Sańdźaja rzekł:
Zabiwszy Pańćalów wszystkich i wszystkich Draupadi synów,
poszli razem tam, gdzie leżał powalony Durjodhana.
Zabiwszy Pańćalów wszystkich i wszystkich Draupadi synów,
poszli razem tam, gdzie leżał powalony Durjodhana.
saṃjaya uvāca /
te hatvā sarvapāñcālān draupadeyāṃśca sarvaśaḥ /
agacchan sahitāstatra yatra duryodhano hataḥ //
te hatvā sarvapāñcālān draupadeyāṃśca sarvaśaḥ /
agacchan sahitāstatra yatra duryodhano hataḥ //
Gdy przybyli, zobaczyli, że oddycha jeszcze władca,
więc z rydwanów zeskoczyli stając wokół twego syna.
więc z rydwanów zeskoczyli stając wokół twego syna.
gatvā cainam apaśyaṃste kiṃcitprāṇaṃ narādhipam /
tato rathebhyaḥ praskandya parivavrustavātmajam //
tato rathebhyaḥ praskandya parivavrustavātmajam //
Zobaczyli jak na ziemi leżał i krwią wymiotował,
strzaskane miał uda, królu, konając na wpół świadomy.
strzaskane miał uda, królu, konając na wpół świadomy.
taṃ bhagnasakthaṃ rājendra kṛcchraprāṇam acetasam /
vamantaṃ rudhiraṃ vaktrād apaśyan vasudhātale //
vamantaṃ rudhiraṃ vaktrād apaśyan vasudhātale //
Ze wszystkich stron otoczony był przez wiele dzikich bestii
strasznych i szakali stada, które go pragnęły pożreć.
strasznych i szakali stada, które go pragnęły pożreć.
vṛtaṃ samantād bahubhiḥ śvāpadair ghoradarśanaiḥ /
śālāvṛkagaṇaiścaiva bhakṣayiṣyadbhir antikāt //
śālāvṛkagaṇaiścaiva bhakṣayiṣyadbhir antikāt //
Z wysiłkiem, z olbrzymim bólem wijąc się po ziemi walczył,
by powstrzymać dzikie bestie, które pożreć go pragnęły.
by powstrzymać dzikie bestie, które pożreć go pragnęły.
nivārayantaṃ kṛcchrāt tāñ śvāpadān saṃcikhādiṣūn /
viveṣṭamānaṃ mahyāṃ ca subhṛśaṃ gāḍhavedanam //
viveṣṭamānaṃ mahyāṃ ca subhṛśaṃ gāḍhavedanam //
A na ziemi leżącego, skąpanego we krwi własnej,
objęli wielkodusznego ci jedyni ocaleni
trzej mężowie w bólu – Krypa, Aśwatthaman, Krytawarman.
objęli wielkodusznego ci jedyni ocaleni
trzej mężowie w bólu – Krypa, Aśwatthaman, Krytawarman.
taṃ śayānaṃ mahātmānaṃ bhūmau svarudhirokṣitam /
hataśiṣṭāstrayo vīrāḥ śokārtāḥ paryavārayan /
aśvatthāmā kṛpaścaiva kṛtavarmā ca sātvataḥ //
hataśiṣṭāstrayo vīrāḥ śokārtāḥ paryavārayan /
aśvatthāmā kṛpaścaiva kṛtavarmā ca sātvataḥ //
Wśród trzech wielkich rydwanników, krwią splamionych, wzdychających,
król lśnił jak ofiarny ołtarz wśród trzech rozpalonych ogni.
król lśnił jak ofiarny ołtarz wśród trzech rozpalonych ogni.
taistribhiḥ śoṇitādigdhair niḥśvasadbhir mahārathaiḥ /
śuśubhe saṃvṛto rājā vedī tribhir ivāgnibhiḥ //
śuśubhe saṃvṛto rājā vedī tribhir ivāgnibhiḥ //
Widząc leżącego króla niesłusznie doświadczonego,
trzej ci ogarnięci bólem trudnym do zniesienia, łkali.
trzej ci ogarnięci bólem trudnym do zniesienia, łkali.
te taṃ śayānaṃ samprekṣya rājānam atathocitam /
aviṣahyena duḥkhena tataste rurudustrayaḥ //
aviṣahyena duḥkhena tataste rurudustrayaḥ //
Później krew rękoma starli z twarzy jego i nad królem
leżącym na polu bitwy żałośnie lamentowali.
Krypa rzekł:
leżącym na polu bitwy żałośnie lamentowali.
Krypa rzekł:
tataste rudhiraṃ hastair mukhānnirmṛjya tasya ha /
raṇe rājñaḥ śayānasya kṛpaṇaṃ paryadevayan //
raṇe rājñaḥ śayānasya kṛpaṇaṃ paryadevayan //
Nie pokona przeznaczenia nic, skoro ów Durjodhana,
władca jedenastu armii, we krwi leży pokonany.
władca jedenastu armii, we krwi leży pokonany.
kṛpa uvāca /
na daivasyātibhāro 'sti yad ayaṃ rudhirokṣitaḥ /
ekādaśacamūbhartā śete duryodhano hataḥ //
na daivasyātibhāro 'sti yad ayaṃ rudhirokṣitaḥ /
ekādaśacamūbhartā śete duryodhano hataḥ //
Spójrzcie, przy lśniącym od złota, który kochał swą maczugę,
maczuga na ziemi leży, cała złotem ozdobiona.
maczuga na ziemi leży, cała złotem ozdobiona.
paśya cāmīkarābhasya cāmīkaravibhūṣitām /
gadāṃ gadāpriyasyemāṃ samīpe patitāṃ bhuvi //
gadāṃ gadāpriyasyemāṃ samīpe patitāṃ bhuvi //
Maczuga nie opuszczała bohatera w żadnej bitwie,
także teraz nie opuszcza go, gdy kroczy ku niebiosom.
także teraz nie opuszcza go, gdy kroczy ku niebiosom.
iyam enaṃ gadā śūraṃ na jahāti raṇe raṇe /
svargāyāpi vrajantaṃ hi na jahāti yaśasvinam //
svargāyāpi vrajantaṃ hi na jahāti yaśasvinam //
Spójrzcie jak ta ozdobiona czystym złotem, z bohaterem
leży niczym ukochana na łożu, cnotliwie, żona.
leży niczym ukochana na łożu, cnotliwie, żona.
paśyemāṃ saha vīreṇa jāmbūnadavibhūṣitām /
śayānāṃ śayane dharme bhāryāṃ prītimatīm iva //
śayānāṃ śayane dharme bhāryāṃ prītimatīm iva //
Niszczyciel wrogów kroczący na czele dowódców armii
powalony gryzie ziemię, spójrzcie, jak czas się obraca.
powalony gryzie ziemię, spójrzcie, jak czas się obraca.
yo vai mūrdhāvasiktānām agre yātaḥ paraṃtapaḥ /
sa hato grasate pāṃsūn paśya kālasya paryayam //
sa hato grasate pāṃsūn paśya kālasya paryayam //
Który dawniej w starciu niszczył wrogów, na ziemię powalał,
zabity przez wrogów leży na ziemi, ten król Kaurawów.
zabity przez wrogów leży na ziemi, ten król Kaurawów.
yenājau nihatā bhūmāvaśerata purā dviṣaḥ /
sa bhūmau nihataḥ śete kururājaḥ parair ayam //
sa bhūmau nihataḥ śete kururājaḥ parair ayam //
Ten, przed którym się kłaniały setki królów przerażonych,
leży na herosów łożu, wkoło krążą dzikie bestie.
leży na herosów łożu, wkoło krążą dzikie bestie.
bhayānnamanti rājāno yasya sma śatasaṃghaśaḥ /
sa vīraśayane śete kravyādbhiḥ parivāritaḥ //
sa vīraśayane śete kravyādbhiḥ parivāritaḥ //
Pan, któremu – zysk swój widząc – dawniej służyli królowie,
biada, dziś pobity leży, spójrzcie, jak czas się obraca.
Sańdźaja rzekł:
biada, dziś pobity leży, spójrzcie, jak czas się obraca.
Sańdźaja rzekł:
upāsata nṛpāḥ pūrvam arthahetor yam īśvaram /
dhik sadyo nihataḥ śete paśya kālasya paryayam //
dhik sadyo nihataḥ śete paśya kālasya paryayam //
Aswatthaman widząc wówczas, jak ów najwspanialszy z królów
leży, rozpaczał żałośnie, o najlepszy wśród Bharatów.
leży, rozpaczał żałośnie, o najlepszy wśród Bharatów.
saṃjaya uvāca /
taṃ śayānaṃ nṛpaśreṣṭhaṃ tato bharatasattama /
aśvatthāmā samālokya karuṇaṃ paryadevayat //
taṃ śayānaṃ nṛpaśreṣṭhaṃ tato bharatasattama /
aśvatthāmā samālokya karuṇaṃ paryadevayat //
„Najlepszym z łuczników wszystkich zwali cię, królu – tygrysie,
podobnym do władcy skarbów w bitwie, uczniem Samkarszany.
podobnym do władcy skarbów w bitwie, uczniem Samkarszany.
āhustvāṃ rājaśārdūla mukhyaṃ sarvadhanuṣmatām /
dhanādhyakṣopamaṃ yuddhe śiṣyaṃ saṃkarṣaṇasya ha //
dhanādhyakṣopamaṃ yuddhe śiṣyaṃ saṃkarṣaṇasya ha //
Jak ten grzesznik, Bhimasena, dostrzegł twoje słabe punkty,
skoro, o bezgrzeszny królu, zawsze byłeś silny, bystry?
skoro, o bezgrzeszny królu, zawsze byłeś silny, bystry?
kathaṃ vivaram adrākṣīd bhīmasenastavānagha /
balinaḥ kṛtino nityaṃ sa ca pāpātmavānnṛpa //
balinaḥ kṛtino nityaṃ sa ca pāpātmavānnṛpa //
Czas z pewnością, wielki królu, jest potęgą na tym świecie,
skoro ciebie zabitego w bitwie przez Bhimę widzimy.
skoro ciebie zabitego w bitwie przez Bhimę widzimy.
kālo nūnaṃ mahārāja loke 'smin balavattaraḥ /
paśyāmo nihataṃ tvāṃ ced bhīmasenena saṃyuge //
paśyāmo nihataṃ tvāṃ ced bhīmasenena saṃyuge //
Jak cię, znawcę wszelkiej cnoty, nędzny grzesznik, Wilczobrzuchy,
tępak, powalił podstępem, słusznie – czas jest niezgłębiony!
tępak, powalił podstępem, słusznie – czas jest niezgłębiony!
kathaṃ tvāṃ sarvadharmajñaṃ kṣudraḥ pāpo vṛkodaraḥ /
nikṛtyā hatavānmando nūnaṃ kālo duratyayaḥ //
nikṛtyā hatavānmando nūnaṃ kālo duratyayaḥ //
Wezwał cię do prawej walki, lecz nieprawo Bhimasena
siłą w starciu swą maczugą strzaskał oba twoje uda.
siłą w starciu swą maczugą strzaskał oba twoje uda.
dharmayuddhe hyadharmeṇa samāhūyaujasā mṛdhe /
gadayā bhīmasenena nirbhinne sakthinī tava //
gadayā bhīmasenena nirbhinne sakthinī tava //
Głowa pobitego w boju nogą była rozgniatana
nieprawo, co zlekceważył nędznik, hańba Judhiszthirze!
nieprawo, co zlekceważył nędznik, hańba Judhiszthirze!
adharmeṇa hatasyājau mṛdyamānaṃ padā śiraḥ /
yad upekṣitavān kṣudro dhik tam astu yudhiṣṭhiram //
yad upekṣitavān kṣudro dhik tam astu yudhiṣṭhiram //
Dopóki świat będzie istniał, z pewnością żołnierze w bitwach
będą lżyć Wilczobrzuchego, bo podstępem cię powalił.
będą lżyć Wilczobrzuchego, bo podstępem cię powalił.
yuddheṣvapavadiṣyanti yodhā nūnaṃ vṛkodaram /
yāvat sthāsyanti bhūtāni nikṛtyā hyasi pātitaḥ //
yāvat sthāsyanti bhūtāni nikṛtyā hyasi pātitaḥ //
Mężny Rama z rodu Jadu zawsze tak powiadał, królu:
„nikt w zmaganiach na maczugi nie jest równy Durjodhanie”.
„nikt w zmaganiach na maczugi nie jest równy Durjodhanie”.
nanu rāmo 'bravīd rājaṃstvāṃ sadā yadunandanaḥ /
duryodhanasamo nāsti gadayā iti vīryavān //
duryodhanasamo nāsti gadayā iti vīryavān //
I Warszneja, mężny królu, szczycił się na zgromadzeniach:
„ów maczugą wojujący z Kurów, to mój świetny uczeń”.
„ów maczugą wojujący z Kurów, to mój świetny uczeń”.
ślāghate tvāṃ hi vārṣṇeyo rājan saṃsatsu bhārata /
suśiṣyo mama kauravyo gadāyuddha iti prabho //
suśiṣyo mama kauravyo gadāyuddha iti prabho //
Ścieżką wojownika, którą wielcy mędrcy zwą prześwietną,
gdy otwarcie walcząc w boju ginie, właśnie ty podążasz.
gdy otwarcie walcząc w boju ginie, właśnie ty podążasz.
yāṃ gatiṃ kṣatriyasyāhuḥ praśastāṃ paramarṣayaḥ /
hatasyābhimukhasyājau prāptastvam asi tāṃ gatim //
hatasyābhimukhasyājau prāptastvam asi tāṃ gatim //
Durjodhano, ja nie płaczę nad tobą, byku wśród ludzi,
nad Gandhari i twym ojcem płaczę – synów im zabito,
jak żebracy pełni bólu będą błądzić po tej ziemi.
nad Gandhari i twym ojcem płaczę – synów im zabito,
jak żebracy pełni bólu będą błądzić po tej ziemi.
duryodhana na śocāmi tvām ahaṃ puruṣarṣabha /
hataputrāṃ tu śocāmi gāndhārīṃ pitaraṃ ca te /
bhikṣukau vicariṣyete śocantau pṛthivīm imām //
hataputrāṃ tu śocāmi gāndhārīṃ pitaraṃ ca te /
bhikṣukau vicariṣyete śocantau pṛthivīm imām //
Hańba Krysznie z rodu Wrysznich i Ardźunie nędznikowi,
sądzącym, że znają prawość, choć wykpili mord na tobie.
sądzącym, że znają prawość, choć wykpili mord na tobie.
dhig astu kṛṣṇaṃ vārṣṇeyam arjunaṃ cāpi durmatim /
dharmajñamāninau yau tvāṃ vadhyamānam upekṣatām //
dharmajñamāninau yau tvāṃ vadhyamānam upekṣatām //
Co powiedzą ci bezwstydni Pandawowie wszystkim władcom,
kiedy ich spytają o to, jak zabili Durjodhanę?
kiedy ich spytają o to, jak zabili Durjodhanę?
pāṇḍavāścāpi te sarve kiṃ vakṣyanti narādhipān /
kathaṃ duryodhano 'smābhir hata ityanapatrapāḥ //
kathaṃ duryodhano 'smābhir hata ityanapatrapāḥ //
Jesteś szczęśliwy, bo w boju zginąłeś, Gandhari synu,
krocząc prosto, w prawy sposób na wrogów, byku wśród mężów.
krocząc prosto, w prawy sposób na wrogów, byku wśród mężów.
dhanyastvam asi gāndhāre yastvam āyodhane hataḥ /
prayāto 'bhimukhaḥ śatrūn dharmeṇa puruṣarṣabha //
prayāto 'bhimukhaḥ śatrūn dharmeṇa puruṣarṣabha //
Jaki los czeka Gandhari i króla, którego okiem
jest mądrość, nieulękłego, gdy nie żyją ich synowie,
krewni i powinowaci?
jest mądrość, nieulękłego, gdy nie żyją ich synowie,
krewni i powinowaci?
hataputrā hi gāndhārī nihatajñātibāndhavā /
prajñācakṣuśca durdharṣaḥ kāṃ gatiṃ pratipatsyate //
prajñācakṣuśca durdharṣaḥ kāṃ gatiṃ pratipatsyate //
Wstyd mi, Krytawarmanowi i Krypie – rydwannikowi,
że do nieba nie zmierzamy krocząc za tobą, monarcho.
że do nieba nie zmierzamy krocząc za tobą, monarcho.
dhig astu kṛtavarmāṇaṃ māṃ kṛpaṃ ca mahāratham /
ye vayaṃ na gatāḥ svargaṃ tvāṃ puraskṛtya pārthivam //
ye vayaṃ na gatāḥ svargaṃ tvāṃ puraskṛtya pārthivam //
Wstyd nam, najnędzniejszym z ludzi, że nie kroczymy za tobą –
sprawcą wszelkich ludzkich pragnień i życzliwym opiekunem.
sprawcą wszelkich ludzkich pragnień i życzliwym opiekunem.
dātāraṃ sarvakāmānāṃ rakṣitāraṃ prajāhitam /
yad vayaṃ nānugacchāmastvāṃ dhig asmānnarādhamān //
yad vayaṃ nānugacchāmastvāṃ dhig asmānnarādhamān //
Dzięki twej potędze domy Krypy, mój, mojego ojca
i sług naszych pełne były klejnotów, mężu – tygrysie.
i sług naszych pełne były klejnotów, mężu – tygrysie.
kṛpasya tava vīryeṇa mama caiva pituśca me /
sabhṛtyānāṃ naravyāghra ratnavanti gṛhāṇi ca //
sabhṛtyānāṃ naravyāghra ratnavanti gṛhāṇi ca //
Z łaski twej my, nasi krewni i druhowie składaliśmy
liczne doniosłe ofiary wraz z darami bogatymi.
liczne doniosłe ofiary wraz z darami bogatymi.
bhavatprasādād asmābhiḥ samitraiḥ sahabāndhavaiḥ /
avāptāḥ kratavo mukhyā bahavo bhūridakṣiṇāḥ //
avāptāḥ kratavo mukhyā bahavo bhūridakṣiṇāḥ //
Gdzie my teraz zdobędziemy takie grono towarzyszy
i z kim, skoro ty odszedłeś na czele monarchów wszystkich?
i z kim, skoro ty odszedłeś na czele monarchów wszystkich?
kutaścāpīdṛśaṃ sārtham upalapsyāmahe vayam /
yādṛśena puraskṛtya tvaṃ gataḥ sarvapārthivān //
yādṛśena puraskṛtya tvaṃ gataḥ sarvapārthivān //
My trzej, królu, nie kroczymy za tobą, kiedy podążasz
ku wzniosłemu przeznaczeniu, przeto z bólu się spalamy.
ku wzniosłemu przeznaczeniu, przeto z bólu się spalamy.
vayam eva trayo rājan gacchantaṃ paramāṃ gatim /
yad vai tvāṃ nānugacchāmastena tapsyāmahe vayam //
yad vai tvāṃ nānugacchāmastena tapsyāmahe vayam //
Bez twego nieba, bez zysków, wspominając twoją szczodrość
jakiż czyn winniśmy spełnić, żeby móc za tobą kroczyć?
jakiż czyn winniśmy spełnić, żeby móc za tobą kroczyć?
tvatsvargahīnā hīnārthāḥ smarantaḥ sukṛtasya te /
kiṃ nāma tad bhavet karma yena tvānuvrajema vai //
kiṃ nāma tad bhavet karma yena tvānuvrajema vai //
Chlubo Kurów, teraz w bólu po ziemi będziemy kroczyć,
gdy nas opuściłeś, królu, gdzież tu spokój, gdzież tu szczęście?
gdy nas opuściłeś, królu, gdzież tu spokój, gdzież tu szczęście?
duḥkhaṃ nūnaṃ kuruśreṣṭha cariṣyāmo mahīm imām /
hīnānāṃ nastvayā rājan kutaḥ śāntiḥ kutaḥ sukham //
hīnānāṃ nastvayā rājan kutaḥ śāntiḥ kutaḥ sukham //
A gdy spotkasz, wielki królu, tam tych wielkich rydwanników,
uczcij ich w imieniu moim, w zgodzie z wiekiem i pozycją.
uczcij ich w imieniu moim, w zgodzie z wiekiem i pozycją.
gatvaitāṃstu mahārāja sametya tvaṃ mahārathān /
yathāśreṣṭhaṃ yathājyeṣṭhaṃ pūjayer vacanānmama //
yathāśreṣṭhaṃ yathājyeṣṭhaṃ pūjayer vacanānmama //
Uczciwszy nauczyciela, mistrza wśród łuczników wszystkich,
przekaż mu, że dziś, monarcho, ja zabiłem Dhrysztadjumnę.
przekaż mu, że dziś, monarcho, ja zabiłem Dhrysztadjumnę.
ācāryaṃ pūjayitvā ca ketuṃ sarvadhanuṣmatām /
hataṃ mayādya śaṃsethā dhṛṣṭadyumnaṃ narādhipa //
hataṃ mayādya śaṃsethā dhṛṣṭadyumnaṃ narādhipa //
Uściskaj króla Bahlikę, prześwietnego rydwannika,
króla Sindhów, Somadattę a także Bhuriśrawasa.
króla Sindhów, Somadattę a także Bhuriśrawasa.
pariṣvajethā rājānaṃ bāhlikaṃ sumahāratham /
saindhavaṃ somadattaṃ ca bhūriśravasam eva ca //
saindhavaṃ somadattaṃ ca bhūriśravasam eva ca //
Uściskaj w imieniu naszym także innych wielkich władców,
którzy przed tobą do nieba poszli, życz im pomyślności.”
którzy przed tobą do nieba poszli, życz im pomyślności.”
tathā pūrvagatān anyān svargaṃ pārthivasattamān /
asmadvākyāt pariṣvajya pṛcchethāstvam anāmayam //
asmadvākyāt pariṣvajya pṛcchethāstvam anāmayam //
Tak do na wpół przytomnego króla o strzaskanych udach
Aśwatthaman rzekł, popatrzył na niego i znów przemówił:
Aśwatthaman rzekł, popatrzył na niego i znów przemówił:
ityevam uktvā rājānaṃ bhagnasaktham acetasam /
aśvatthāmā samudvīkṣya punar vacanam abravīt //
aśvatthāmā samudvīkṣya punar vacanam abravīt //
„Jeśli żyjesz, Durjodhano, usłysz miłą uchu mowę.
Siedmiu Pandawów przeżyło i my trzej Dhartarasztrowie.
Siedmiu Pandawów przeżyło i my trzej Dhartarasztrowie.
duryodhana jīvasi ced vācaṃ śrotrasukhāṃ śṛṇu /
sapta pāṇḍavataḥ śeṣā dhārtarāṣṭrāstrayo vayam //
sapta pāṇḍavataḥ śeṣā dhārtarāṣṭrāstrayo vayam //
Pięciu braci, Wasudewy syn , jak również syn Satjaki ,
wśród nas ja i Krytawarman, i Krypa, syn Śaradwata.
wśród nas ja i Krytawarman, i Krypa, syn Śaradwata.
te caiva bhrātaraḥ pañca vāsudevo 'tha sātyakiḥ /
ahaṃ ca kṛtavarmā ca kṛpaḥ śāradvatastathā //
ahaṃ ca kṛtavarmā ca kṛpaḥ śāradvatastathā //
Wszyscy synowie Draupadi i synowie Dhrysztadjumny,
Pańćalowie, resztki Matsjów – wszyscy zginęli, Bharato!
Pańćalowie, resztki Matsjów – wszyscy zginęli, Bharato!
draupadeyā hatāḥ sarve dhṛṣṭadyumnasya cātmajāḥ /
pāñcālā nihatāḥ sarve matsyaśeṣaṃ ca bhārata //
pāñcālā nihatāḥ sarve matsyaśeṣaṃ ca bhārata //
Oto zemsta za ich czyny – wszyscy Pandawów synowie
zginęli, w ataku nocnym na ich obóz zabiliśmy
wszystkich mężów i zwierzęta.
zginęli, w ataku nocnym na ich obóz zabiliśmy
wszystkich mężów i zwierzęta.
kṛte pratikṛtaṃ paśya hataputrā hi pāṇḍavāḥ /
sauptike śibiraṃ teṣāṃ hataṃ sanaravāhanam //
sauptike śibiraṃ teṣāṃ hataṃ sanaravāhanam //
A grzesznika Dhrysztadjumnę uśmierciłem, władco ziemi,
niczym bydlęcie ofiarne, wszedłszy do obozu nocą.”
niczym bydlęcie ofiarne, wszedłszy do obozu nocą.”
mayā ca pāpakarmāsau dhṛṣṭadyumno mahīpate /
praviśya śibiraṃ rātrau paśumāreṇa māritaḥ //
praviśya śibiraṃ rātrau paśumāreṇa māritaḥ //
Durjodhana, gdy usłyszał mowę tę, jakże mu miłą,
świadomość odzyskał znowu i przemówił tymi słowy:
świadomość odzyskał znowu i przemówił tymi słowy:
duryodhanastu tāṃ vācaṃ niśamya manasaḥ priyām /
pratilabhya punaśceta idaṃ vacanam abravīt //
pratilabhya punaśceta idaṃ vacanam abravīt //
„Nie zrobili dla mnie tyle syn Gangi , Karna, twój ojciec,
ile ty zrobiłeś dla mnie dziś, z Krypą i królem Bhodźów.
ile ty zrobiłeś dla mnie dziś, z Krypą i królem Bhodźów.
na me 'karot tad gāṅgeyo na karṇo na ca te pitā /
yat tvayā kṛpabhojābhyāṃ sahitenādya me kṛtam //
yat tvayā kṛpabhojābhyāṃ sahitenādya me kṛtam //
Skoro zginął ten nikczemny wojsk dowódca i Śikhandin,
to ja siebie uznać muszę dziś równym Maghawanowi.
to ja siebie uznać muszę dziś równym Maghawanowi.
sa cet senāpatiḥ kṣudro hataḥ sārdhaṃ śikhaṇḍinā /
tena manye maghavatā samam ātmānam adya vai //
tena manye maghavatā samam ātmānam adya vai //
Niech wam szczęście, zdrowie sprzyja, my spotkamy się znów w niebie.”
Tak bohater rzekł i zamilkł, król Kaurawów wielki duchem,
za druhami ból porzucił i ostatnie oddał tchnienie.
Tak bohater rzekł i zamilkł, król Kaurawów wielki duchem,
za druhami ból porzucił i ostatnie oddał tchnienie.
svasti prāpnuta bhadraṃ vaḥ svarge naḥ saṃgamaḥ punaḥ /
ityevam uktvā tūṣṇīṃ sa kururājo mahāmanāḥ /
prāṇān udasṛjad vīraḥ suhṛdāṃ śokam ādadhat //
ityevam uktvā tūṣṇīṃ sa kururājo mahāmanāḥ /
prāṇān udasṛjad vīraḥ suhṛdāṃ śokam ādadhat //
A ci tkwiący w swych objęciach wzięli w swe objęcia króla
i na niego patrząc stale na rydwany swoje wsiedli.
i na niego patrząc stale na rydwany swoje wsiedli.
tatheti te pariṣvaktāḥ pariṣvajya ca taṃ nṛpam /
punaḥ punaḥ prekṣamāṇāḥ svakān āruruhū rathān //
punaḥ punaḥ prekṣamāṇāḥ svakān āruruhū rathān //
Takie pełne smutku słowa twego syna usłyszawszy
o świcie, dotknięty bólem, ja do miasta wyruszyłem.
o świcie, dotknięty bólem, ja do miasta wyruszyłem.
ityevaṃ tava putrasya niśamya karuṇāṃ giram /
pratyūṣakāle śokārtaḥ prādhāvaṃ nagaraṃ prati //
pratyūṣakāle śokārtaḥ prādhāvaṃ nagaraṃ prati //
Gdy twój syn do nieba poszedł, ja zaś bolałem, bezgrzeszny,
ten wzrok boski otrzymawszy od wieszcza, dziś utraciłem.
ten wzrok boski otrzymawszy od wieszcza, dziś utraciłem.
tava putre gate svargaṃ śokārtasya mamānagha /
ṛṣidattaṃ pranaṣṭaṃ tad divyadarśitvam adya vai //
ṛṣidattaṃ pranaṣṭaṃ tad divyadarśitvam adya vai //
Waiśampajana rzekł:
Gdy usłyszał wówczas władca wieść o śmierci syna, krewnych,
długo i gwałtownie wzdychał i pogrążył się w swych myślach.
Gdy usłyszał wówczas władca wieść o śmierci syna, krewnych,
długo i gwałtownie wzdychał i pogrążył się w swych myślach.
vaiśaṃpāyana uvāca /
iti śrutvā sa nṛpatiḥ putrajñātivadhaṃ tadā /
niḥśvasya dīrgham uṣṇaṃ ca tataścintāparo 'bhavat //
iti śrutvā sa nṛpatiḥ putrajñātivadhaṃ tadā /
niḥśvasya dīrgham uṣṇaṃ ca tataścintāparo 'bhavat //