Rozdział 37

Dźanamedźaja rzekł:
Czemuż Siedmiosaraswata? Kim jest mędrzec Mankanaka?
Jak osiągnął doskonałość? I norm jakich on przestrzegał?

9.37.1

janamejaya uvāca /
saptasārasvataṃ kasmāt kaśca maṅkaṇako muniḥ /
kathaṃ siddhaśca bhagavān kaścāsya niyamo 'bhavat //

W jakim rodzie się urodził? Co studiował? O braminie,
o tym właśnie pragnę słuchać, jak należy, dwakroć zrodzon.

9.37.2

kasya vaṃśe samutpannaḥ kiṃ cādhītaṃ dvijottama /
etad icchāmyahaṃ śrotuṃ vidhivad dvijasattama //

Waiśampajana rzekł:
Siedem, królu, Saraswatich świat ten wszędy przyobleka.
Gdzie mocarni ją wołają, tam się zjawia Saraswati:

9.37.3

vaiśaṃpāyana uvāca /
rājan sapta sarasvatyo yābhir vyāptam idaṃ jagat /
āhūtā balavadbhir hi tatra tatra sarasvatī //

Suprabha i Kańćanakszi, Wiśala, Manasahrada,
Saraswati, Oghawati, Suwenu, Wimalodaka.

9.37.4

suprabhā kāñcanākṣī ca viśālā mānasahradā /
sarasvatī oghavatī suveṇur vimalodakā //

Kiedyś na powierzchni ziemi Pradziad ofiarę wypełniał,
ogrodził ofiarne pole, dwójzrodzeni się zebrali.

9.37.5

pitāmahasya mahato vartamāne mahītale /
vitate yajñavāṭe vai sameteṣu dvijātiṣu //

Zbożny dźwięk porannych hymnów oraz Wedy recytację
słychać było przy ofierze, a niebianie podnieceni.

9.37.6

puṇyāhaghoṣair vimalair vedānāṃ ninadaistathā /
deveṣu caiva vyagreṣu tasmin yajñavidhau tadā //

Tam Pradziadka namaszczono ofiarnikiem, wielki królu,
i prowadził on ofiarę, co pragnienia wszelkie spełnia,

9.37.7

tatra caiva mahārāja dīkṣite prapitāmahe /
yajatastatra satreṇa sarvakāmasamṛddhinā //

w której dobra wymarzone przez prawa i zysku znawców,
w każdej chwili oczekują, królu, na dwakroć zrodzonych.

9.37.8

manasā cintitā hyarthā dharmārthakuśalaistadā /
upatiṣṭhanti rājendra dvijātīṃstatra tatra ha //

Gandharwowie tam śpiewali, nimfy rzeczne zaś tańczyły,
a niebiańskie instrumenty grały skocznie i gwałtownie.

9.37.9

jaguśca tatra gandharvā nanṛtuścāpsarogaṇāḥ /
vāditrāṇi ca divyāni vādayāmāsur añjasā //

Nawet bogów zadziwiła oraz ukontentowała
zasobność owej ofiary, a cóż mówić tu o ludziach.

9.37.10

tasya yajñasya saṃpattyā tutuṣur devatā api /
vismayaṃ paramaṃ jagmuḥ kimu mānuṣayonayaḥ //

Gdy w Puszkarze będąc Pradziad przeprowadzał tę ofiarę,
tak wieszczowie rzekli, królu: „Nie ma tu z rzek najprzedniejszej,
Saraswati, więc ofiara wielkich zasług nie przyniesie.”

9.37.11

vartamāne tathā yajñe puṣkarasthe pitāmahe /
abruvann ṛṣayo rājannāyaṃ yajño mahāphalaḥ /
na dṛśyate saricchreṣṭhā yasmād iha sarasvatī //

To usłyszał bóg szczęśliwy i o Saraswati myślał.
Do Puszkary przywołana przez Pradziada, co ją wielbił
Saraswati jest nazwana Suprabhą, o królu władców.

9.37.12

tacchrutvā bhagavān prītaḥ sasmārātha sarasvatīm /
pitāmahena yajatā āhūtā puṣkareṣu vai /
suprabhā nāma rājendra nāmnā tatra sarasvatī //

Gdy wieszczowie zobaczyli Saraswati z prądem rwącym,
jak Dziadowi cześć oddaje, tę ofiarę docenili.

9.37.13

tāṃ dṛṣṭvā munayastuṣṭā vegayuktāṃ sarasvatīm /
pitāmahaṃ mānayantīṃ kratuṃ te bahu menire //

Rzek królowa Saraswati więc w Puszkarze jest obecna,
tak ze względu na Pradziadka, jak i dla korzyści mądrych .

9.37.14

evam eṣā saricchreṣṭhā puṣkareṣu sarasvatī /
pitāmahārthaṃ sambhūtā tuṣṭyarthaṃ ca manīṣiṇām //

Na ofiarne posiedzenie w Naimiszy mędrcy się zeszli
i w temacie Wed rozmowy przewspaniałe prowadzili.

9.37.15

naimiṣe munayo rājan samāgamya samāsate /
tatra citrāḥ kathā hyāsan vedaṃ prati janeśvara //

Byli tam również i mędrcy, co odbyli liczne studia,
i gdy tylko się spotkali, wspominali Saraswati.

9.37.16

tatra te munayo hyāsannānāsvādhyāyavedinaḥ /
te samāgamya munayaḥ sasmarur vai sarasvatīm //

Gdy wieszczowie przy ofierze o niej wraz medytowali
czysta, szczęsna Saraswati ku pomocy tam przybyła
do zebranych duchem wielkich, o monarcho pośród królów.

9.37.17

sā tu dhyātā mahārāja ṛṣibhiḥ satrayājibhiḥ /
samāgatānāṃ rājendra sahāyārthaṃ mahātmanām /
ājagāma mahābhāgā tatra puṇyā sarasvatī //

Pierwsza z rzek przez mędrców czczona, co ofiarę wypełniali,
do Naimiszy wraz przybyła, zwana jako Kańćanakszi .

9.37.18

naimiṣe kāñcanākṣī tu munīnāṃ satrayājinām /
āgatā saritāṃ śreṣṭhā tatra bhārata pūjitā //

Kiedy Gaja raz wypełniał w grodzie Gaja ryt ofiarny,
pierwszą z rzek tam przywołano Saraswati, o Bharato.

9.37.19

gayasya yajamānasya gayeṣveva mahākratum /
āhūtā saritāṃ śreṣṭhā gayayajñe sarasvatī //

W Gaji zowią ją Wiśalą wieszczowie o srogich ślubach.
Wartko płynie owa rzeka wzrosła u stóp Himawatu .

9.37.20

viśālāṃ tu gayeṣvāhur ṛṣayaḥ saṃśitavratāḥ /
sarit sā himavatpārśvāt prasūtā śīghragāminī //

Syn Uddalaki ofiarę razu pewnego odprawiał,
mędrcy na nią zewsząd zeszli i zasiedli zwartym kręgiem.

9.37.21

auddālakestathā yajñe yajatastatra bhārata /
samete sarvataḥ sphīte munīnāṃ maṇḍale tadā //

Było to w części północnej świętej Kosali, o królu,
czcił on zbożną Saraswati, pierwej o niej rozmyślając.

9.37.22

uttare kosalābhāge puṇye rājanmahātmanaḥ /
auddālakena yajatā pūrvaṃ dhyātā sarasvatī //

Rzek królowa więc przybyła w region ten, dla dobra wieszczów.
Mędrcy, przyodziani w korę albo skóry, ją uczcili
i nazwali Manohradą, gdyż umysłem ją schwytali .

9.37.23

ājagāma saricchreṣṭhā taṃ deśam ṛṣikāraṇāt /
pūjyamānā munigaṇair valkalājinasaṃvṛtaiḥ /
manohradeti vikhyātā sā hi tair manasā hṛtā //

Gdy Kuru ofiarę spełniał na pobożnym polu Kurów,
w miejsce zwane Wyspą Byka, ludne od królewskich wieszczów,
zbożne Suwenu przybyła, rzek królowa Saraswati.

9.37.24

suveṇur ṛṣabhadvīpe puṇye rājarṣisevite /
kurośca yajamānasya kurukṣetre mahātmanaḥ /
ājagāma mahābhāgā saricchreṣṭhā sarasvatī //

Przez Wasiszthę przywołana, przybyła na pole Kurów
boskowodna Saraswati, tam ją zowią Oghawati .

9.37.25

oghavatyapi rājendra vasiṣṭhena mahātmanā /
samāhūtā kurukṣetre divyatoyā sarasvatī //

Daksza uczcił Saraswati niedaleko źródeł Gangi,
więc bogini Wimaloda znów wołana przez bramina
podążyła w Himalaje, góry czyste i szlachetne .

9.37.26

dakṣeṇa yajatā cāpi gaṅgādvāre sarasvatī /
vimalodā bhagavatī brahmaṇā yajatā punaḥ /
samāhūtā yayau tatra puṇye haimavate girau //

W brodzie tym wszystkie się zeszły i zostały jedną rzeką,
stąd ów bród na ziemi słynie jako Siedmiosaraswata.

9.37.27

ekībhūtāstatastāstu tasmiṃstīrthe samāgatāḥ /
saptasārasvataṃ tīrthaṃ tatastat prathitaṃ bhuvi //

Tak więc siedem Saraswati wymieniłem ci z imienia
i bród Siedmiosaraswata zbożny też ci opisałem.

9.37.28

iti sapta sarasvatyo nāmataḥ parikīrtitāḥ /
saptasārasvataṃ caiva tīrthaṃ puṇyaṃ tathā smṛtam //

Słuchaj o cudnej zabawie Mankanaki młodziutkiego,
co studenckie śluby spełniał i w Apadze się zanurzył.

9.37.29

śṛṇu maṅkaṇakasyāpi kaumārabrahmacāriṇaḥ /
āpagām avagāḍhasya rājan prakrīḍitaṃ mahat //

Ujrzał tam w wodach kobietę, co bez stroju się kąpała,
nagie, nienaganne ciało… czarująco nań zerknęła
i młodzieniec spuścił w wody Saraswati swe nasienie.

9.37.30

dṛṣṭvā yadṛcchayā tatra striyam ambhasi bhārata /
snāyantīṃ rucirāpāṅgīṃ digvāsasam aninditām /
sarasvatyāṃ mahārāja caskande vīryam ambhasi //

Więc asceta spermę zebrał i w naczynie skrzętnie włożył,
a ta w dzbanie umieszczona rozdzieliła się na siedem.
Tak powstało siedmiu mędrców, którzy Marutów zrodzili.

9.37.31

tad retaḥ sa tu jagrāha kalaśe vai mahātapāḥ /
saptadhā pravibhāgaṃ tu kalaśasthaṃ jagāma ha /
tatrarṣayaḥ sapta jātā jajñire marutāṃ gaṇāḥ //

Wiatropędy, Wiatrosilny, Wiatrobijny, Wiatrodyski,
Wiatrognisty, Wiatrokolny, mocarny Wiatronasienny –
oto ci, co się zrodzili, przyszli rodzice Marutów.

9.37.32

vāyuvego vāyubalo vāyuhā vāyumaṇḍalaḥ /
vāyujvālo vāyuretā vāyucakraśca vīryavān /
evam ete samutpannā marutāṃ janayiṣṇavaḥ //

Słuchaj też o innym cudzie tu na ziemi dokonanym,
o niezwykłym czynie wieszcza, w trójświecie opowiadanym.

9.37.33

idam anyacca rājendra śṛṇvāścaryataraṃ bhuvi /
maharṣeścaritaṃ yādṛk triṣu lokeṣu viśrutam //

Słyszeliśmy, że onegdaj doskonały Mankanaka
przekłuł swą dłoń trawą kuśa i roślinny sok wypłynął,
a gdy ujrzał sok roślinny w wielkim szczęściu począł tańczyć.

9.37.34

purā maṅkaṇakaḥ siddhaḥ kuśāgreṇeti naḥ śrutam /
kṣataḥ kila kare rājaṃstasya śākaraso 'sravat /
sa vi śākarasaṃ dṛṣṭvā harṣāviṣṭaḥ pranṛttavān //

Gdy tak tańczył, omroczone jego mocą wsze stworzenia
ruchome i nieruchome również pląsom się oddały.

9.37.35

tatastasmin pranṛtte vai sthāvaraṃ jaṅgamaṃ ca yat /
pranṛttam ubhayaṃ vīra tejasā tasya mohitam //

Niebianie z Brahmą na czele i wieszczowie-pokutnicy
Mahadewie się skarżyli na zachowanie ascety:
„Tak by tańca on zaprzestał godzi ci się czynić, Boże”.

9.37.36

brahmādibhiḥ surai rājann ṛṣibhiśca tapodhanaiḥ /
vijñapto vai mahādeva ṛṣer arthe narādhipa /
nāyaṃ nṛtyed yathā deva tathā tvaṃ kartum arhasi //

Gdy Bóg Wielki ujrzał mędrca, co się w radości zapomniał,
dla dobra i szczęścia niebian rzekł do niego takie słowa:

9.37.37

tato devo muniṃ dṛṣṭvā harṣāviṣṭam atīva ha /
surāṇāṃ hitakāmārthaṃ mahādevo 'bhyabhāṣata //

„O braminie, co znasz prawo, czemuż pląsom się oddajesz?
Skąd u ciebie taka radość? O najlepszy spośród mędrców,
wszak ascetą dwójzrodzonym jesteś na prawości drodze.”

9.37.38

bho bho brāhmaṇa dharmajña kimarthaṃ narinartsi vai /
harṣasthānaṃ kimarthaṃ vai tavedaṃ munisattama /
tapasvino dharmapathe sthitasya dvijasattama //

Wieszcz rzekł:
„Czyż nie widzisz, o braminie, z ręki sok warzywny cieknie?
Gdym go ujrzał, w wielkim szczęściu tańczyć, panie, rozpocząłem.”

9.37.39

ṛṣir uvāca /
kiṃ na paśyasi me brahman karācchākarasaṃ srutam /
yaṃ dṛṣṭvā vai pranṛtto 'haṃ harṣeṇa mahatā vibho //

Bóg ze śmiechem rzekł mędrcowi szalonemu z namiętności:
„Wielce temu się nie dziwię, popatrz na to co uczynię.”

9.37.40

taṃ prahasyābravīd devo muniṃ rāgeṇa mohitam /
ahaṃ na vismayaṃ vipra gacchāmīti prapaśya mām //

Tak rzekł Wielki Bóg mędrcowi i przemądry czubkiem palca
zaraz w jego kciuk uderzył, o monarcho pośród władców.

9.37.41

evam uktvā muniśreṣṭhaṃ mahādevena dhīmatā /
aṅgulyagreṇa rājendra svāṅguṣṭhastāḍito 'bhavat //

Wówczas popiół z jego rany jak śnieg biały się wyłonił,
to ujrzawszy, się zawstydził i do stóp mu mędrzec przypadł.

9.37.42

tato bhasma kṣatād rājannirgataṃ himasaṃnibham /
tad dṛṣṭvā vrīḍito rājan sa muniḥ pādayor gataḥ //

Wieszcz rzekł:
„Myślę, żeś ty nie kim innym, jeno wielkim bogiem Rudrą.
Pikodzierżco, tyś jest celem świata niebian i asurów.

9.37.43

ṛṣir uvāca /
nānyaṃ devād ahaṃ manye rudrāt parataraṃ mahat /
surāsurasya jagato gatistvam asi śūladhṛk //

Ten świat cały tyżeś stworzył – tak tu głoszą wszyscy mędrcy.
Wszystko w ciebie jeno wchodzi znów pod koniec każdej ery.

9.37.44

tvayā sṛṣṭam idaṃ viśvaṃ vadantīha manīṣiṇaḥ /
tvām eva sarvaṃ viśati punar eva yugakṣaye //

Znać cię niebianie niewładni, cóż więc o mnie tu powiedzieć?
Wszystkich w tobie można ujrzeć, niebian z Brahmą, o bezgrzeszny.

9.37.45

devair api na śakyastvaṃ parijñātuṃ kuto mayā /
tvayi sarve sma dṛśyante surā brahmādayo 'nagha //

Tyś całością, stwórcą bogów i przyczyną za stwarzaniem,
Z łaski twej wszyscy niebianie się radują, zbyci strachu.”

9.37.46

sarvastvam asi devānāṃ kartā kārayitā ca ha /
tvatprasādāt surāḥ sarve modantīhākutobhayāḥ //

Kiedy Boga tak wychwalił, wieszcz pokłonił się i dodał:
„Panie, oby z twojej łaski ma asceza nie stopniała”.

9.37.47

evaṃ stutvā mahādevaṃ sa ṛṣiḥ praṇato 'bravīt /
bhagavaṃstvatprasādād vai tapo me na kṣared iti //

Wielki Bóg uradowany znowu zwrócił się do wieszcza:
„Twa asceza tysiąckrotnie z mojej łaski się powiększy,
tu w pustelni razem z tobą po wszech czasy już zamieszkam.

9.37.48

tato devaḥ prītamanāstam ṛṣiṃ punar abravīt /
tapaste vardhatāṃ vipra matprasādāt sahasradhā /
āśrame ceha vatsyāmi tvayā sārdham ahaṃ sadā //

Który człowiek mnie tu uczci w brodzie Siedmiosaraswata,
nic nie będzie dlań trudnego do zdobycia, a po śmierci
uda się w świat Saraswata – nie miej tutaj wątpliwości.

9.37.49

saptasārasvate cāsmin yo mām arciṣyate naraḥ /
na tasya durlabhaṃ kiṃcid bhaviteha paratra ca /
sārasvataṃ ca lokaṃ te gamiṣyanti na saṃśayaḥ //

To historia Mankanaki, co przemożną mocą władał,
który synem był Sadźanji, zrodzonym z Matariśwana

9.37.50

etanmaṅkaṇakasyāpi caritaṃ bhūritejasaḥ /
sa hi putraḥ sajanyāyām utpanno mātariśvanā //