Sańdźaja rzekł:
I toczyła się ta straszna bitwa Kurów i Sryńdźajów,
strach niosąca, Indro królów, jak bój bogów i Asurów.
I toczyła się ta straszna bitwa Kurów i Sryńdźajów,
strach niosąca, Indro królów, jak bój bogów i Asurów.
saṃjaya uvāca /
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ kurūṇāṃ bhayavardhanam /
sṛñjayaiḥ saha rājendra ghoraṃ devāsuropamam //
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ kurūṇāṃ bhayavardhanam /
sṛñjayaiḥ saha rājendra ghoraṃ devāsuropamam //
Ludzie, wozy, tłumy słoni, jeźdźców i koni tysiące
w śmiałym i gorliwym marszu kroczyły naprzeciw siebie.
w śmiałym i gorliwym marszu kroczyły naprzeciw siebie.
narā rathā gajaughāśca sādinaśca sahasraśaḥ /
vājinaśca parākrāntāḥ samājagmuḥ parasparam //
vājinaśca parākrāntāḥ samājagmuḥ parasparam //
Słychać było głośne ryki słoni o przerażających kształtach
w biegu, jak ryk chmur deszczowych na niebiosach w czasie burzy.
w biegu, jak ryk chmur deszczowych na niebiosach w czasie burzy.
nāgānāṃ bhīmarūpāṇāṃ dravatāṃ nisvano mahān /
aśrūyata yathā kāle jaladānāṃ nabhastale //
aśrūyata yathā kāle jaladānāṃ nabhastale //
Rydwannicy z rydwanami padali w ataku słoni,
innych mężów rozpraszały te zwierzęta pędząc w szale.
innych mężów rozpraszały te zwierzęta pędząc w szale.
nāgair abhyāhatāḥ kecit sarathā rathino 'patan /
vyadravanta raṇe vīrā drāvyamāṇā madotkaṭaiḥ //
vyadravanta raṇe vīrā drāvyamāṇā madotkaṭaiḥ //
Wyćwiczeni rydwannicy dzięki strzałom swym, Bharato,
na świat tamten posyłali konie i stóp słoni stróżów.
na świat tamten posyłali konie i stóp słoni stróżów.
hayaughān pādarakṣāṃśca rathinastatra śikṣitāḥ /
śaraiḥ saṃpreṣayāmāsuḥ paralokāya bhārata //
śaraiḥ saṃpreṣayāmāsuḥ paralokāya bhārata //
Wyćwiczeni jeźdźcy, królu, krążąc wokół rydwanników
zabijali ich ciskając kopie, włócznie oraz strzały.
zabijali ich ciskając kopie, włócznie oraz strzały.
sādinaḥ śikṣitā rājan parivārya mahārathān /
vicaranto raṇe 'bhyaghnan prāsaśaktyṛṣṭibhistathā //
vicaranto raṇe 'bhyaghnan prāsaśaktyṛṣṭibhistathā //
Niektórzy łucznicy z dala od wspaniałych rydwanników,
w jednego miotali liczni, aby posłać go w zaświaty.
w jednego miotali liczni, aby posłać go w zaświaty.
dhanvinaḥ puruṣāḥ kecit saṃnivārya mahārathān /
ekaṃ bahava āsādya preṣayeyur yamakṣayam //
ekaṃ bahava āsādya preṣayeyur yamakṣayam //
Wielcy rydwannicy krocząc wokół słonia, rydwanników
wielkich, pędząc z wielkim hukiem zabijali najlepszego.
wielkich, pędząc z wielkim hukiem zabijali najlepszego.
nāgaṃ rathavarāṃścānye parivārya mahārathāḥ /
sottarāyudhinaṃ jaghnur dravamāṇā mahāravam //
sottarāyudhinaṃ jaghnur dravamāṇā mahāravam //
Również słonie, wielki królu, zabijały rydwannika,
który w gniewie miotał strzały liczne, zewsząd go nachodząc.
który w gniewie miotał strzały liczne, zewsząd go nachodząc.
tathā ca rathinaṃ kruddhaṃ vikirantaṃ śarān bahūn /
nāgā jaghnur mahārāja parivārya samantataḥ //
nāgā jaghnur mahārāja parivārya samantataḥ //
Słoń na słonia napadając, rydwannik na rydwannika,
wszędzie bili się w tej bitwie na włócznie, oszczepy, strzały.
wszędzie bili się w tej bitwie na włócznie, oszczepy, strzały.
nāgo nāgam abhidrutya rathī ca rathinaṃ raṇe /
śaktitomaranārācair nijaghnustatra tatra ha //
śaktitomaranārācair nijaghnustatra tatra ha //
Widziano pośrodku bitwy konie, słonie i rydwany,
które miażdżyły piechurów i czyniły wielki zamęt.
które miażdżyły piechurów i czyniły wielki zamęt.
pādātān avamṛdnanto rathavāraṇavājinaḥ /
raṇamadhye vyadṛśyanta kurvanto mahad ākulam //
raṇamadhye vyadṛśyanta kurvanto mahad ākulam //
Konie zdobne w piękne grzywy gnały wokół jak łabędzie
na nizinie Himalajów gotowe, by pożreć ziemię.
na nizinie Himalajów gotowe, by pożreć ziemię.
hayāśca paryadhāvanta cāmarair upaśobhitāḥ /
haṃsā himavataḥ prasthe pibanta iva medinīm //
haṃsā himavataḥ prasthe pibanta iva medinīm //
Kopytami tych rumaków przystrojona /upiększona/ ziemia, panie,
była piękna jak kobieta przybrana w paznokci ślady / od śladów paznokci strojna / zdobiona w paznokci ślady / śladami paznokci strojna .
była piękna jak kobieta przybrana w paznokci ślady / od śladów paznokci strojna / zdobiona w paznokci ślady / śladami paznokci strojna .
teṣāṃ tu vājināṃ bhūmiḥ khuraiścitrā viśāṃ pate /
aśobhata yathā nārī karajakṣatavikṣatā //
aśobhata yathā nārī karajakṣatavikṣatā //
Od stukotu końskich kopyt, od obręczy wozów brzęków,
od piechurów marszu huku, od hałasu ryku słoni,
od piechurów marszu huku, od hałasu ryku słoni,
vājināṃ khuraśabdena rathanemisvanena ca /
pattīnāṃ cāpi śabdena nāgānāṃ bṛṃhitena ca //
pattīnāṃ cāpi śabdena nāgānāṃ bṛṃhitena ca //
od muzyki instrumentów i od tonów konch, Bharato,
ziemia rozbrzmiewała jakby dźwiękami burzowych grzmotów.
ziemia rozbrzmiewała jakby dźwiękami burzowych grzmotów.
vāditrāṇāṃ ca ghoṣeṇa śaṅkhānāṃ nisvanena ca /
abhavannāditā bhūmir nirghātair iva bhārata //
abhavannāditā bhūmir nirghātair iva bhārata //
Z powodu promienistości brzęczących łuków, płonących
mieczy i opancerzenia niczego nie poznawano.
mieczy i opancerzenia niczego nie poznawano.
dhanuṣāṃ kūjamānānāṃ nistriṃśānāṃ ca dīpyatām /
kavacānāṃ prabhābhiśca na prājñāyata kiṃcana //
kavacānāṃ prabhābhiśca na prājñāyata kiṃcana //
Wiele odcinanych ramion – niczym kły ogromnych słoni –
wiło się, podskakiwało, czyniło straszliwy zamęt.
wiło się, podskakiwało, czyniło straszliwy zamęt.
bahavo bāhavaśchinnā nāgarājakaropamāḥ /
udveṣṭante viveṣṭante vegaṃ kurvanti dāruṇam //
udveṣṭante viveṣṭante vegaṃ kurvanti dāruṇam //
Słychać było, wielki królu, dźwięk na ziemię spadających
głów, jak gdyby to owoce z drzew palmowych opadały.
głów, jak gdyby to owoce z drzew palmowych opadały.
śirasāṃ ca mahārāja patatāṃ vasudhātale /
cyutānām iva tālebhyaḥ phalānāṃ śrūyate svanaḥ //
cyutānām iva tālebhyaḥ phalānāṃ śrūyate svanaḥ //
Głowami, które odpadły, pełnymi od krwi wilgoci,
lśni się ziemia jak złotymi lotosami w ich sezonie.
lśni się ziemia jak złotymi lotosami w ich sezonie.
śirobhiḥ patitair bhāti rudhirārdrair vasuṃdharā /
tapanīyanibhaiḥ kāle nalinair iva bhārata //
tapanīyanibhaiḥ kāle nalinair iva bhārata //
Gdy z głów pełnych ran, bez życia, oczy wypadały, królu,
ziemia była rozświetlona, jak gdyby lotosów pełna.
ziemia była rozświetlona, jak gdyby lotosów pełna.
udvṛttanayanaistaistu gatasattvaiḥ suvikṣataiḥ /
vyabhrājata mahārāja puṇḍarīkair ivāvṛtā //
vyabhrājata mahārāja puṇḍarīkair ivāvṛtā //
Z odciętymi ramionami sandałem namaszczonymi,
z drogimi bransoletami, ziemia lśni się, Indro królów,
jakby od insygniów Śakry.
z drogimi bransoletami, ziemia lśni się, Indro królów,
jakby od insygniów Śakry.
bāhubhiścandanādigdhaiḥ sakeyūrair mahādhanaiḥ /
patitair bhāti rājendra mahī śakradhvajair iva //
patitair bhāti rājendra mahī śakradhvajair iva //
W wielkiej wojnie pole bitwy pełne było porąbanych
ud Indrów wśród wojowników, podobnych słoniowym trąbom.
ud Indrów wśród wojowników, podobnych słoniowym trąbom.
ūrubhiśca narendrāṇāṃ vinikṛttair mahāhave /
hastihastopamair anyaiḥ saṃvṛtaṃ tad raṇāṅgaṇam //
hastihastopamair anyaiḥ saṃvṛtaṃ tad raṇāṅgaṇam //
Ów las wojsk, gdzie się mieszały setki ciał bez głów, błyszczące
parasole, końskie grzywy, jaśniał jak las pełen kwiatów.
parasole, końskie grzywy, jaśniał jak las pełen kwiatów.
kabandhaśatasaṃkīrṇaṃ chatracāmaraśobhitam /
senāvanaṃ tacchuśubhe vanaṃ puṣpācitaṃ yathā //
senāvanaṃ tacchuśubhe vanaṃ puṣpācitaṃ yathā //
Wojownicy krwią zmazani, którzy gnali tam bez strachu,
byli jak kimśuki drzewa ukwiecone na czerwono.
byli jak kimśuki drzewa ukwiecone na czerwono.
tatra yodhā mahārāja vicaranto hyabhītavat /
dṛśyante rudhirāktāṅgāḥ puṣpitā iva kiṃśukāḥ //
dṛśyante rudhirāktāṅgāḥ puṣpitā iva kiṃśukāḥ //
Widać było ta też słonie od strzał i oszczepów ranne,
padające w różnych miejscach, niczym rozproszone chmury.
padające w różnych miejscach, niczym rozproszone chmury.
mātaṅgāścāpyadṛśyanta śaratomarapīḍitāḥ /
patantastatra tatraiva chinnābhrasadṛśā raṇe //
patantastatra tatraiva chinnābhrasadṛśā raṇe //
Armię słoni, wielki królu, niszczoną przez wielkich duchem
rozpędzano w różne strony, jakby chmury wiatr rozpraszał.
rozpędzano w różne strony, jakby chmury wiatr rozpraszał.
gajānīkaṃ mahārāja vadhyamānaṃ mahātmabhiḥ /
vyadīryata diśaḥ sarvā vātanunnā ghanā iva //
vyadīryata diśaḥ sarvā vātanunnā ghanā iva //
Słonie te do chmur podobne na ziemię padały wszędzie,
jakby góry roztrzaskane piorunem u kresu świata.
jakby góry roztrzaskane piorunem u kresu świata.
te gajā ghanasaṃkāśāḥ petur urvyāṃ samantataḥ /
vajrarugṇā iva babhuḥ parvatā yugasaṃkṣaye //
vajrarugṇā iva babhuḥ parvatā yugasaṃkṣaye //
Masy koni wraz z jeźdźcami, na ziemię upadających
to tu, to tam, wyglądały jak gdyby to były góry.
to tu, to tam, wyglądały jak gdyby to były góry.
hayānāṃ sādibhiḥ sārdhaṃ patitānāṃ mahītale /
rāśayaḥ sampradṛśyante girimātrāstatastataḥ //
rāśayaḥ sampradṛśyante girimātrāstatastataḥ //
Powstała na polu bitwy rzeka płynąca w zaświaty,
wodą była krew, wirami rydwany, drzewami flagi,
a piaskowym żwirem kości,
wodą była krew, wirami rydwany, drzewami flagi,
a piaskowym żwirem kości,
saṃjajñe raṇabhūmau tu paralokavahā nadī /
śoṇitodā rathāvartā dhvajavṛkṣāsthiśarkarā //
śoṇitodā rathāvartā dhvajavṛkṣāsthiśarkarā //
ramiona to krokodyle, łuki były nurtem rzeki,
słonie głazami, a konie kamieniami, tłuszcz, szpik kostny
były bagnem, parasole to łabędzie, a maczugi
stanowiły spławne tratwy.
słonie głazami, a konie kamieniami, tłuszcz, szpik kostny
były bagnem, parasole to łabędzie, a maczugi
stanowiły spławne tratwy.
bhujanakrā dhanuḥsrotā hastiśailā hayopalā /
medomajjākardaminī chatrahaṃsā gadoḍupā //
medomajjākardaminī chatrahaṃsā gadoḍupā //
Zbrojami i turbanami pokryta, za drzewa mając
piękne flagi, przepełniona kołami, trójflagowymi
rydwanami i masztami,
piękne flagi, przepełniona kołami, trójflagowymi
rydwanami i masztami,
kavacoṣṇīṣasaṃchannā patākāruciradrumā /
cakracakrāvalījuṣṭā triveṇūdaṇḍakāvṛtā //
cakracakrāvalījuṣṭā triveṇūdaṇḍakāvṛtā //
wiła się ta sroga rzeka herosom niosąca radość,
strach tchórzliwym wojownikom, pełna Kurów i Sryńdźajów.
strach tchórzliwym wojownikom, pełna Kurów i Sryńdźajów.
śūrāṇāṃ harṣajananī bhīrūṇāṃ bhayavardhinī /
prāvartata nadī raudrā kurusṛñjayasaṃkulā //
prāvartata nadī raudrā kurusṛñjayasaṃkulā //
Płynęli tą straszną rzeką wiodącą do świata przodków
łodziami, tratwami woje, ramiona ich jak maczugi.
łodziami, tratwami woje, ramiona ich jak maczugi.
tāṃ nadīṃ pitṛlokāya vahantīm atibhairavām /
terur vāhananaubhiste śūrāḥ parighabāhavaḥ //
terur vāhananaubhiste śūrāḥ parighabāhavaḥ //
Gdy toczyła się ta bitwa nie mająca granic, panie,
na cztery formacje , straszna, jak ta bogów i asurów,
na cztery formacje , straszna, jak ta bogów i asurów,
vartamāne tathā yuddhe nirmaryāde viśāṃ pate /
caturaṅgakṣaye ghore pūrvaṃ devāsuropame //
caturaṅgakṣaye ghore pūrvaṃ devāsuropame //
jedni krewnych swych wzywali wszędzie, niszczycielu wrogów,
przez krewnych wzywani inni, choć w strachu nie uciekali.
przez krewnych wzywani inni, choć w strachu nie uciekali.
akrośan bāndhavān anye tatra tatra paraṃtapa /
krośadbhir bāndhavaiścānye bhayārtā na nivartire //
krośadbhir bāndhavaiścānye bhayārtā na nivartire //
Więc gdy nie mająca granic, sroga się toczyła bitwa,
Ardźuna i Bhimasena ogłupiali swoich wrogów.
Ardźuna i Bhimasena ogłupiali swoich wrogów.
nirmaryāde tathā yuddhe vartamāne bhayānake /
arjuno bhīmasenaśca mohayāṃcakratuḥ parān //
arjuno bhīmasenaśca mohayāṃcakratuḥ parān //
Wielka armia twoja, władco, druzgotana, to tu, to tam,
była omamiona niczym dama zamroczona winem.
była omamiona niczym dama zamroczona winem.
sā vadhyamānā mahatī senā tava janādhipa /
amuhyat tatra tatraiva yoṣinmadavaśād iva //
amuhyat tatra tatraiva yoṣinmadavaśād iva //
Omamiając tam tę armię, Bhima i Zdobywca Skarbów
mocno w konchy swe zadęli i lwi ryk wydali z siebie.
mocno w konchy swe zadęli i lwi ryk wydali z siebie.
mohayitvā ca tāṃ senāṃ bhīmasenadhanaṃjayau /
dadhmatur vārijau tatra siṃhanādaṃ ca nedatuḥ //
dadhmatur vārijau tatra siṃhanādaṃ ca nedatuḥ //
Słysząc te okrzyki głośne, Dhrysztadjumna i Śikhandin
krocząc za Prawości Królem natarli na króla Madrów.
krocząc za Prawości Królem natarli na króla Madrów.
śrutvaiva tu mahāśabdaṃ dhṛṣṭadyumnaśikhaṇḍinau /
dharmarājaṃ puraskṛtya madrarājam abhidrutau //
dharmarājaṃ puraskṛtya madrarājam abhidrutau //
Dostrzegliśmy coś cudnego tam, choć straszliwego, panie,
gdy żołnierze zjednoczeni w oddziałach walczyli z Śalją.
gdy żołnierze zjednoczeni w oddziałach walczyli z Śalją.
tatrāścaryam apaśyāma ghorarūpaṃ viśāṃ pate /
śalyena saṃgatāḥ śūrā yad ayudhyanta bhāgaśaḥ //
śalyena saṃgatāḥ śūrā yad ayudhyanta bhāgaśaḥ //
Gwałtowni synowie Madri, łucznicy pijani bitwą,
w pośpiechu atakowali pragnąc pobić twoją armię.
w pośpiechu atakowali pragnąc pobić twoją armię.
mādrīputrau sarabhasau kṛtāstrau yuddhadurmadau /
abhyayātāṃ tvarāyuktau jigīṣantau balaṃ tava //
abhyayātāṃ tvarāyuktau jigīṣantau balaṃ tava //
Uciekała zatem armia twoja, byku wśród Bharatów,
spychana strzałami zewsząd przez Pandawów triumfujących.
spychana strzałami zewsząd przez Pandawów triumfujących.
tato nyavartata balaṃ tāvakaṃ bharatarṣabha /
śaraiḥ praṇunnaṃ bahudhā pāṇḍavair jitakāśibhiḥ //
śaraiḥ praṇunnaṃ bahudhā pāṇḍavair jitakāśibhiḥ //
Mordowane były wojska te na oczach twoich synów,
w różne strony uciekały gnane przez łuczników mocnych.
„Ach, och!” – wielki lament powstał wśród żołnierzy twych, Bharato.
w różne strony uciekały gnane przez łuczników mocnych.
„Ach, och!” – wielki lament powstał wśród żołnierzy twych, Bharato.
vadhyamānā camūḥ sā tu putrāṇāṃ prekṣatāṃ tava /
bheje diśo mahārāja praṇunnā dṛḍhadhanvibhiḥ /
hāhākāro mahāñ jajñe yodhānāṃ tava bhārata //
bheje diśo mahārāja praṇunnā dṛḍhadhanvibhiḥ /
hāhākāro mahāñ jajñe yodhānāṃ tava bhārata //
Wielcy duchem, choć ścigani, pragnący zwycięstwa w bitwie
kszatrijowie krzycząc : „stój, stój!”, zagrzewali się wzajemnie;
lecz twe wojska uciekały, rozbijane przez Pandawów.
kszatrijowie krzycząc : „stój, stój!”, zagrzewali się wzajemnie;
lecz twe wojska uciekały, rozbijane przez Pandawów.
tiṣṭha tiṣṭheti vāg āsīd drāvitānāṃ mahātmanām /
kṣatriyāṇāṃ tadānyonyaṃ saṃyuge jayam icchatām /
ādravann eva bhagnāste pāṇḍavaistava sainikāḥ //
kṣatriyāṇāṃ tadānyonyaṃ saṃyuge jayam icchatām /
ādravann eva bhagnāste pāṇḍavaistava sainikāḥ //
Porzucając w bitwie druhów, synów, braci, nawet dziadów,
braci matek i siostrzeńców, krewnych i powinowatych,
braci matek i siostrzeńców, krewnych i powinowatych,
tyaktvā yuddhe priyān putrān bhrātṝn atha pitāmahān /
mātulān bhāgineyāṃśca tathā saṃbandhibāndhavān //
mātulān bhāgineyāṃśca tathā saṃbandhibāndhavān //
popędzając konie, słonie, usiłując się ratować,
gnali wszędzie wojownicy twoi, byku wśród Bharatów.
gnali wszędzie wojownicy twoi, byku wśród Bharatów.
hayān dvipāṃstvarayanto yodhā jagmuḥ samantataḥ /
ātmatrāṇakṛtotsāhāstāvakā bharatarṣabha //
ātmatrāṇakṛtotsāhāstāvakā bharatarṣabha //