi //
jalena kledayantyanye vimucya kavacānyapi //
Będąc w takim położeniu, w odwrocie po śmierci Drony,
któż ich do powrotu skłonił? Powiedz, jeśliś wyrozumiał.
któż ich do powrotu skłonił? Powiedz, jeśliś wyrozumiał.
avasthāṃ tādṛśīṃ prāpya hate droṇe drutaṃ balam /
punarāvartitaṃ kena yadi jānāsi śaṃsa me //
punarāvartitaṃ kena yadi jānāsi śaṃsa me //
Rżenie koni, ryki słoni oraz turkot kół obręczy,
w każdej stronie, wielce głośny zgiełk zmieszany z sobą słychać.
w każdej stronie, wielce głośny zgiełk zmieszany z sobą słychać.
hayānāṃ heṣatāṃ śabdaḥ kuñjarāṇāṃ ca bṛṃhatām /
rathanemisvanaścātra vimiśraḥ śrūyate mahān //
rathanemisvanaścātra vimiśraḥ śrūyate mahān //
Dźwięk potężny, dojmujący wstaje z oceanu Kurów
i przybiera coraz bardziej, moi ludzie wskroś dygoczą.
i przybiera coraz bardziej, moi ludzie wskroś dygoczą.
ete śabdā bhṛśaṃ tīvrāḥ pravṛttāḥ kurusāgare /
muhur muhur udīryantaḥ kampayanti hi māmakān //
muhur muhur udīryantaḥ kampayanti hi māmakān //
Ten jeżący włoski tumult, głośny, może unicestwić
razem z Indrą trójświat cały, tak uważam w swoim sercu.
razem z Indrą trójświat cały, tak uważam w swoim sercu.
ya eṣa tumulaḥ śabdaḥ śrūyate lomaharṣaṇaḥ /
sendrān apyeṣa lokāṃstrīn bhañjyād iti matir mama //
sendrān apyeṣa lokāṃstrīn bhañjyād iti matir mama //
Myślę, że to Gromodźerżcy krzyk straszliwy, gdy chce pomóc
Kaurawom po śmierci Drony. Oto nadciąga Wasawa!
Kaurawom po śmierci Drony. Oto nadciąga Wasawa!
manye vajradharasyaiṣa ninādo bhairavasvanaḥ /
droṇe hate kauravārthaṃ vyaktam abhyeti vāsavaḥ //
droṇe hate kauravārthaṃ vyaktam abhyeti vāsavaḥ //
Słysząc, o Zdobywco Bogactw, ów straszliwy, gromki odgłos,
słonie, rydwannicy w strachu, włoski jeżą się w podniecie.
słonie, rydwannicy w strachu, włoski jeżą się w podniecie.
prahṛṣṭalomakūpāḥ sma saṃvignarathakuñjarāḥ /
dhanaṃjaya guruṃ śrutvā tatra nādaṃ subhīṣaṇam //
dhanaṃjaya guruṃ śrutvā tatra nādaṃ subhīṣaṇam //
Któryż to rydwannik wskrzesza armię Kurów wpierw rozdartą,
by walczyli ich zawraca ku potyczce jak król bogów?
by walczyli ich zawraca ku potyczce jak król bogów?
ka eṣa kauravān dīrṇān avasthāpya mahārathaḥ /
nivartayati yuddhārthaṃ mṛdhe deveśvaro yathā //
nivartayati yuddhārthaṃ mṛdhe deveśvaro yathā //
Ardźuna rzekł:
Wziąwszy w garść się, twardo stoją, skorzy do okrutnych czynów,
Kaurawowie dmą w swe konchy, wsparłszy się na jego męstwie.
Wziąwszy w garść się, twardo stoją, skorzy do okrutnych czynów,
Kaurawowie dmą w swe konchy, wsparłszy się na jego męstwie.
arjuna uvāca /
udyamyātmānam ugrāya karmaṇe dhairyam āsthitāḥ /
dhamanti kauravāḥ śaṅkhān yasya vīryam upāśritāḥ //
udyamyātmānam ugrāya karmaṇe dhairyam āsthitāḥ /
dhamanti kauravāḥ śaṅkhān yasya vīryam upāśritāḥ //
Królu, w tym tkwi twa wątpliwość, gdy zmarł mistrz co broń odłożył,
kto ów dźwięk może podnosić i nim wskrzeszać Dhrytarasztrów.
kto ów dźwięk może podnosić i nim wskrzeszać Dhrytarasztrów.
yatra te saṃśayo rājannyastaśastre gurau hate /
dhārtarāṣṭrān avasthāpya ka eṣa nadatīti ha //
dhārtarāṣṭrān avasthāpya ka eṣa nadatīti ha //
Skromny jest i długoręki, teraz niczym słoń w amoku
uwolnił od strachu Kurów – powiem kim jest ten wojownik.
uwolnił od strachu Kurów – powiem kim jest ten wojownik.
hrīmantaṃ taṃ mahābāhuṃ mattadviradagāminam /
vyākhyāsyāmyugrakarmāṇaṃ kurūṇām abhayaṃkaram //
vyākhyāsyāmyugrakarmāṇaṃ kurūṇām abhayaṃkaram //
W czas jego narodzin Drona rozdał złoto i krów tysiąc
braminom godnym szacunku – wszak to ryczy Aśwatthaman.
braminom godnym szacunku – wszak to ryczy Aśwatthaman.
yasmiñ jāte dadau droṇo gavāṃ daśaśataṃ dhanam /
brāhmaṇebhyo mahārhebhyaḥ so 'śvatthāmaiṣa garjati //
brāhmaṇebhyo mahārhebhyaḥ so 'śvatthāmaiṣa garjati //
W chwili kiedy się narodził, niczym koń Uććaihśrawas,
rżeniem mąż ów wstrząsnął ziemią i trójświatem po granice.
rżeniem mąż ów wstrząsnął ziemią i trójświatem po granice.
jātamātreṇa vīreṇa yenoccaiḥśravasā iva /
heṣatā kampitā bhūmir lokāśca sakalāstrayaḥ //
heṣatā kampitā bhūmir lokāśca sakalāstrayaḥ //
Słysząc to, głos bezcielesny jego imię wypowiedział:
„Aśwatthaman” – ten bohater dzisiaj ryczy, synu Pandu.
„Aśwatthaman” – ten bohater dzisiaj ryczy, synu Pandu.
tacchrutvāntarhitaṃ bhūtaṃ nāma cāsyākarot tadā /
aśvatthāmeti so 'dyaiṣa śūro nadati pāṇḍava //
aśvatthāmeti so 'dyaiṣa śūro nadati pāṇḍava //
Jakby nie miał mistrz opieki, zgładził go ów wnuk Pryszaty ,
czyn ten wielce potępiony jego opiekuna zbudził.
czyn ten wielce potępiony jego opiekuna zbudził.
yo 'dyānātha ivākramya pārṣatena hatastathā /
karmaṇā sunṛśaṃsena tasya nātho vyavasthitaḥ //
karmaṇā sunṛśaṃsena tasya nātho vyavasthitaḥ //
Jako że naszego mistrza Pańćalja za włosy chwycił,
Drony syn, co zna swe męstwo, nigdy tego nie daruje.
Drony syn, co zna swe męstwo, nigdy tego nie daruje.
guruṃ me yatra pāñcālyaḥ keśapakṣe parāmṛśat /
tanna jātu kṣamed drauṇir jānan pauruṣam ātmanaḥ //
tanna jātu kṣamed drauṇir jānan pauruṣam ātmanaḥ //
Z kłamstwem do mistrza podszedłeś, mając na względzie królestwo,
choć się zowiesz znawcą prawa, to bezprawie popełniłeś.
choć się zowiesz znawcą prawa, to bezprawie popełniłeś.
upacīrṇo gurur mithyā bhavatā rājyakāraṇāt /
dharmajñena satā nāma so 'dharmaḥ sumahān kṛtaḥ //
dharmajñena satā nāma so 'dharmaḥ sumahān kṛtaḥ //
„Jest mym uczniem ów syn Pandu, wszelka prawość w nim spoczywa,
wszak by kłamstwa nie powiedział” – taką ufność miał on w tobie.
wszak by kłamstwa nie powiedział” – taką ufność miał on w tobie.
sarvadharmopapanno 'yaṃ mama śiṣyaśca pāṇḍavaḥ /
nāyaṃ vakṣyati mithyeti pratyayaṃ kṛtavāṃstvayi //
nāyaṃ vakṣyati mithyeti pratyayaṃ kṛtavāṃstvayi //
Kłamstwo ale w skórze prawdy, jak to zowią, powiedziałeś,
tak do mistrza się zwracając: „oto <> został zabity!”
tak do mistrza się zwracając: „oto <
sa satyakañcukaṃ nāma praviṣṭena tato 'nṛtam /
ācārya ukto bhavatā hataḥ kuñjara ityuta //
ācārya ukto bhavatā hataḥ kuñjara ityuta //
Więc porzucił on swój oręż, bez poczucia „moje” usiadł,
w bólu wycofał świadomość, mężny, kiedy ty patrzyłeś.
w bólu wycofał świadomość, mężny, kiedy ty patrzyłeś.
tataḥ śastraṃ samutsṛjya nirmamo gatacetanaḥ /
āsīt sa vihvalo rājan yathā dṛṣṭastvayā vibhuḥ //
āsīt sa vihvalo rājan yathā dṛṣṭastvayā vibhuḥ //
W swej miłości rodzicielskiej twarz odwrócił żalem zdjęty,
rzucił ziemskie obowiązki – mistrz zabity przez studenta.
rzucił ziemskie obowiązki – mistrz zabity przez studenta.
sa tu śokena cāviṣṭo vimukhaḥ putravatsalaḥ /
śāśvataṃ dharmam utsṛjya guruḥ śiṣyeṇa ghātitaḥ //
śāśvataṃ dharmam utsṛjya guruḥ śiṣyeṇa ghātitaḥ //
Ty niecnością uśmierciłeś mistrza, gdy odłożył oręż,
teraz z swymi doradcami chroń Parszatę, jeśli zdołasz.
teraz z swymi doradcami chroń Parszatę, jeśli zdołasz.
nyastaśastram adharmeṇa ghātayitvā guruṃ bhavān /
rakṣatvidānīṃ sāmātyo yadi śaknoṣi pārṣatam //
rakṣatvidānīṃ sāmātyo yadi śaknoṣi pārṣatam //
Mistrza syn, co stracił ojca, w złości wszystkich nas pochłonie,
raczej ustrzec nie zdołamy dziś Pryszaty sukcesora.
raczej ustrzec nie zdołamy dziś Pryszaty sukcesora.
grastam ācāryaputreṇa kruddhena hatabandhunā /
sarve vayaṃ paritrātuṃ na śakṣyāmo 'dya pārṣatam //
sarve vayaṃ paritrātuṃ na śakṣyāmo 'dya pārṣatam //
Wszem istotom on życzliwy, zdolny do nadludzkich czynów,
spali dziś nas w boju słysząc, że szarpano włosy ojca.
spali dziś nas w boju słysząc, że szarpano włosy ojca.
sauhārdaṃ sarvabhūteṣu yaḥ karotyatimātraśaḥ /
so 'dya keśagrahaṃ śrutvā pitur dhakṣyati no raṇe //
so 'dya keśagrahaṃ śrutvā pitur dhakṣyati no raṇe //
Chociażem tak głośno krzyczał, chcąc ocalić preceptora,
lekceważąc ludzką prawość student zamordował mistrza.
lekceważąc ludzką prawość student zamordował mistrza.
vikrośamāne hi mayi bhṛśam ācāryagṛddhini /
avakīrya svadharmaṃ hi śiṣyeṇa nihato guruḥ //
avakīrya svadharmaṃ hi śiṣyeṇa nihato guruḥ //
Większość życia już za nami, ledwo resztka pozostała,
teraz czyn ten potępiony, co zostało, to ukrócił.
teraz czyn ten potępiony, co zostało, to ukrócił.
yadā gataṃ vayo bhūyaḥ śiṣṭam alpataraṃ ca naḥ /
tasyedānīṃ vikāro 'yam adharmo yatkṛto mahān //
tasyedānīṃ vikāro 'yam adharmo yatkṛto mahān //
W życzliwości był jak ojciec i jak ojciec względem prawa,
dla krótkotrwałego księstwa zabiliśmy preceptora.
dla krótkotrwałego księstwa zabiliśmy preceptora.
piteva nityaṃ sauhārdāt piteva sa hi dharmataḥ /
so 'lpakālasya rājyasya kāraṇānnihato guruḥ //
so 'lpakālasya rājyasya kāraṇānnihato guruḥ //
O monarcho wszego świata, Dhrytarasztra całą ziemię
wraz z synami jej chciwymi Dronie oraz Bhiszmie oddał.
wraz z synami jej chciwymi Dronie oraz Bhiszmie oddał.
dhṛtarāṣṭreṇa bhīṣmāya droṇāya ca viśāṃ pate /
visṛṣṭā pṛthivī sarvā saha putraiśca tatparaiḥ //
visṛṣṭā pṛthivī sarvā saha putraiśca tatparaiḥ //
Chociaż był na takim wikcie, sławiony przez naszych wrogów,
to nas wybrał mistrz na dzieci, a mnie nawet ponad innych.
to nas wybrał mistrz na dzieci, a mnie nawet ponad innych.
sa prāpya tādṛśīṃ vṛttiṃ satkṛtaḥ satataṃ paraiḥ /
avṛṇīta sadā putrānmām evābhyadhikaṃ guruḥ //
avṛṇīta sadā putrānmām evābhyadhikaṃ guruḥ //
Bronie złożył niezmożony, słowem twym w boju zabity.
Nawet Stuofiarny w walce nie mógł życia go pozbawić.
Nawet Stuofiarny w walce nie mógł życia go pozbawić.
akṣīyamāṇo nyastāstrastvadvākyenāhave hataḥ /
na tvenaṃ yudhyamānaṃ vai hanyād api śatakratuḥ //
na tvenaṃ yudhyamānaṃ vai hanyād api śatakratuḥ //
Głupcy my i nieszlachetni draństwa się dopuściliśmy
względem starca, preceptora, życzliwego dobroczyńcy.
względem starca, preceptora, życzliwego dobroczyńcy.
tasyācāryasya vṛddhasya droho nityopakāriṇaḥ /
kṛto hyanāryair asmābhī rājyārthe laghubuddhibhiḥ //
kṛto hyanāryair asmābhī rājyārthe laghubuddhibhiḥ //
„Indry syn dla mnie porzuci dzieci, braci, ojców, żony,
samo życie, w swej miłości” – mistrz mój dobrze wiedział o tym.
samo życie, w swej miłości” – mistrz mój dobrze wiedział o tym.
putrān bhrātṝn pitṝn dārāñ jīvitaṃ caiva vāsaviḥ /
tyajet sarvaṃ mama premṇā jānātyetaddhi me guruḥ //
tyajet sarvaṃ mama premṇā jānātyetaddhi me guruḥ //
Nawet ja, żądny królestwa, nie pomogłem, gdy umierał.
Dzisiaj z pochyloną głową więc na piekło zasłużyłem.
Dzisiaj z pochyloną głową więc na piekło zasłużyłem.
sa mayā rājyakāmena hanyamāno 'pyupekṣitaḥ /
tasmād avākśirā rājan prāpto 'smi narakaṃ vibho //
tasmād avākśirā rājan prāpto 'smi narakaṃ vibho //
Bramina co broń odłożył, mędrca, starca, preceptora
dla królestwa, gdy zabiłem, śmierć mi lepsza niźli życie.
dla królestwa, gdy zabiłem, śmierć mi lepsza niźli życie.
brāhmaṇaṃ vṛddham ācāryaṃ nyastaśastraṃ yathā munim /
ghātayitvādya rājyārthe mṛtaṃ śreyo na jīvitam //
ghātayitvādya rājyārthe mṛtaṃ śreyo na jīvitam //