Sandźaja rzekł:
Słysząc słowa te Ardźuny, rydwannicy nic nie rzekli
ni przykrego, ni miłego Dóbr Zdobywcy, o monarcho.
Słysząc słowa te Ardźuny, rydwannicy nic nie rzekli
ni przykrego, ni miłego Dóbr Zdobywcy, o monarcho.
saṃjaya uvāca /
arjunasya vacaḥ śrutvā nocustatra mahārathāḥ /
apriyaṃ vā priyaṃ vāpi mahārāja dhanaṃjayam //
arjunasya vacaḥ śrutvā nocustatra mahārathāḥ /
apriyaṃ vā priyaṃ vāpi mahārāja dhanaṃjayam //
Rozgniewany długoręki Bhimasena odpowiedział
Ardźunie z lekkim uśmiechem, o buhaju wśród Bharatów:
Ardźunie z lekkim uśmiechem, o buhaju wśród Bharatów:
tataḥ kruddho mahābāhur bhīmaseno 'bhyabhāṣata /
utsmayann iva kaunteyam arjunaṃ bharatarṣabha //
utsmayann iva kaunteyam arjunaṃ bharatarṣabha //
„Niczym wieszcz żyjący w lesie wypowiadasz kodeks prawa,
jakbyś, Partho, broń odłożył, jak trwający w ślubach bramin.
jakbyś, Partho, broń odłożył, jak trwający w ślubach bramin.
munir yathāraṇyagato bhāṣase dharmasaṃhitam /
nyastadaṇḍo yathā pārtha brāhmaṇaḥ saṃśitavrataḥ //
nyastadaṇḍo yathā pārtha brāhmaṇaḥ saṃśitavrataḥ //
Z krzywdy żyje, przed nią chroniąc, skromny względem trzech świętości ,
woj zdobywa szybko ziemię, prawość, sławę i bogactwo.
woj zdobywa szybko ziemię, prawość, sławę i bogactwo.
kṣatāt trātā kṣatājjīvan kṣāntastriṣvapi sādhuṣu /
kṣatriyaḥ kṣitim āpnoti kṣipraṃ dharmaṃ yaśaḥ śriyam //
kṣatriyaḥ kṣitim āpnoti kṣipraṃ dharmaṃ yaśaḥ śriyam //
Ty masz wszelkie cechy woja i swój ród rozsławiasz wszędy,
dziś niemądre prawisz słowa, co ci blasku nie przydają.
dziś niemądre prawisz słowa, co ci blasku nie przydają.
sa bhavān kṣatriyaguṇair yuktaḥ sarvaiḥ kulodvahaḥ /
avipaścid yathā vākyaṃ vyāharannādya śobhase //
avipaścid yathā vākyaṃ vyāharannādya śobhase //
Synu Kunti, jesteś dzielny jak małżonek Śaci Śakra,
nad swe prawo nie wykraczasz jak ocean ponad brzegi.
nad swe prawo nie wykraczasz jak ocean ponad brzegi.
parākramaste kaunteya śakrasyeva śacīpateḥ /
na cātivartase dharmaṃ velām iva mahodadhiḥ //
na cātivartase dharmaṃ velām iva mahodadhiḥ //
Kto by więc nie uczcił ciebie, któryś to przez lat trzynaście
gniew porywczy powściągając, jeno prawo miałeś w myślach.
gniew porywczy powściągając, jeno prawo miałeś w myślach.
na pūjayet tvā ko 'nvadya yat trayodaśavārṣikam /
amarṣaṃ pṛṣṭhataḥ kṛtvā dharmam evābhikāṅkṣase //
amarṣaṃ pṛṣṭhataḥ kṛtvā dharmam evābhikāṅkṣase //
Miły, z woli opatrzności myśl twa w prawie dzisiaj gości,
a twój rozum, też z jej woli, o niezłomny, nie chce krzywdy.
a twój rozum, też z jej woli, o niezłomny, nie chce krzywdy.
diṣṭyā tāta manaste 'dya svadharmam anuvartate /
ānṛśaṃsye ca te diṣṭyā buddhiḥ satatam acyuta //
ānṛśaṃsye ca te diṣṭyā buddhiḥ satatam acyuta //
Choć oddany prawu jesteś niwę twą bezprawnie skradli,
a Draupadi znieważoną przywlókł wróg na zgromadzenie.
a Draupadi znieważoną przywlókł wróg na zgromadzenie.
yat tu dharmapravṛttasya hṛtaṃ rājyam adharmataḥ /
draupadī ca parāmṛṣṭā sabhām ānīya śatrubhiḥ //
draupadī ca parāmṛṣṭā sabhām ānīya śatrubhiḥ //
Błąkaliśmy się po lasach w skóry, korę przyodziani
przez trzynaście lat bez domu – na co nie zasłużyliśmy.
przez trzynaście lat bez domu – na co nie zasłużyliśmy.
vanaṃ pravrājitāścāsma valkalājinavāsasaḥ /
anarhamāṇāstaṃ bhāvaṃ trayodaśa samāḥ paraiḥ //
anarhamāṇāstaṃ bhāvaṃ trayodaśa samāḥ paraiḥ //
Wszystko to nie do zniesienia ty ścierpiałeś, o bezgrzeszny,
stale w kodzie woja trwając, mocy trudów doświadczyłeś.
stale w kodzie woja trwając, mocy trudów doświadczyłeś.
etānyamarṣasthānāni marṣitāni tvayānagha /
kṣatradharmaprasaktena sarvam etad anuṣṭhitam //
kṣatradharmaprasaktena sarvam etad anuṣṭhitam //
Z twą pomocą się podjąłem, aby zniszczyć tę nieprawość,
więc zabiję nikczemników, dóbr złodziei wraz z krewnymi.
więc zabiję nikczemników, dóbr złodziei wraz z krewnymi.
tam adharmam apākraṣṭum ārabdhaḥ sahitastvayā /
sānubandhān haniṣyāmi kṣudrān rājyaharān aham //
sānubandhān haniṣyāmi kṣudrān rājyaharān aham //
Wszak sam wcześniej powiedziałeś, by do walki się szykować.
Jak możemy, się staramy, ty dziś robisz nam wyrzuty!
Jak możemy, się staramy, ty dziś robisz nam wyrzuty!
tvayā tu kathitaṃ pūrvaṃ yuddhāyābhyāgatā vayam /
ghaṭāmaśca yathāśakti tvaṃ tu no 'dya jugupsase //
ghaṭāmaśca yathāśakti tvaṃ tu no 'dya jugupsase //
Powinności swej znać nie chcesz, więc twe słowa są fałszywe!
Nasze serca są już w strachu, ty przeszywasz czułe punkty.
Nasze serca są już w strachu, ty przeszywasz czułe punkty.
svadharmaṃ necchase jñātuṃ mithyā vacanam eva te /
bhayārditānām asmākaṃ vācā marmāṇi kṛntasi //
bhayārditānām asmākaṃ vācā marmāṇi kṛntasi //
Jakbyś kwasem zlewał ranę, rycerskiego stanu gromco!
Ty rozdzierasz moje serce, słowa twoje niczym drzazgi.
Ty rozdzierasz moje serce, słowa twoje niczym drzazgi.
vapan vraṇe kṣāram iva kṣatānāṃ śatrukarśana /
vidīryate me hṛdayaṃ tvayā vākśalyapīḍitam //
vidīryate me hṛdayaṃ tvayā vākśalyapīḍitam //
Nieprawości tej ogromnej, prawym będąc, nie pojmujesz,
gdy nie chwalisz nas i siebie, choć jesteśmy sławy godni.
Hołubisz tego, który nie wart twojej cząstki jest szesnastej.
gdy nie chwalisz nas i siebie, choć jesteśmy sławy godni.
Hołubisz tego, który nie wart twojej cząstki jest szesnastej.
adharmam etad vipulaṃ dhārmikaḥ sanna budhyase /
yat tvam ātmānam asmāṃśca praśaṃsyānna praśaṃsasi /
yaḥ kalāṃ ṣoḍaśīṃ tvatto nārhate taṃ praśaṃsasi //
yat tvam ātmānam asmāṃśca praśaṃsyānna praśaṃsasi /
yaḥ kalāṃ ṣoḍaśīṃ tvatto nārhate taṃ praśaṃsasi //
Choć wychwalać nie należy osobiście swych przymiotów,
w złości mogę porwać ziemię oraz góry rozczłonkować.
w złości mogę porwać ziemię oraz góry rozczłonkować.
svayam evātmano vaktuṃ na yuktaṃ guṇasaṃstavam /
dārayeyaṃ mahīṃ krodhād vikireyaṃ ca parvatān //
dārayeyaṃ mahīṃ krodhād vikireyaṃ ca parvatān //
Bijąc ciężką swą maczugą, straszną, upiększoną złotem
wzrosłe z ziemi, górom równe, łamię drzewa jak huragan.
wzrosłe z ziemi, górom równe, łamię drzewa jak huragan.
āvidhya ca gadāṃ gurvīṃ bhīmāṃ kāñcanamālinīm /
giriprakāśān kṣitijān bhañjeyam anilo yathā //
giriprakāśān kṣitijān bhañjeyam anilo yathā //
O buhaju, znasz mnie takim, twego brata rodzonego,
nie winieneś więc, potężny, się obawiać syna Drony.
nie winieneś więc, potężny, się obawiać syna Drony.
sa tvam evaṃvidhaṃ jānan bhrātaraṃ māṃ nararṣabha /
droṇaputrād bhayaṃ kartuṃ nārhasyamitavikrama //
droṇaputrād bhayaṃ kartuṃ nārhasyamitavikrama //
Albo stój tu, o Bibhatsu, wraz w z wszystkimi rycerzami,
ja z maczugą w swojej dłoni sam go zmorzę w wielkim starciu.”
ja z maczugą w swojej dłoni sam go zmorzę w wielkim starciu.”
atha vā tiṣṭha bībhatso saha sarvair nararṣabhaiḥ /
aham enaṃ gadāpāṇir jeṣyāmyeko mahāhave //
aham enaṃ gadāpāṇir jeṣyāmyeko mahāhave //
Wówczas syn króla Pańćalów rzekł do Parthy takie słowa,
jak do Hiranjakaśipu Hari, gdy ten ryczał wściekły:
jak do Hiranjakaśipu Hari, gdy ten ryczał wściekły:
tataḥ pāñcālarājasya putraḥ pārtham athābravīt /
saṃkruddham iva nardantaṃ hiraṇyakaśipuṃ hariḥ //
saṃkruddham iva nardantaṃ hiraṇyakaśipuṃ hariḥ //
„O Bibhatsu, mędrcy znają czyny braminom należne:
przy ofiarach uczestnictwo, uczenie, spełnianie ofiar,
jałmużna, dawanie darów,
przy ofiarach uczestnictwo, uczenie, spełnianie ofiar,
jałmużna, dawanie darów,
bībhatso viprakarmāṇi viditāni manīṣiṇām /
yājanādhyāpane dānaṃ tathā yajñapratigrahau //
yājanādhyāpane dānaṃ tathā yajñapratigrahau //
jako szóste studiowanie. Czyż Drona, co żem go zabił,
któryś z nich rzetelnie pełnił? Czemuż, Partho, więc mnie ganisz?
któryś z nich rzetelnie pełnił? Czemuż, Partho, więc mnie ganisz?
ṣaṣṭham adhyayanaṃ nāma teṣāṃ kasmin pratiṣṭhitaḥ /
hato droṇo mayā yat tat kiṃ māṃ pārtha vigarhase //
hato droṇo mayā yat tat kiṃ māṃ pārtha vigarhase //
Odszedł ze swej ścieżki prawa i rycerski kodeks przyjął.
Ów okrutnik nas zabijał nieludzkimi pociskami.
Ów okrutnik nas zabijał nieludzkimi pociskami.
apakrāntaḥ svadharmācca kṣatradharmam upāśritaḥ /
amānuṣeṇa hantyasmān astreṇa kṣudrakarmakṛt //
amānuṣeṇa hantyasmān astreṇa kṣudrakarmakṛt //
Jeno z miana był braminem, niecierpliwy użył złudy,
gdy go złudą zabiliśmy, czyż to, Partho, nieprzystojne?
gdy go złudą zabiliśmy, czyż to, Partho, nieprzystojne?
tathā māyāṃ prayuñjānam asahyaṃ brāhmaṇabruvam /
māyayaiva nihanyād yo na yuktaṃ pārtha tatra kim //
māyayaiva nihanyād yo na yuktaṃ pārtha tatra kim //
Teraz gdy go pokonałem, a syn Drony w wielkiej furii
przeraźliwe dźwięki czyni, czegóż może mnie pozbawić?
przeraźliwe dźwięki czyni, czegóż może mnie pozbawić?
tasmiṃstathā mayā śaste yadi drauṇāyanī ruṣā /
kurute bhairavaṃ nādaṃ tatra kiṃ mama hīyate //
kurute bhairavaṃ nādaṃ tatra kiṃ mama hīyate //
Nie jest to wszak dla mnie dziwem, że syn Drony jeno rykiem
chce mordować, wszak Kaurawów on niezdolnym jest ochronić.
chce mordować, wszak Kaurawów on niezdolnym jest ochronić.
na cādbhutam idaṃ manye yad drauṇiḥ śuddhagarjayā /
ghātayiṣyati kauravyān paritrātum aśaknuvan //
ghātayiṣyati kauravyān paritrātum aśaknuvan //
Ale że ty, znawca prawa, zowiesz mnie mordercą mistrza…
wszak w tym celu jam zrodzony, z ognia, jako syn Pańćalji.
wszak w tym celu jam zrodzony, z ognia, jako syn Pańćalji.
yacca māṃ dhārmiko bhūtvā bravīṣi gurughātinam /
tadartham aham utpannaḥ pāñcālyasya suto 'nalāt //
tadartham aham utpannaḥ pāñcālyasya suto 'nalāt //
Podczas walki dlań jednakim był czyn zbożny i bezbożny,
jak go nazwiesz, Dóbr Zdobywco, wojownikiem czy braminem?
jak go nazwiesz, Dóbr Zdobywco, wojownikiem czy braminem?
yasya kāryam akāryaṃ vā yudhyataḥ syāt samaṃ raṇe /
taṃ kathaṃ brāhmaṇaṃ brūyāḥ kṣatriyaṃ vā dhanaṃjaya //
taṃ kathaṃ brāhmaṇaṃ brūyāḥ kṣatriyaṃ vā dhanaṃjaya //
Zabijał pociskiem Brahmy nawet nieznających broni
w gniewie, czyż się go nie godzi zgładzić jakim bądź sposobem?
w gniewie, czyż się go nie godzi zgładzić jakim bądź sposobem?
yo hyanastravido hanyād brahmāstraiḥ krodhamūrchitaḥ /
sarvopāyair na sa kathaṃ vadhyaḥ puruṣasattama //
sarvopāyair na sa kathaṃ vadhyaḥ puruṣasattama //
Prawi mówią, że truciźnie jest podobny niegodziwiec.
Ty, co prawa znasz istotę, czemu ganisz mnie, Ardźuno?
Ty, co prawa znasz istotę, czemu ganisz mnie, Ardźuno?
vidharmiṇaṃ dharmavidbhiḥ proktaṃ teṣāṃ viṣopamam /
jānan dharmārthatattvajñaḥ kim arjuna vigarhase //
jānan dharmārthatattvajñaḥ kim arjuna vigarhase //
Pokonałem krzywdziciela, jego rydwan zdruzgotany.
Na pochwałę zasłużyłem, czemuż więc mnie nie opiewasz?
Na pochwałę zasłużyłem, czemuż więc mnie nie opiewasz?
nṛśaṃsaḥ sa mayākramya ratha eva nipātitaḥ /
tanmābhinandyaṃ bībhatso kimarthaṃ nābhinandase //
tanmābhinandyaṃ bībhatso kimarthaṃ nābhinandase //
Czemuż, Partho, nie wysławiasz czynu, który sławy godny
jak trucizna, piekło, ogień – w bitwie ścięta głowa Drony.
jak trucizna, piekło, ogień – w bitwie ścięta głowa Drony.
kṛte raṇe kathaṃ pārtha jvalanārkaviṣopamam /
bhīmaṃ droṇaśiraśchede praśasyaṃ na praśaṃsasi //
bhīmaṃ droṇaśiraśchede praśasyaṃ na praśaṃsasi //
Wszak on tylko moich krewnych, a nie innych w boju tracił,
lecz gdym obciął jego głowę, nie odeszła ma gorączka.
lecz gdym obciął jego głowę, nie odeszła ma gorączka.
yo 'sau mamaiva nānyasya bāndhavān yudhi jaghnivān /
chittvāpi tasya mūrdhānaṃ naivāsmi vigatajvaraḥ //
chittvāpi tasya mūrdhānaṃ naivāsmi vigatajvaraḥ //
To me czułe punkty rani, żem nie cisnął jego głowy
prosto w domenę Niszadów, na wzór głowy Dźajadrathy.
prosto w domenę Niszadów, na wzór głowy Dźajadrathy.
tacca me kṛntate marma yanna tasya śiro mayā /
niṣādaviṣaye kṣiptaṃ jayadrathaśiro yathā //
niṣādaviṣaye kṣiptaṃ jayadrathaśiro yathā //
Niezabicie swoich wrogów to nieprawość – mnie uczono.
Oto jest rycerskie prawo: być zabitym albo zabić.
Oto jest rycerskie prawo: być zabitym albo zabić.
avadhaścāpi śatrūṇām adharmaḥ śiṣyate 'rjuna /
kṣatriyasya hyayaṃ dharmo hanyāddhanyeta vā punaḥ //
kṣatriyasya hyayaṃ dharmo hanyāddhanyeta vā punaḥ //
Trwając w prawie wrogam zmorzył podczas starcia, synu Pandu,
tak jak tyś mężnego zabił Bhagadattę – druha ojca.
tak jak tyś mężnego zabił Bhagadattę – druha ojca.
sa śatrur nihataḥ saṃkhye mayā dharmeṇa pāṇḍava /
yathā tvayā hataḥ śūro bhagadattaḥ pituḥ sakhā //
yathā tvayā hataḥ śūro bhagadattaḥ pituḥ sakhā //
Gdy zabiłeś w boju dziadka mniemasz, że to było prawe,
kiedym ja grzesznego wroga zmorzył, czemu to bezprawie?
kiedym ja grzesznego wroga zmorzył, czemu to bezprawie?
pitāmahaṃ raṇe hatvā manyase dharmam ātmanaḥ /
mayā śatrau hate kasmāt pāpe dharmaṃ na manyase //
mayā śatrau hate kasmāt pāpe dharmaṃ na manyase //
Nie jest niecnym starszy z Pandów, jam bezprawiem się nie skalał.
Poległ grzeszny oszust uczniów, tyś zwycięzcą, walcz więc zatem!
Poległ grzeszny oszust uczniów, tyś zwycięzcą, walcz więc zatem!
nānṛtaḥ pāṇḍavo jyeṣṭho nāhaṃ vādhārmiko 'rjuna /
śiṣyadhruṅ nihataḥ pāpo yudhyasva vijayastava //
śiṣyadhruṅ nihataḥ pāpo yudhyasva vijayastava //