Dhrytarasztra rzekł:
Cóż, Sandźajo, uczynili moi i Pandu synowie,
żądni walki, zgromadzeni na tej świętej ziemi Kurów?
Cóż, Sandźajo, uczynili moi i Pandu synowie,
żądni walki, zgromadzeni na tej świętej ziemi Kurów?
dhṛtarāṣṭra uvāca /
dharmakṣetre kurukṣetre samavetā yuyutsavaḥ /
māmakāḥ pāṇḍavāścaiva kimakurvata saṃjaya //
dharmakṣetre kurukṣetre samavetā yuyutsavaḥ /
māmakāḥ pāṇḍavāścaiva kimakurvata saṃjaya //
Sandźaja rzekł:
Gdy król Durjodhana ujrzał szyki armii synów Pandu,
wówczas zbliżył się do mistrza i te oto wyrzekł słowa:
Gdy król Durjodhana ujrzał szyki armii synów Pandu,
wówczas zbliżył się do mistrza i te oto wyrzekł słowa:
saṃjaya uvāca /
dṛṣṭvā tu pāṇḍavānīkaṃ vyūḍhaṃ duryodhanastadā /
ācāryamupasaṃgamya rājā vacanamabravīt //
dṛṣṭvā tu pāṇḍavānīkaṃ vyūḍhaṃ duryodhanastadā /
ācāryamupasaṃgamya rājā vacanamabravīt //
„Mistrzu, spójrz na przeogromne zastępy potomków Pandu,
które w szyku syn Drupady, bystry uczeń twój ustawił.
które w szyku syn Drupady, bystry uczeń twój ustawił.
paśyaitāṃ pāṇḍuputrāṇāmācārya mahatīṃ camūm /
vyūḍhāṃ drupadaputreṇa tava śiṣyeṇa dhīmatā //
vyūḍhāṃ drupadaputreṇa tava śiṣyeṇa dhīmatā //
Są herosi tu, łucznicy równi Bhimie i Ardźunie
– Jujudhana i Wirata, wielki rydwannik Drupada,
– Jujudhana i Wirata, wielki rydwannik Drupada,
atra śūrā maheṣvāsā bhīmārjunasamā yudhi /
yuyudhāno virāṭaśca drupadaśca mahārathaḥ //
yuyudhāno virāṭaśca drupadaśca mahārathaḥ //
Dhrysztaketu, Ćekitana i waleczny władca Kaśi,
Kuntibhodźa i Purudźit oraz Śaibja, byk wśród ludzi,
Kuntibhodźa i Purudźit oraz Śaibja, byk wśród ludzi,
dhṛṣṭaketuścekitānaḥ kāśirājaśca vīryavān /
purujitkuntibhojaśca śaibyaśca narapuṃgavaḥ //
purujitkuntibhojaśca śaibyaśca narapuṃgavaḥ //
Judhamanju wielce dzielny, Uttamaudźas, syn Subhadry,
oraz synowie Draupadi – wszyscy wielcy rydwannicy.
oraz synowie Draupadi – wszyscy wielcy rydwannicy.
yudhāmanyuśca vikrānta uttamaujāśca vīryavān /
saubhadro draupadeyāśca sarva eva mahārathāḥ //
saubhadro draupadeyāśca sarva eva mahārathāḥ //
Ale poznaj, dwakroćzrodzon, też najlepszych spośród naszych,
mojej armii generałów, ich wymieniam ku twej wiedzy.
mojej armii generałów, ich wymieniam ku twej wiedzy.
asmākaṃ tu viśiṣṭā ye tānnibodha dvijottama /
nāyakā mama sainyasya saṃjñārthaṃ tānbravīmi te //
nāyakā mama sainyasya saṃjñārthaṃ tānbravīmi te //
Waszmość, Bhiszma oraz Karna, i zwycięski w boju Krypa,
Aśwatthaman i Wikarna, jakoż i syn Somadatty.
Aśwatthaman i Wikarna, jakoż i syn Somadatty.
bhavānbhīṣmaśca karṇaśca kṛpaśca samitiṃjayaḥ /
aśvatthāmā vikarṇaśca saumadattistathaiva ca //
aśvatthāmā vikarṇaśca saumadattistathaiva ca //
Inni liczni też herosi życia w sprawie mej złożyli,
we wszelaki oręż zbrojni, wszyscy oni biegli w boju.
we wszelaki oręż zbrojni, wszyscy oni biegli w boju.
anye ca bahavaḥ śūrā madarthe tyaktajīvitāḥ /
nānāśastrapraharaṇāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ //
nānāśastrapraharaṇāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ //
Niezmierzone nasze siły, które Bhiszma ma w swej pieczy,
siły tamtych dostateczne, które Bhima skrzętnie chroni.
siły tamtych dostateczne, które Bhima skrzętnie chroni.
aparyāptaṃ tadasmākaṃ balaṃ bhīṣmābhirakṣitam /
paryāptaṃ tvidameteṣāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam //
paryāptaṃ tvidameteṣāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam //
Teraz zaś wszyscy panowie na swych różnorakich flankach
zgodnie z funkcją rozstawieni Bhiszmę jeno zręcznie chrońcie.”
zgodnie z funkcją rozstawieni Bhiszmę jeno zręcznie chrońcie.”
ayaneṣu ca sarveṣu yathābhāgamavasthitāḥ /
bhīṣmamevābhirakṣantu bhavantaḥ sarva eva hi //
bhīṣmamevābhirakṣantu bhavantaḥ sarva eva hi //
Aby zwiększyć jego radość, dziad, najstarszy pośród Kurów,
pełen żaru w konchę zadął, lwi ryk głośny z niej wydobył.
pełen żaru w konchę zadął, lwi ryk głośny z niej wydobył.
tasya saṃjanayanharṣaṃ kuruvṛddhaḥ pitāmahaḥ /
siṃhanādaṃ vinadyoccaiḥ śaṅkhaṃ dadhmau pratāpavān //
siṃhanādaṃ vinadyoccaiḥ śaṅkhaṃ dadhmau pratāpavān //
Wówczas wielki zgiełk się podniósł, gdyż gwałtownie uderzono
w bębny, kotły oraz werble, dęto w konchy, krowie rogi.
w bębny, kotły oraz werble, dęto w konchy, krowie rogi.
tataḥ śaṅkhāśca bheryaśca paṇavānakagomukhāḥ /
sahasaivābhyahanyanta sa śabdastumulo 'bhavat //
sahasaivābhyahanyanta sa śabdastumulo 'bhavat //
Tam Madhawa i syn Pandu, na powozie wielkim stojąc
zaprzężonym w białe konie, w boskie konchy swe zadęli.
zaprzężonym w białe konie, w boskie konchy swe zadęli.
tataḥ śvetairhayairyukte mahati syandane sthitau /
mādhavaḥ pāṇḍavaścaiva divyau śaṅkhau pradadhmatuḥ //
mādhavaḥ pāṇḍavaścaiva divyau śaṅkhau pradadhmatuḥ //
Władca Zmysłów w „Pięciorodną”, Dóbr Zdobywca dął w „Dar Bogów”,
a w „Pundrową” wielką konchę dął Wilczybrzuch przeraźliwy.
a w „Pundrową” wielką konchę dął Wilczybrzuch przeraźliwy.
pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo devadattaṃ dhanaṃjayaḥ /
pauṇḍraṃ dadhmau mahāśaṅkhaṃ bhīmakarmā vṛkodaraḥ //
pauṇḍraṃ dadhmau mahāśaṅkhaṃ bhīmakarmā vṛkodaraḥ //
Król, syn Kunti, Judhiszthira dął w „Zwycięstwo Nieskończone”,
Sahadewa i Nakula w „Pięknie Brzmiącą” i „Kwiat Perły”.
Sahadewa i Nakula w „Pięknie Brzmiącą” i „Kwiat Perły”.
anantavijayaṃ rājā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ /
nakulaḥ sahadevaśca sughoṣamaṇipuṣpakau //
nakulaḥ sahadevaśca sughoṣamaṇipuṣpakau //
Wielki łucznik władca Kaśi, Śikandin rydwannik przedni,
Dhrysztadjumna i Wirata, Satjakiego syn niezłomny,
Dhrysztadjumna i Wirata, Satjakiego syn niezłomny,
kāśyaśca parameṣvāsaḥ śikhaṇḍī ca mahārathaḥ /
dhṛṣṭadyumno virāṭaśca sātyakiścāparājitaḥ //
dhṛṣṭadyumno virāṭaśca sātyakiścāparājitaḥ //
i Drupada, władco ziemi, z nimi synowie Draupadi,
długoręki syn Subhadry, w konchy swoje wszyscy dęli.
długoręki syn Subhadry, w konchy swoje wszyscy dęli.
drupado draupadeyāśca sarvaśaḥ pṛthivīpate /
saubhadraśca mahābāhuḥ śaṅkhāndadhmuḥ pṛthakpṛthak //
saubhadraśca mahābāhuḥ śaṅkhāndadhmuḥ pṛthakpṛthak //
A ów hałas rozdarł serca zwolenników Dhrytarasztry,
kiedy przestwór oraz ziemię głośnym dźwiękiem rozwibrował.
kiedy przestwór oraz ziemię głośnym dźwiękiem rozwibrował.
sa ghoṣo dhārtarāṣṭrāṇāṃ hṛdayāni vyadārayat /
nabhaśca pṛthivīṃ caiva tumulo vyanunādayan //
nabhaśca pṛthivīṃ caiva tumulo vyanunādayan //
Gdy się bitwa miała zacząć, Pandu syn z małpą w sztandarze
rozstawione ujrzał siły Dhrytarasztrów i łuk ujął,
rozstawione ujrzał siły Dhrytarasztrów i łuk ujął,
atha vyavasthitāndṛṣṭvā dhārtarāṣṭrānkapidhvajaḥ /
pravṛtte śastrasampāte dhanurudyamya pāṇḍavaḥ //
pravṛtte śastrasampāte dhanurudyamya pāṇḍavaḥ //
i do Pana Zmysłów rzecze takie słowo, władco ziemi:
„W środku między obie armie ustaw rydwan mój, Niezłomny,
„W środku między obie armie ustaw rydwan mój, Niezłomny,
hṛṣīkeśaṃ tadā vākyamidamāha mahīpate /
senayorubhayormadhye rathaṃ sthāpaya me 'cyuta //
senayorubhayormadhye rathaṃ sthāpaya me 'cyuta //
tak, bym ujrzeć mógł stojących, którzy walki są spragnieni
i z którymi mam się zetrzeć w tym bitewnym przedsięwzięciu,
i z którymi mam się zetrzeć w tym bitewnym przedsięwzięciu,
yāvadetānnirīkṣe 'haṃ yoddhukāmānavasthitān /
kairmayā saha yoddhavyamasminraṇasamudyame //
kairmayā saha yoddhavyamasminraṇasamudyame //
abym przyjrzał się uważnie tym, co tutaj się zebrali
i chcą w boju radość sprawić występnemu Durjodhanie”.
i chcą w boju radość sprawić występnemu Durjodhanie”.
yotsyamānānavekṣe 'haṃ ya ete 'tra samāgatāḥ /
dhārtarāṣṭrasya durbuddheryuddhe priyacikīrṣavaḥ //
dhārtarāṣṭrasya durbuddheryuddhe priyacikīrṣavaḥ //
Gdy Pan Snu do Władcy Zmysłów rzekł te słowa, o Bharato,
tamten w środku obu armie rydwan wstawił najprzedniejszy,
tamten w środku obu armie rydwan wstawił najprzedniejszy,
evamukto hṛṣīkeśo guḍākeśena bhārata /
senayorubhayormadhye sthāpayitvā rathottamam //
senayorubhayormadhye sthāpayitvā rathottamam //
w obecności Bhiszmy, Drony oraz wszystkich władców ziemi
tak powiedział: „Synu Prythy, patrz na Kurów zgromadzonych”.
tak powiedział: „Synu Prythy, patrz na Kurów zgromadzonych”.
bhīṣmadroṇapramukhataḥ sarveṣāṃ ca mahīkṣitām /
uvāca pārtha paśyaitānsamavetānkurūniti //
uvāca pārtha paśyaitānsamavetānkurūniti //
Tam też Prythy syn zobaczył ojców, dziadów ustawionych,
mistrzów, wujów oraz braci, synów, wnuków i przyjaciół,
mistrzów, wujów oraz braci, synów, wnuków i przyjaciół,
tatrāpaśyatsthitānpārthaḥ pitṝnatha pitāmahān /
ācāryānmātulānbhrātṝnputrānpautrānsakhīṃstathā //
ācāryānmātulānbhrātṝnputrānpautrānsakhīṃstathā //
teściów oraz bliskich sercu pośrodku obydwu armii.
Gdy syn Kunti ich zobaczył, wszystkich krewnych zgromadzonych,
Gdy syn Kunti ich zobaczył, wszystkich krewnych zgromadzonych,
śvaśurānsuhṛdaścaiva senayorubhayorapi /
tānsamīkṣya sa kaunteyaḥ sarvānbandhūnavasthitān //
tānsamīkṣya sa kaunteyaḥ sarvānbandhūnavasthitān //
zdjęty przemożnym współczuciem, zrozpaczony tak powiedział:
„Kryszno, gdym zobaczył krewnych, żądnych walki, ustawionych,
„Kryszno, gdym zobaczył krewnych, żądnych walki, ustawionych,
kṛpayā parayāviṣṭo viṣīdannidamabravīt /
dṛṣṭvemānsvajanānkṛṣṇa yuyutsūnsamavasthitān //
dṛṣṭvemānsvajanānkṛṣṇa yuyutsūnsamavasthitān //
omdlewają moje członki, usta do cna wysychają,
moje ciało dreszcz przenika, włoski jeżą się na ciele,
moje ciało dreszcz przenika, włoski jeżą się na ciele,
sīdanti mama gātrāṇi mukhaṃ ca pariśuṣyati /
vepathuśca śarīre me romaharṣaśca jāyate //
vepathuśca śarīre me romaharṣaśca jāyate //
z rąk wypada mi Gandiwa, skóra moja ogniem płonie.
Ustać już nie jestem w stanie, a w umyśle tylko zamęt.
Ustać już nie jestem w stanie, a w umyśle tylko zamęt.
gāṇḍīvaṃ sraṃsate hastāttvakcaiva paridahyate /
na ca śaknomyavasthātuṃ bhramatīva ca me manaḥ //
na ca śaknomyavasthātuṃ bhramatīva ca me manaḥ //
Pięknowłosy, widzę tylko niepomyślne, złe omeny.
Dobra też nie przewiduję, gdy zabiję w walce krewnych.
Dobra też nie przewiduję, gdy zabiję w walce krewnych.
nimittāni ca paśyāmi viparītāni keśava /
na ca śreyo 'nupaśyāmi hatvā svajanamāhave //
na ca śreyo 'nupaśyāmi hatvā svajanamāhave //
Nie pragnę zwycięstwa, Kryszno, ani władzy, ni wygody.
Cóż z królestwa nam, Pasterzu? Cóż z radości albo życia?
Cóż z królestwa nam, Pasterzu? Cóż z radości albo życia?
na kāṅkṣe vijayaṃ kṛṣṇa na ca rājyaṃ sukhāni ca /
kiṃ no rājyena govinda kiṃ bhogairjīvitena vā //
kiṃ no rājyena govinda kiṃ bhogairjīvitena vā //
Ci, dla których mógłbym pragnąć władzy, dóbr oraz komfortów,
stoją tu na polu bitwy, życia, bogactw się wyrzekłszy.
stoją tu na polu bitwy, życia, bogactw się wyrzekłszy.
yeṣāmarthe kāṅkṣitaṃ no rājyaṃ bhogāḥ sukhāni ca /
ta ime 'vasthitā yuddhe prāṇāṃstyaktvā dhanāni ca //
ta ime 'vasthitā yuddhe prāṇāṃstyaktvā dhanāni ca //
Mistrzowie, ojcowie, dzieci, jak też i nasi dziadowie,
wujowie, teściowie, wnuki, szwagrowie, powinowaci –
wujowie, teściowie, wnuki, szwagrowie, powinowaci –
ācāryāḥ pitaraḥ putrāstathaiva ca pitāmahāḥ /
mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ syālāḥ sambandhinastathā //
mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ syālāḥ sambandhinastathā //
Madhugromco, wszak nie pragnę śmierci ich, choćbym sam zginął,
nawet za cenę trójświata, cóż dopiero marnej ziemi.
nawet za cenę trójświata, cóż dopiero marnej ziemi.
etānna hantumicchāmi ghnato 'pi madhusūdana /
api trailokyarājyasya hetoḥ kiṃ nu mahīkṛte //
api trailokyarājyasya hetoḥ kiṃ nu mahīkṛte //
Jaką radość śmierć nam sprawi tych stronników Dhrytarasztry?
O ciemiężco, grzech nas splami, po zabiciu agresorów.
O ciemiężco, grzech nas splami, po zabiciu agresorów.
nihatya dhārtarāṣṭrānnaḥ kā prītiḥ syājjanārdana /
pāpamevāśrayedasmānhatvaitānātatāyinaḥ //
pāpamevāśrayedasmānhatvaitānātatāyinaḥ //
Nie godzi się nam więc zabić Dhrytarasztrów wraz z krewnymi.
Jak możemy być szczęśliwi swych mordując, o Madhawo?
Jak możemy być szczęśliwi swych mordując, o Madhawo?
tasmānnārhā vayaṃ hantuṃ dhārtarāṣṭrānsabāndhavān /
svajanaṃ hi kathaṃ hatvā sukhinaḥ syāma mādhava //
svajanaṃ hi kathaṃ hatvā sukhinaḥ syāma mādhava //
Nawet gdy nie dostrzegają, gdyż ich myśl chciwość spowiła,
zbrodni w wytraceniu rodu i przewiny w kłótni z druhem,
zbrodni w wytraceniu rodu i przewiny w kłótni z druhem,
yadyapyete na paśyanti lobhopahatacetasaḥ /
kulakṣayakṛtaṃ doṣaṃ mitradrohe ca pātakam //
kulakṣayakṛtaṃ doṣaṃ mitradrohe ca pātakam //
to my, o ciemiężco, którzy widzim zbrodnie w śmierci rodu,
nie winniśmy się dowiedzieć, jak od grzechu się odwrócić?
nie winniśmy się dowiedzieć, jak od grzechu się odwrócić?
kathaṃ na jñeyamasmābhiḥ pāpādasmānnivartitum /
kulakṣayakṛtaṃ doṣaṃ prapaśyadbhirjanārdana //
kulakṣayakṛtaṃ doṣaṃ prapaśyadbhirjanārdana //
Wraz z unicestwieniem rodu giną wieczne jego prawa,
a gdy prawa są zniszczone, w rodzinę bezprawie wnika.
a gdy prawa są zniszczone, w rodzinę bezprawie wnika.
kulakṣaye praṇaśyanti kuladharmāḥ sanātanāḥ /
dharme naṣṭe kulaṃ kṛtsnamadharmo 'bhibhavatyuta //
dharme naṣṭe kulaṃ kṛtsnamadharmo 'bhibhavatyuta //
O, ty, któryś dzieckiem Wrysznich,
pod bezprawia wpływem, Kryszno, hańba spada na kobiety.
Gdy niewiasty są zhańbione,pomieszanie stanów pewne.
pod bezprawia wpływem, Kryszno, hańba spada na kobiety.
Gdy niewiasty są zhańbione,pomieszanie stanów pewne.
adharmābhibhavātkṛṣṇa praduṣyanti kulastriyaḥ /
strīṣu duṣṭāsu vārṣṇeya jāyate varṇasaṃkaraḥ //
strīṣu duṣṭāsu vārṣṇeya jāyate varṇasaṃkaraḥ //
Pomieszanie wprost do piekła wiedzie ród i rodobójców.
Ich przodkowie upadają bez ofiary z ciasta, wody.
Ich przodkowie upadają bez ofiary z ciasta, wody.
saṃkaro narakāyaiva kulaghnānāṃ kulasya ca /
patanti pitaro hyeṣāṃ luptapiṇḍodakakriyāḥ //
patanti pitaro hyeṣāṃ luptapiṇḍodakakriyāḥ //
Przez występki rodobójców, co zmieszanie stanów tworzą,
giną wieczne prawa rodu i kastowe powinności.
giną wieczne prawa rodu i kastowe powinności.
doṣairetaiḥ kulaghnānāṃ varṇasaṃkarakārakaiḥ /
utsādyante jātidharmāḥ kuladharmāśca śāśvatāḥ //
utsādyante jātidharmāḥ kuladharmāśca śāśvatāḥ //
Słyszeliśmy, o ciemiężco, że niechybnie w piekle mają
swą siedzibę ludzie, którzy prawa rodu zagubili.
swą siedzibę ludzie, którzy prawa rodu zagubili.
utsannakuladharmāṇāṃ manuṣyāṇāṃ janārdana /
narake niyataṃ vāso bhavatītyanuśuśruma //
narake niyataṃ vāso bhavatītyanuśuśruma //
Och nieszczęśni! Zamierzamy grzech szkaradny wnet popełnić.
Dla zdobycia uciech władców chcemy zabić własnych krewnych.
Dla zdobycia uciech władców chcemy zabić własnych krewnych.
aho bata mahatpāpaṃ kartuṃ vyavasitā vayam /
yadrājyasukhalobhena hantuṃ svajanamudyatāḥ //
yadrājyasukhalobhena hantuṃ svajanamudyatāḥ //
Lepiej będzie jeśli zbrojni zwolennicy Dhrytarasztry,
mnie zabiją niezbrojnego, który nie stawiam oporu.
mnie zabiją niezbrojnego, który nie stawiam oporu.
yadi māmapratīkāramaśastraṃ śastrapāṇayaḥ /
dhārtarāṣṭrā raṇe hanyustanme kṣemataraṃ bhavet //
dhārtarāṣṭrā raṇe hanyustanme kṣemataraṃ bhavet //
Gdy tak rzekł na polu bitwy Ardźuna rozpaczą zdjęty,
z rąk wypuścił łuk i strzały, na siedzenie wozu opadł.
z rąk wypuścił łuk i strzały, na siedzenie wozu opadł.
evamuktvārjunaḥ saṃkhye rathopastha upāviśat /
visṛjya saśaraṃ cāpaṃ śokasaṃvignamānasaḥ //
visṛjya saśaraṃ cāpaṃ śokasaṃvignamānasaḥ //