Chwalebny Pan rzekł:
Ową jogę niezniszczalną dałem ja Wiwaswantowi,
on znów Manu ją powtórzył, Manu zaś wyrzekł Ikszwaku.
Ową jogę niezniszczalną dałem ja Wiwaswantowi,
on znów Manu ją powtórzył, Manu zaś wyrzekł Ikszwaku.
śrībhagavānuvāca /
imaṃ vivasvate yogaṃ proktavānahamavyayam /
vivasvānmanave prāha manurikṣvākave 'bravīt //
imaṃ vivasvate yogaṃ proktavānahamavyayam /
vivasvānmanave prāha manurikṣvākave 'bravīt //
Tę w sukcesji uzyskaną znali królewscy wieszczowie,
lecz z biegiem długiego czasu joga znikła, o Ciemiężco.
lecz z biegiem długiego czasu joga znikła, o Ciemiężco.
evaṃ paraṃparāprāptamimaṃ rājarṣayo viduḥ /
sa kāleneha mahatā yogo naṣṭaḥ paraṃtapa //
sa kāleneha mahatā yogo naṣṭaḥ paraṃtapa //
Dzisiaj tobie przekazuję jogi schedę starodawną,
boś mój czciciel i przyjaciel, a to sekret jest największy.
boś mój czciciel i przyjaciel, a to sekret jest największy.
sa evāyaṃ mayā te 'dya yogaḥ proktaḥ purātanaḥ /
bhakto 'si me sakhā ceti rahasyaṃ hyetaduttamam //
bhakto 'si me sakhā ceti rahasyaṃ hyetaduttamam //
Ardźuna rzekł:
Tyś niedawno się urodził, Wiwaswant zrodzony wcześniej.
Jak więc mogę to rozumieć, żeś ją wyrzekł na początku?
Tyś niedawno się urodził, Wiwaswant zrodzony wcześniej.
Jak więc mogę to rozumieć, żeś ją wyrzekł na początku?
arjuna uvāca /
aparaṃ bhavato janma paraṃ janma vivasvataḥ /
kathametadvijānīyāṃ tvamādau proktavāniti //
aparaṃ bhavato janma paraṃ janma vivasvataḥ /
kathametadvijānīyāṃ tvamādau proktavāniti //
Chwalebny Pan rzekł:
Liczne moje narodziny przeminęły, również twoje,
ja je wszystkie znam, Ardźuno, ty nie pomnisz ich, ciemiężco.
Liczne moje narodziny przeminęły, również twoje,
ja je wszystkie znam, Ardźuno, ty nie pomnisz ich, ciemiężco.
śrībhagavānuvāca /
bahūni me vyatītāni janmāni tava cārjuna /
tānyahaṃ veda sarvāṇi na tvaṃ vettha paraṃtapa //
bahūni me vyatītāni janmāni tava cārjuna /
tānyahaṃ veda sarvāṇi na tvaṃ vettha paraṃtapa //
Choć jam panem wszystkich istot, choć niezmienny, niezrodzony,
nad Naturą mą panując, dzięki złudzie swej powstaję.
nad Naturą mą panując, dzięki złudzie swej powstaję.
ajo 'pi sannavyayātmā bhūtānāmīśvaro 'pi san /
prakṛtiṃ svāmadhiṣṭhāya sambhavāmyātmamāyayā //
prakṛtiṃ svāmadhiṣṭhāya sambhavāmyātmamāyayā //
Kiedy tylko prawo słabnie, a nieprawość w moc urasta,
wówczas, potomku Bharaty, ja sam siebie zaraz stwarzam.
wówczas, potomku Bharaty, ja sam siebie zaraz stwarzam.
yadā yadā hi dharmasya glānirbhavati bhārata /
abhyutthānamadharmasya tadātmānaṃ sṛjāmyaham //
abhyutthānamadharmasya tadātmānaṃ sṛjāmyaham //
Aby dobrych móc ochronić i złoczyńców powytracać,
aby prawo ustanowić, w każdej erze się pojawiam.
aby prawo ustanowić, w każdej erze się pojawiam.
paritrāṇāya sādhūnāṃ vināśāya ca duṣkṛtām /
dharmasaṃsthāpanārthāya sambhavāmi yuge yuge //
dharmasaṃsthāpanārthāya sambhavāmi yuge yuge //
Kto me boskie narodziny oraz czyny zna prawdziwie,
gdy, Ardźuno, zrzuci ciało, się nie rodzi, do mnie idzie.
gdy, Ardźuno, zrzuci ciało, się nie rodzi, do mnie idzie.
janma karma ca me divyamevaṃ yo vetti tattvataḥ /
tyaktvā dehaṃ punarjanma naiti māmeti so 'rjuna //
tyaktvā dehaṃ punarjanma naiti māmeti so 'rjuna //
Bez żądzy, strachu i złości, pełni mnie, we mnie schronieni,
żarem wiedzy oczyszczeni, liczni byt mój osiągnęli.
żarem wiedzy oczyszczeni, liczni byt mój osiągnęli.
vītarāgabhayakrodhā manmayā māmupāśritāḥ /
bahavo jñānatapasā pūtā madbhāvamāgatāḥ //
bahavo jñānatapasā pūtā madbhāvamāgatāḥ //
Kto i jak do mnie przypada, w ten sam sposób jemu służę,
moją ścieżką, synu Prythy, podążają wszędy ludzie.
moją ścieżką, synu Prythy, podążają wszędy ludzie.
ye yathā māṃ prapadyante tāṃstathaiva bhajāmyaham /
mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ //
mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ //
Ci, co pragną plonu czynów, bóstwom tutaj cześć oddają.
W ludzkim świecie bardzo rychło z czynu sukces się zyskuje.
W ludzkim świecie bardzo rychło z czynu sukces się zyskuje.
kāṅkṣantaḥ karmaṇāṃ siddhiṃ yajanta iha devatāḥ /
kṣipraṃ hi mānuṣe loke siddhirbhavati karmajā //
kṣipraṃ hi mānuṣe loke siddhirbhavati karmajā //
Cztery stany ja stworzyłem z podziału na czyn i cechy
i chociaż jestem ich stwórcą, jam niezmiennym jest nie-sprawcą.
i chociaż jestem ich stwórcą, jam niezmiennym jest nie-sprawcą.
cāturvarṇyaṃ mayā sṛṣṭaṃ guṇakarmavibhāgaśaḥ /
tasya kartāramapi māṃ viddhyakartāramavyayam //
tasya kartāramapi māṃ viddhyakartāramavyayam //
Żadnym czynem się nie plamię, ni nie tęsknię za owocem –
kto tę prawdę o mnie pozna, tego żaden czyn nie pęta.
kto tę prawdę o mnie pozna, tego żaden czyn nie pęta.
na māṃ karmāṇi limpanti na me karmaphale spṛhā /
iti māṃ yo 'bhijānāti karmabhirna sa badhyate //
iti māṃ yo 'bhijānāti karmabhirna sa badhyate //
Z wiedzą tą czyny spełniali dawni, łaknąc wyzwolenia,
więc i ty czyny wykonuj, przez nich pierwej wypełniane.
więc i ty czyny wykonuj, przez nich pierwej wypełniane.
evaṃ jñātvā kṛtaṃ karma pūrvairapi mumukṣubhiḥ /
kuru karmaiva tasmāttvaṃ pūrvaiḥ pūrvataraṃ kṛtam //
kuru karmaiva tasmāttvaṃ pūrvaiḥ pūrvataraṃ kṛtam //
I wieszczowie tutaj błądzą: „co jest czynem, co bezczynem?”.
Więc o czynie ci opowiem. Gdy to pojmiesz, zło pokonasz.
Więc o czynie ci opowiem. Gdy to pojmiesz, zło pokonasz.
kiṃ karma kimakarmeti kavayo 'pyatra mohitāḥ /
tatte karma pravakṣyāmi yajjñātvā mokṣyase 'śubhāt //
tatte karma pravakṣyāmi yajjñātvā mokṣyase 'śubhāt //
Trzeba pojąć, co jest czynem, wyrozumieć czyn występny,
no i bezczyn też zmiarkować – niezgłębiona droga czynu.
no i bezczyn też zmiarkować – niezgłębiona droga czynu.
karmaṇo hyapi boddhavyaṃ boddhavyaṃ ca vikarmaṇaḥ /
akarmaṇaśca boddhavyaṃ gahanā karmaṇo gatiḥ //
akarmaṇaśca boddhavyaṃ gahanā karmaṇo gatiḥ //
Kto w czynie bezczynność widzi, a w bezczynie czyn postrzega,
ten jest mędrcem pośród ludzi, zaprzężony, wszystko spełnił.
ten jest mędrcem pośród ludzi, zaprzężony, wszystko spełnił.
karmaṇyakarma yaḥ paśyedakarmaṇi ca karma yaḥ /
sa buddhimānmanuṣyeṣu sa yuktaḥ kṛtsnakarmakṛt //
sa buddhimānmanuṣyeṣu sa yuktaḥ kṛtsnakarmakṛt //
Kto we wszystkich przedsięwzięciach wyzbył się idei szczęścia,
Tego mędrcy zwą uczonym, jego czyn spalony w wiedzy.
Tego mędrcy zwą uczonym, jego czyn spalony w wiedzy.
yasya sarve samārambhāḥ kāmasaṃkalpavarjitāḥ /
jñānāgnidagdhakarmāṇaṃ tamāhuḥ paṇḍitaṃ budhāḥ //
jñānāgnidagdhakarmāṇaṃ tamāhuḥ paṇḍitaṃ budhāḥ //
Kto więc nie lgnie do owocu, zawsze syty, bez schronienia,
choć w działaniach pogrążony, to zaiste nic nie czyni.
choć w działaniach pogrążony, to zaiste nic nie czyni.
tyaktvā karmaphalāsaṅgaṃ nityatṛpto nirāśrayaḥ /
karmaṇyabhipravṛtto 'pi naiva kiṃcitkaroti saḥ //
karmaṇyabhipravṛtto 'pi naiva kiṃcitkaroti saḥ //
Kto bez pragnień, myśl powstrzymał, kto porzucił wszelką własność,
jeno czyn cielesny spełnia – ten to grzechu nie osiąga.
jeno czyn cielesny spełnia – ten to grzechu nie osiąga.
nirāśīryatacittātmā tyaktasarvaparigrahaḥ /
śārīraṃ kevalaṃ karma kurvannāpnoti kilbiṣam //
śārīraṃ kevalaṃ karma kurvannāpnoti kilbiṣam //
Rad z samoistnego zysku, bez przeciwieństw, bez zawiści,
w klęsce i sukcesie jeden, chociaż działa – niespętany.
w klęsce i sukcesie jeden, chociaż działa – niespętany.
yadṛcchālābhasaṃtuṣṭo dvaṃdvātīto vimatsaraḥ /
samaḥ siddhāvasiddhau ca kṛtvāpi na nibadhyate //
samaḥ siddhāvasiddhau ca kṛtvāpi na nibadhyate //
Wyzwolony, bez przywiązań, myśli swe poświęca wiedzy,
dla ofiary jeno działa – cały jego czyn topnieje.
dla ofiary jeno działa – cały jego czyn topnieje.
gatasaṅgasya muktasya jñānāvasthitacetasaḥ /
yajñāyācarataḥ karma samagraṃ pravilīyate //
yajñāyācarataḥ karma samagraṃ pravilīyate //
I warząchew jest brahmanem, i brahmanem jest obiata,
którą bramin w ogień leje, ogień również jest brahmanem.
Jeno brahman celem tego, kto trwa w brahmanowym czynie.
którą bramin w ogień leje, ogień również jest brahmanem.
Jeno brahman celem tego, kto trwa w brahmanowym czynie.
brahmārpaṇaṃ brahmahavirbrahmāgnau brahmaṇā hutam /
brahmaiva tena gantavyaṃ brahmakarmasamādhinā //
brahmaiva tena gantavyaṃ brahmakarmasamādhinā //
Są więc tacy joginowie, co ofiarę bogów pełnią,
inni w ogień brahmanowy leją ofiarę z ofiary.
inni w ogień brahmanowy leją ofiarę z ofiary.
daivamevāpare yajñaṃ yoginaḥ paryupāsate /
brahmāgnāvapare yajñaṃ yajñenaivopajuhvati //
brahmāgnāvapare yajñaṃ yajñenaivopajuhvati //
Jedni słuch i inne zmysły w ogień powściągnięcia leją,
drudzy w ogień zmysłów leją dźwięk i inne z nim przedmioty.
drudzy w ogień zmysłów leją dźwięk i inne z nim przedmioty.
śrotrādīnīndriyāṇyanye saṃyamāgniṣu juhvati /
śabdādīnviṣayānanya indriyāgniṣu juhvati //
śabdādīnviṣayānanya indriyāgniṣu juhvati //
Jeszcze inni wylewają w ogień samopowściągnięcia,
który wiedzą rozpalili, wsze czynności tchnień i zmysłów.
który wiedzą rozpalili, wsze czynności tchnień i zmysłów.
sarvāṇīndriyakarmāṇi prāṇakarmāṇi cāpare /
ātmasaṃyamayogāgnau juhvati jñānadīpite //
ātmasaṃyamayogāgnau juhvati jñānadīpite //
Trudząc się, inni składają z dóbr ofiarę, czy też z jogi,
z wiedzy, studiów czy ascezy – wszyscy ci w ślubach niezłomni.
z wiedzy, studiów czy ascezy – wszyscy ci w ślubach niezłomni.
dravyayajñāstapoyajñā yogayajñāstathāpare /
svādhyāyajñānayajñāśca yatayaḥ saṃśitavratāḥ //
svādhyāyajñānayajñāśca yatayaḥ saṃśitavratāḥ //
We wdechu składają wydech i podobnie wdech w wydechu,
drogi obudwu blokują ci, co chcą okiełznać oddech.
drogi obudwu blokują ci, co chcą okiełznać oddech.
apāne juhvati prāṇaṃ prāṇe 'pānaṃ tathāpare /
prāṇāpānagatī ruddhvā prāṇāyāmaparāyaṇāḥ //
prāṇāpānagatī ruddhvā prāṇāyāmaparāyaṇāḥ //
Inni z jadła rezygnują i składają tchnienia w tchnieniach.
Każdy z nich znawcą ofiary, ona grzechy ich zmazuje,
Każdy z nich znawcą ofiary, ona grzechy ich zmazuje,
apare niyatāhārāḥ prāṇānprāṇeṣu juhvati /
sarve 'pyete yajñavido yajñakṣapitakalmaṣāḥ //
sarve 'pyete yajñavido yajñakṣapitakalmaṣāḥ //
a gdy jedzą nektar z resztek, do brahmana się udają.
Nawet tym doczesnym światem nieofiarnik nie zawładnie,
co tu mówić o następnym, o najlepszy spośród Kurów?
Nawet tym doczesnym światem nieofiarnik nie zawładnie,
co tu mówić o następnym, o najlepszy spośród Kurów?
yajñaśiṣṭāmṛtabhujo yānti brahma sanātanam /
nāyaṃ loko 'styayajñasya kuto 'nyaḥ kurusattama //
nāyaṃ loko 'styayajñasya kuto 'nyaḥ kurusattama //
Zatem różne te ofiary, w ustach brahmana złożone ,
znaj jako zrodzone z czynu – poznasz je, to się wyzwolisz.
znaj jako zrodzone z czynu – poznasz je, to się wyzwolisz.
evaṃ bahuvidhā yajñā vitatā brahmaṇo mukhe /
karmajānviddhi tānsarvān evaṃ jñātvā vimokṣyase //
karmajānviddhi tānsarvān evaṃ jñātvā vimokṣyase //
Lepsza jest ofiara z wiedzy od ofiary z dóbr, Ciemiężco.
Wszystek czyn, Partho, bez reszty w wiedzy z wszech stron się zawiera.
Wszystek czyn, Partho, bez reszty w wiedzy z wszech stron się zawiera.
śreyāndravyamayādyajñājjñānayajñaḥ paraṃtapa /
sarvaṃ karmākhilaṃ pārtha jñāne parisamāpyate //
sarvaṃ karmākhilaṃ pārtha jñāne parisamāpyate //
Poznaj ją do stóp padając, pytając się oraz służąc.
Mędrcy, co ujrzeli prawdę, wiedzę tobie snadnie wskażą.
Mędrcy, co ujrzeli prawdę, wiedzę tobie snadnie wskażą.
tadviddhi praṇipātena paripraśnena sevayā /
upadekṣyanti te jñānaṃ jñāninastattvadarśinaḥ //
upadekṣyanti te jñānaṃ jñāninastattvadarśinaḥ //
Gdy ją poznasz, omroczeniu nie ulegniesz już, Pandawo.
Dzięki niej wszystkie istoty w sobie ujrzysz, potem we mnie.
Dzięki niej wszystkie istoty w sobie ujrzysz, potem we mnie.
yajjñātvā na punarmohamevaṃ yāsyasi pāṇḍava /
yena bhūtānyaśeṣeṇa drakṣyasyātmanyatho mayi //
yena bhūtānyaśeṣeṇa drakṣyasyātmanyatho mayi //
Chociaż byłbyś sam złoczyńcą najpodlejszym wśród grzeszników,
to i tak ohydztwo wszelkie łodzią wiedzy hen przekroczysz.
to i tak ohydztwo wszelkie łodzią wiedzy hen przekroczysz.
api cedasi pāpebhyaḥ sarvebhyaḥ pāpakṛttamaḥ /
sarvaṃ jñānaplavenaiva vṛjinaṃ saṃtariṣyasi //
sarvaṃ jñānaplavenaiva vṛjinaṃ saṃtariṣyasi //
Tak jak ogień rozniecony w popiół drewno wnet obraca,
doń podobny ogień wiedzy w popiół wszelki czyn zamienia.
doń podobny ogień wiedzy w popiół wszelki czyn zamienia.
yathaidhāṃsi samiddho 'gnirbhasmasātkurute 'rjuna /
jñānāgniḥ sarvakarmāṇi bhasmasātkurute tathā //
jñānāgniḥ sarvakarmāṇi bhasmasātkurute tathā //
Nie ma więc równego wiedzy filtra, który tu oczyszcza.
Kto jest biegły w jodze, z czasem, sam ją w sobie snadź odnajdzie.
Kto jest biegły w jodze, z czasem, sam ją w sobie snadź odnajdzie.
na hi jñānena sadṛśaṃ pavitramiha vidyate /
tatsvayaṃ yogasaṃsiddhaḥ kālenātmani vindati //
tatsvayaṃ yogasaṃsiddhaḥ kālenātmani vindati //
Tylko ufny zyska wiedzę, jej oddany, powściągliwy.
Gdy ją zyska, to najwyższe wyciszenie wnet osiągnie.
Gdy ją zyska, to najwyższe wyciszenie wnet osiągnie.
śraddhāvāṃllabhate jñānaṃ tatparaḥ saṃyatendriyaḥ /
jñānaṃ labdhvā parāṃ śāntimacireṇādhigacchati //
jñānaṃ labdhvā parāṃ śāntimacireṇādhigacchati //
Kto jest głupcem, bez ufności i kto wątpi, ten przepadnie.
Wątpiący nie włada światem – tym, ni wyższym, ani szczęściem.
Wątpiący nie włada światem – tym, ni wyższym, ani szczęściem.
ajñaścāśraddadhānaśca saṃśayātmā vinaśyati /
nāyaṃ loko 'sti na paro na sukhaṃ saṃśayātmanaḥ //
nāyaṃ loko 'sti na paro na sukhaṃ saṃśayātmanaḥ //
Kto w jodze swe czyny złożył, wiedzą wątpliwości przeciął,
samowładny, ten przez czyny nie jest pętany, Zdobywco.
samowładny, ten przez czyny nie jest pętany, Zdobywco.
yogasaṃnyastakarmāṇaṃ jñānasaṃchinnasaṃśayam /
ātmavantaṃ na karmāṇi nibadhnanti dhanaṃjaya //
ātmavantaṃ na karmāṇi nibadhnanti dhanaṃjaya //
Mieczem wiedzy przetnij swoje wątpliwości, w sercu tkwiące
i powstałe z braku wiedzy. W jogę wstąp, powstań, Bharato!
i powstałe z braku wiedzy. W jogę wstąp, powstań, Bharato!
tasmādajñānasambhūtaṃ hṛtsthaṃ jñānāsinātmanaḥ /
chittvainaṃ saṃśayaṃ yogamātiṣṭhottiṣṭha bhārata //
chittvainaṃ saṃśayaṃ yogamātiṣṭhottiṣṭha bhārata //