Dźanamedźaja rzekł:
Powiedz, wieszczu wśród braminów, jak postąpił Dhrytarasztra,
gdy usłyszał, że Śikhandin, wódz Pańćalów, zmorzył w boju
Powiedz, wieszczu wśród braminów, jak postąpił Dhrytarasztra,
gdy usłyszał, że Śikhandin, wódz Pańćalów, zmorzył w boju
janamejaya uvāca /
tam apratimasattvaujobalavīryaparākramam /
hataṃ devavrataṃ śrutvā pāñcālyena śikhaṇḍinā //
tam apratimasattvaujobalavīryaparākramam /
hataṃ devavrataṃ śrutvā pāñcālyena śikhaṇḍinā //
Dewawraty moc, witalność, męskość, siłę i odwagę,
i gdy rozpacz go przejęła na wieść o ojcowskiej śmierci?
i gdy rozpacz go przejęła na wieść o ojcowskiej śmierci?
dhṛtarāṣṭrastadā rājā śokavyākulacetanaḥ /
kim aceṣṭata viprarṣe hate pitari vīryavān //
kim aceṣṭata viprarṣe hate pitari vīryavān //
Jego syn królestwa żądny chce zwyciężyć dzieci Pandu
za pomocą Bhiszmy, Drony oraz innych rydwanników.
za pomocą Bhiszmy, Drony oraz innych rydwanników.
tasya putro hi bhagavan bhīṣmadroṇamukhai rathaiḥ /
parājitya maheṣvāsān pāṇḍavān rājyam icchati //
parājitya maheṣvāsān pāṇḍavān rājyam icchati //
Kiedy został pokonany ów przywódca wszech łuczników,
jak Kaurawja reagował, o tym mów, pierwszy z braminów.
jak Kaurawja reagował, o tym mów, pierwszy z braminów.
tasmin hate tu bhagavan ketau sarvadhanuṣmatām /
yad aceṣṭata kauravyastanme brūhi dvijottama //
yad aceṣṭata kauravyastanme brūhi dvijottama //
Waiśampajana rzekł:
Władca ludów, Dhrytarasztra, słysząc o ojcowskiej śmierci,
wnet w rozpaczy się zatracił i spokoju nie mógł zyskać.
Władca ludów, Dhrytarasztra, słysząc o ojcowskiej śmierci,
wnet w rozpaczy się zatracił i spokoju nie mógł zyskać.
vaiśaṃpāyana uvāca /
nihataṃ pitaraṃ śrutvā dhṛtarāṣṭro janādhipaḥ /
lebhe na śāntiṃ kauravyaścintāśokaparāyaṇaḥ //
nihataṃ pitaraṃ śrutvā dhṛtarāṣṭro janādhipaḥ /
lebhe na śāntiṃ kauravyaścintāśokaparāyaṇaḥ //
Kiedy król rozpaczą zdjęty w nieprzerwanym bólu cierpiał,
wówczas znowu się pojawił syn przeczysty Gawalgany.
wówczas znowu się pojawił syn przeczysty Gawalgany.
tasya cintayato duḥkham aniśaṃ pārthivasya tat /
ājagāma viśuddhātmā punar gāvalgaṇistadā //
ājagāma viśuddhātmā punar gāvalgaṇistadā //
Gdy z obozu nocą przybył Sańdźaja do Miasta Słoni,
Dhrytarasztra, syn Ambiki, słysząc o Bhiszmowej śmierci,
Dhrytarasztra, syn Ambiki, słysząc o Bhiszmowej śmierci,
śibirāt saṃjayaṃ prāptaṃ niśi nāgāhvayaṃ puram /
āmbikeyo mahārāja dhṛtarāṣṭro 'nvapṛcchata //
āmbikeyo mahārāja dhṛtarāṣṭro 'nvapṛcchata //
pytał go rozpaczą zdjęty, w swoich myślach udręczony,
gdyż zwycięstwa synów łaknął, lamentował niczym chory.
śrutvā bhīṣmasya nidhanam aprahṛṣṭamanā bhṛśam /
putrāṇāṃ jayam ākāṅkṣan vilalāpāturo yathā //
putrāṇāṃ jayam ākāṅkṣan vilalāpāturo yathā //
Dhrytarasztra rzekł:
Gdy legł znamienity Bhiszma o przerażającej mocy,
cóż podówczas uczynili Kurowie przez czas nagleni?
Gdy legł znamienity Bhiszma o przerażającej mocy,
cóż podówczas uczynili Kurowie przez czas nagleni?
dhṛtarāṣṭra uvāca /
saṃsādhya tu mahātmānaṃ bhīṣmaṃ bhīmaparākramam /
kim akārṣuḥ paraṃ tāta kuravaḥ kālacoditāḥ //
saṃsādhya tu mahātmānaṃ bhīṣmaṃ bhīmaparākramam /
kim akārṣuḥ paraṃ tāta kuravaḥ kālacoditāḥ //
Kiedy poległ ów bohater, nieodparty, pełen krzepy,
cóż Kurowie uczynili, tonąc w oceanie żalu?
cóż Kurowie uczynili, tonąc w oceanie żalu?
tasmin vinihate śūre durādharṣe mahaujasi /
kiṃ nu svit kuravo 'kārṣur nimagnāḥ śokasāgare //
kiṃ nu svit kuravo 'kārṣur nimagnāḥ śokasāgare //
Synów Pandu, wielkich duchem, prężna armia, o Sandźajo,
strach w trzech światach może wzbudzić, tym sukcesem podniecona.
strach w trzech światach może wzbudzić, tym sukcesem podniecona.
tad udīrṇaṃ mahat sainyaṃ trailokyasyāpi saṃjaya /
bhayam utpādayet tīvraṃ pāṇḍavānāṃ mahātmanām //
bhayam utpādayet tīvraṃ pāṇḍavānāṃ mahātmanām //
Kiedy buhaj pośród Kurów, Dewawrata legł zabity,
cóż królowie uczynili, o tym mów mi, o Sańdźajo.
cóż królowie uczynili, o tym mów mi, o Sańdźajo.
devavrate tu nihate kurūṇām ṛṣabhe tadā /
yad akārṣur nṛpatayastanmamācakṣva saṃjaya //
yad akārṣur nṛpatayastanmamācakṣva saṃjaya //
Sańdźaja rzekł:
Słuchaj, królu, słów z uwagą, gdy do ciebie będę prawić,
co twe dzieci uczyniły, gdy legł w boju Dewawrata.
Słuchaj, królu, słów z uwagą, gdy do ciebie będę prawić,
co twe dzieci uczyniły, gdy legł w boju Dewawrata.
saṃjaya uvāca /
śṛṇu rājann ekamanā vacanaṃ bruvato mama /
yat te putrāstadākārṣur hate devavrate mṛdhe //
śṛṇu rājann ekamanā vacanaṃ bruvato mama /
yat te putrāstadākārṣur hate devavrate mṛdhe //
Kiedy Bhiszma wielce mężny został, królu, powalony,
twoi i Pandu synowie zadumali się z osobna.
twoi i Pandu synowie zadumali się z osobna.
nihate tu tadā bhīṣme rājan satyaparākrame /
tāvakāḥ pāṇḍaveyāśca prādhyāyanta pṛthak pṛthak //
tāvakāḥ pāṇḍaveyāśca prādhyāyanta pṛthak pṛthak //
Słysząc o rycerskim kodzie, zadziwieni, zachwyceni,
potępiając swą powinność, wielkiej duszy się skłonili.
potępiając swą powinność, wielkiej duszy się skłonili.
vismitāśca prahṛṣṭāśca kṣatradharmaṃ niśāmya te /
svadharmaṃ nindamānāśca praṇipatya mahātmane //
svadharmaṃ nindamānāśca praṇipatya mahātmane //
Potem łoże rozpostarli Bhiszmie o niezmiernej mocy,
ze strzał ogładziutkich drzewcach, wraz z zagłówkiem, o tygrysie.
ze strzał ogładziutkich drzewcach, wraz z zagłówkiem, o tygrysie.
śayanaṃ kalpayāmāsur bhīṣmāyāmitatejase /
sopadhānaṃ naravyāghra śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ //
sopadhānaṃ naravyāghra śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ //
Zapewniwszy mu ochronę, rozmawiali między sobą,
cześć oddając dziecku Gangi, w prawo bieżąc wokół niego.
cześć oddając dziecku Gangi, w prawo bieżąc wokół niego.
vidhāya rakṣāṃ bhīṣmāya samābhāṣya parasparam /
anumānya ca gāṅgeyaṃ kṛtvā cāpi pradakṣiṇam //
anumānya ca gāṅgeyaṃ kṛtvā cāpi pradakṣiṇam //
Woje, pchani wpływem czasu, nabiegłymi krwią oczyma
w złości na się pozierali i do boju znów ruszyli.
w złości na się pozierali i do boju znów ruszyli.
krodhasaṃraktanayanāḥ samavekṣya parasparam /
punar yuddhāya nirjagmuḥ kṣatriyāḥ kālacoditāḥ //
punar yuddhāya nirjagmuḥ kṣatriyāḥ kālacoditāḥ //
Tak przy wtórze instrumentów i odgłosach tarabanów
twe oddziały i wrogowie, by się zetrzeć, podążały.
twe oddziały i wrogowie, by się zetrzeć, podążały.
tatastūryaninādaiśca bherīṇāṃ ca mahāsvanaiḥ /
tāvakānām anīkāni pareṣāṃ cāpi niryayuḥ //
tāvakānām anīkāni pareṣāṃ cāpi niryayuḥ //
Kiedy poległ syn Dźahnawi, chociaż dzień dobiegał końca,
w pęta gniewu pochwyceni, popychani wpływem czasu,
w pęta gniewu pochwyceni, popychani wpływem czasu,
vyāvṛtte 'hani rājendra patite jāhnavīsute /
amarṣavaśam āpannāḥ kālopahatacetasaḥ //
amarṣavaśam āpannāḥ kālopahatacetasaḥ //
nie szanując słów stosownych syna Gangi szacownego,
broń rozliczną pochwycili, w bój ruszyli Bharatowie.
broń rozliczną pochwycili, w bój ruszyli Bharatowie.
anādṛtya vacaḥ pathyaṃ gāṅgeyasya mahātmanaḥ /
niryayur bharataśreṣṭhāḥ śastrāṇyādāya sarvaśaḥ //
niryayur bharataśreṣṭhāḥ śastrāṇyādāya sarvaśaḥ //
Wskutek twego zaślepienia i twych synów nieodrodnych,
i za sprawą śmierci Bhiszmy, Kurowie z poplecznikami
w szpony śmierci się dostali,
i za sprawą śmierci Bhiszmy, Kurowie z poplecznikami
w szpony śmierci się dostali,
mohāt tava saputrasya vadhācchāṃtanavasya ca /
kauravyā mṛtyusād bhūtāḥ sahitāḥ sarvarājabhiḥ //
kauravyā mṛtyusād bhūtāḥ sahitāḥ sarvarājabhiḥ //
niczym owce bez opieki w lesie pełnym drapieżników,
wielce w sercach zatrwożeni, pozbawieni Dewawraty.
wielce w sercach zatrwożeni, pozbawieni Dewawraty.
ajāvaya ivāgopā vane śvāpadasaṃkule /
bhṛśam udvignamanaso hīnā devavratena te //
bhṛśam udvignamanaso hīnā devavratena te //
Kiedy legł z Bharatów pierwszy, armia Kurów się jawiła
jak bezgwiezdne nieboskłony albo przestwór wiatru zbyty,
jak bezgwiezdne nieboskłony albo przestwór wiatru zbyty,
patite bharataśreṣṭhe babhūva kuruvāhinī /
dyaur ivāpetanakṣatrā hīnaṃ kham iva vāyunā //
dyaur ivāpetanakṣatrā hīnaṃ kham iva vāyunā //
ziemia ziarna pozbawiona, mowa, której brak jest składni,
jak asurów dawna armia, gdy schwytany został Bali,
jak asurów dawna armia, gdy schwytany został Bali,
vipannasasyeva mahī vāk caivāsaṃskṛtā yathā /
āsurīva yathā senā nigṛhīte purā balau //
āsurīva yathā senā nigṛhīte purā balau //
owdowiała piękna dama, niczym rzeka z wyschłą wodą,
łania w otoczeniu wilków, gdy zabity został rogacz,
łania w otoczeniu wilków, gdy zabity został rogacz,
vidhaveva varārohā śuṣkatoyeva nimnagā /
vṛkair iva vane ruddhā pṛṣatī hatayūthapā //
vṛkair iva vane ruddhā pṛṣatī hatayūthapā //
czy też bezmierna pieczara, gdy lew, jej obrońca, poległ.
Kiedy upadł syn Dźahnawi, wówczas armia Bharatowa
Kiedy upadł syn Dźahnawi, wówczas armia Bharatowa
svādharṣā hatasiṃheva mahatī girikandarā /
bhāratī bharataśreṣṭha patite jāhnavīsute //
bhāratī bharataśreṣṭha patite jāhnavīsute //
była jak na morzu nawa wiatrem srogim druzgotana.
Umęczona siłą wojów synów Pandu górujących,
Umęczona siłą wojów synów Pandu górujących,
viṣvagvātahatā rugṇā naur ivāsīnmahārṇave /
balibhiḥ pāṇḍavair vīrair labdhalakṣair bhṛśārditā //
balibhiḥ pāṇḍavair vīrair labdhalakṣair bhṛśārditā //
armia z zatrwożoną jazdą słoni, koni i rydwanów,
z ludźmi mocno zgnębionymi, litość w widzach rozbudzała.
z ludźmi mocno zgnębionymi, litość w widzach rozbudzała.
sā tadāsīd bhṛśaṃ senā vyākulāśvarathadvipā /
viṣaṇṇabhūyiṣṭhanarā kṛpaṇā draṣṭum ābabhau //
viṣaṇṇabhūyiṣṭhanarā kṛpaṇā draṣṭum ābabhau //
Pozbawieni Dewawraty monarchowie, wojownicy
i Kurowie przerażeni niczym w otchłaniach piekielnych,
Karnę jęli przywoływać, podobnego Dewawracie.
i Kurowie przerażeni niczym w otchłaniach piekielnych,
Karnę jęli przywoływać, podobnego Dewawracie.
tasyāṃ trastā nṛpatayaḥ sainikāśca pṛthagvidhāḥ /
pātāla iva majjanto hīnā devavratena te /
karṇaṃ hi kuravo 'smārṣuḥ sa hi devavratopamaḥ //
pātāla iva majjanto hīnā devavratena te /
karṇaṃ hi kuravo 'smārṣuḥ sa hi devavratopamaḥ //
Myśli ich ku niemu biegły, pierwszemu wśród dzierżców broni,
jako gość radującemu, który druhem jest w potrzebie.
jako gość radującemu, który druhem jest w potrzebie.
sarvaśastrabhṛtāṃ śreṣṭhaṃ rocamānam ivātithim /
bandhum āpadgatasyeva tam evopāgamanmanaḥ //
bandhum āpadgatasyeva tam evopāgamanmanaḥ //
I królowie zakrzyknęli: „Karna! Karna! Syn woźnicy!
Radhy syn jest naszym dobrem, życie swe na szali złożył,
Radhy syn jest naszym dobrem, życie swe na szali złożył,
cukruśuḥ karṇa karṇeti tatra bhārata pārthivāḥ /
rādheyaṃ hitam asmākaṃ sūtaputraṃ tanutyajam //
rādheyaṃ hitam asmākaṃ sūtaputraṃ tanutyajam //
lecz sławetny przez dni dziesięć w potyczce nie brał udziału!
Karna przyjacielem klanu, przywołajmy go bez zwłoki!”.
Karna przyjacielem klanu, przywołajmy go bez zwłoki!”.
sa hi nāyudhyata tadā daśāhāni mahāyaśāḥ /
sāmātyabandhuḥ karṇo vai tam āhvayata māciram //
sāmātyabandhuḥ karṇo vai tam āhvayata māciram //
W gronie wielkich rydwanników, zdobnych w siłę i odwagę,
w przytomności wszystkich wojów wszak to Bhiszma Karnę uznał
za półrydwannika jeno, choć ów buhaj pośród ludzi
dwakroć większą siłą włada.
w przytomności wszystkich wojów wszak to Bhiszma Karnę uznał
za półrydwannika jeno, choć ów buhaj pośród ludzi
dwakroć większą siłą włada.
bhīṣmeṇa hi mahābāhuḥ sarvakṣatrasya paśyataḥ /
ratheṣu gaṇyamāneṣu balavikramaśāliṣu /
saṃkhyāto 'rdharathaḥ karṇo dviguṇaḥ sannararṣabhaḥ //
ratheṣu gaṇyamāneṣu balavikramaśāliṣu /
saṃkhyāto 'rdharathaḥ karṇo dviguṇaḥ sannararṣabhaḥ //
Rydwannik i nadrydwannik – w kalkulacji tej na szczycie,
bohaterzy go szanują, w boju zdolnym jest on walczyć
z bóstwem ojców, wód i skarbów ,
bohaterzy go szanują, w boju zdolnym jest on walczyć
z bóstwem ojców, wód i skarbów ,
rathātirathasaṃkhyāyāṃ yo 'graṇīḥ śūrasaṃmataḥ /
pitṛvittāmbudeveśān api yo yoddhum utsahet //
pitṛvittāmbudeveśān api yo yoddhum utsahet //
więc dlatego wpadł on w furię i tak rzekł do syna Gangi:
„Póki żyjesz, o Kaurawo, żadnej walki nie podejmę.
„Póki żyjesz, o Kaurawo, żadnej walki nie podejmę.
sa tu tenaiva kopena rājan gāṅgeyam uktavān /
tvayi jīvati kauravya nāhaṃ yotsye kathaṃcana //
tvayi jīvati kauravya nāhaṃ yotsye kathaṃcana //
Gdy, Kaurawo, w wielkiej wojnie synów Pandu pozabijasz,
to za zgodą Durjodhany zaraz udam się do lasu,
to za zgodą Durjodhany zaraz udam się do lasu,
tvayā tu pāṇḍaveyeṣu nihateṣu mahāmṛdhe /
duryodhanam anujñāpya vanaṃ yāsyāmi kaurava //
duryodhanam anujñāpya vanaṃ yāsyāmi kaurava //
jednak jeśli nieba sięgniesz przez Pandawów powalony,
wówczas na rydwanie jednym sam zabiję wszystkich wojów,
których zwiesz rydwannikami”.
wówczas na rydwanie jednym sam zabiję wszystkich wojów,
których zwiesz rydwannikami”.
pāṇḍavair vā hate bhīṣme tvayi svargam upeyuṣi /
hantāsmyekarathenaiva kṛtsnān yānmanyase rathān //
hantāsmyekarathenaiva kṛtsnān yānmanyase rathān //
Gdy tak rzekł, o wielki królu, sławny Karna przez dni dziesięć,
za zgodą twojego syna, w potyczce nie brał udziału.
za zgodą twojego syna, w potyczce nie brał udziału.
evam uktvā mahārāja daśāhāni mahāyaśāḥ /
nāyudhyata tataḥ karṇaḥ putrasya tava saṃmate //
nāyudhyata tataḥ karṇaḥ putrasya tava saṃmate //
Wielce śmiały w boju Bhiszma zabił w starciu niezliczonych
wojowników synów Pandu, o dzielności niezmierzonej.
wojowników synów Pandu, o dzielności niezmierzonej.
bhīṣmaḥ samaravikrāntaḥ pāṇḍaveyasya pārthiva /
jaghāna samare yodhān asaṃkhyeyaparākramaḥ //
jaghāna samare yodhān asaṃkhyeyaparākramaḥ //
Gdy więc poległ ów bohater, prawdomówny, wielce silny,
myśli synów twych, o królu, wraz do Karny poleciały
niczym myśl o łodzi człeka, który rzekę pragnie przebyć.
myśli synów twych, o królu, wraz do Karny poleciały
niczym myśl o łodzi człeka, który rzekę pragnie przebyć.
tasmiṃstu nihate śūre satyasaṃdhe mahaujasi /
tvatsutāḥ karṇam asmārṣus tartukāmā iva plavam //
tvatsutāḥ karṇam asmārṣus tartukāmā iva plavam //
Dzieci twe oraz stronnicy, w otoczeniu licznych władców,
zapłakali, zawołali: „Oto nadszedł czas, o Karno!
zapłakali, zawołali: „Oto nadszedł czas, o Karno!
tāvakāstava putrāśca sahitāḥ sarvarājabhiḥ /
hā karṇa iti cākrandan kālo 'yam iti cābruvan //
hā karṇa iti cākrandan kālo 'yam iti cābruvan //
Nasza myśl ku Karnie bieży, uczniowi Dźamadagniego,
jako do druha w potrzebie, co w orężu niezwalczony”.
jako do druha w potrzebie, co w orężu niezwalczony”.
jāmadagnyābhyanujñātam astre durvārapauruṣam /
agamanno manaḥ karṇaṃ bandhum ātyayikeṣviva //
agamanno manaḥ karṇaṃ bandhum ātyayikeṣviva //
On jest, królu, władny w boju przed popłochem nas uchronić,
jak Gowinda trzy dziesiątki wystraszonych niebian broni.
jak Gowinda trzy dziesiątki wystraszonych niebian broni.
sa hi śakto raṇe rājaṃstrātum asmānmahābhayāt /
tridaśān iva govindaḥ satataṃ sumahābhayāt //
tridaśān iva govindaḥ satataṃ sumahābhayāt //
Waiśampajana rzekł:
Kiedy Karna, pierwszy w boju, wciąż na nowo był sławiony,
Dhrytarasztra tak powiedział, jak wąż sycząc jadowicie:
Kiedy Karna, pierwszy w boju, wciąż na nowo był sławiony,
Dhrytarasztra tak powiedział, jak wąż sycząc jadowicie:
vaiśaṃpāyana uvāca /
tathā karṇaṃ yudhi varaṃ kīrtayantaṃ punaḥ punaḥ /
āśīviṣavad ucchvasya dhṛtarāṣṭro 'bravīd idam //
tathā karṇaṃ yudhi varaṃ kīrtayantaṃ punaḥ punaḥ /
āśīviṣavad ucchvasya dhṛtarāṣṭro 'bravīd idam //
„Więc myśl wasza k Karnie bieży, ku synowi Chmurodzielcy ,
uważacie – życie oddał ów syn Radhy i woźnicy.
uważacie – życie oddał ów syn Radhy i woźnicy.
yat tad vaikartanaṃ karṇam agamad vo manastadā /
apyapaśyata rādheyaṃ sūtaputraṃ tanutyajam //
apyapaśyata rādheyaṃ sūtaputraṃ tanutyajam //
Choć odważny wielce w boju, czy fałszywie was nie łudzi,
wystraszonych, omroczonych, zbolałych, pragnących wsparcia?
wystraszonych, omroczonych, zbolałych, pragnących wsparcia?
api tanna mṛṣākārṣīd yudhi satyaparākramaḥ /
saṃbhrāntānāṃ tadārtānāṃ trastānāṃ trāṇam icchatām //
saṃbhrāntānāṃ tadārtānāṃ trastānāṃ trāṇam icchatām //
Gdy opoka synów Kuru, wielki Bhiszma zginął w boju,
czy ów pierwszy wśród łuczników lukę tę wypełnić może?
czy ów pierwszy wśród łuczników lukę tę wypełnić może?
api tat pūrayāṃcakre dhanurdharavaro yudhi /
yat tad vinihate bhīṣme kauravāṇām apāvṛtam //
yat tad vinihate bhīṣme kauravāṇām apāvṛtam //
Gdyby nawet ją wypełnił, czy przerazi w boju wrogów,
czy nadzieję na zwycięstwo moich synów może ziścić?”
czy nadzieję na zwycięstwo moich synów może ziścić?”
tat khaṇḍaṃ pūrayāmāsa pareṣām ādadhad bhayam /
kṛtavānmama putrāṇāṃ jayāśāṃ saphalām api //
kṛtavānmama putrāṇāṃ jayāśāṃ saphalām api //