Rozdział 111

I rzekł Dhrytarasztra:
Jak wyglądała walka Syna Śantanu Bhiszmy z bardzo mężnymi Pandawami, co ze Śryńdźajami się sprzymierzyli, w tym dziesiątym dniu wojny? I jak Kaurawowie odpierali Pandawów? Opowiedz mi o tej wielkiej walce Bhiszmy, ozdobie bitwy.

6.111.1

dhṛtarāṣṭra uvāca /
kathaṃ śāṃtanavo bhīṣmo daśame 'hani saṃjaya /
ayudhyata mahāvīryaiḥ pāṇḍavaiḥ sahasṛñjayaiḥ //

6.111.2

kuravaśca kathaṃ yuddhe pāṇḍavān pratyavārayan /
ācakṣva me mahāyuddhaṃ bhīṣmasyāhavaśobhinaḥ //

I rzekł Sańdźaja:
Opowiem ci, jak walczyli Kaurawowie z Pandawami, Bharato, jak ten bój się toczył, a ty słuchaj moich słów!
Twoje wojska na rydwanach szły na śmierć dzień w dzień, zabijane strzałami przez Tego-Z-Diademem-Na-Głowie. A Potomek Kaurawów Bhiszma, bitew zwycięzca, zgodnie z obietnicą, bez chwili wytchnienia niósł zagładę wojskom Synów Prythy. (5) Widząc Bhiszmę walczącego ze wsparciem Kaurawów przeciwko Ardźunie arcyrydwannikowi, w sojuszu z Pańćalami, ludzie wątpić zaczęli w wynik wojny.
W tym dziesiątym dniu, w trakcie walki Bhiszmy z Ardźuną, doszło do rzezi wielkiej, grozę budzącej. Tego dnia Bhiszma, Syn Śantanu, o królu, wypalał dziesiątki tysięcy wojowników, spopielacz wrogów, znawca broni najlepszej. Zabijał mężnych, co przed bitwą nie uchodzili, o panie ziemi, których imion rodowych nikt nie znał.
Aż po dziesięciu dniach masakry wojsk Pandawów Bhiszma, ten wrogów spopielacz, przepojony Prawem, poczuł odrazę do swego życia. (10) I zapragnął szybkiej śmierci na pierwszej linii frontu, bo już miał dość zabijania tych świetnych wojowników. Z tą myślą twój ojciec O-Boskim-Ślubowaniu, długoręki, o królu, do stojącego w pobliżu Pandawy tak się odezwał:
— Roztropny Judhiszthiro, znawco każdej broni, posłuchaj, mam ci bowiem coś do powiedzenia, co jest zgodne z honorem i do nieba wiedzie. Obojętne stało mi się moje ciało. Nadszedł dla mnie czas po tej dziesięciodniowej krwawej łaźni, której przyczyną byłem. Dlatego, jeśli mego dobra pragniesz, ustaw Parthę na czele Pańćalów i Sryńdźajów i spróbujcie mnie zabić. (15)
A Pandawa, który widział prawdę, gdy poznał jego pragnienie, gotów na bój zebrał się do ataku na Bhiszmę razem ze Sryńdźajami. I wraz z Dhrysztadjumną, mój królu, zaraz oddziałom rozkazy jął wydawać:
— Ruszajcie! Do boju! Pokonajcie Bhiszmę! Strzeże was Ardźuna Zwycięzca — Zwycięzca Wrogów, który dotrzymuje słowa oraz wasz dowódca Syn Pryszaty Dhrysztadjumna, wielki łucznik i Bhimasena takoż was będzie osłaniać! Nie lękajcie się Bhiszmy, Sryńdźajowie! Z Śikhandinem na czele na pewno Bhiszmę zwyciężymy! (20)
Taki rozkaz wydali Pandawowie w tym dniu dziesiątym. I chcąc zdobyć świat Brahmy, ruszają gniewem upojeni. Na ich czele jadą Śikhandin i Ardźuna Zdobywca-Skarbu, zdecydowani, by podjąć każdy wysiłek i obalić Bhiszmę. Z rozkazu twojego syna, mocarni władcy różnych krajów, którzy walczyli razem z Droną, jego synem i jego wojskami oraz krzepki Duhśasana wraz z pozostałymi braćmi osłaniają Bhiszmę stojącego na samym środku pola bitwy. Z Bhiszmą Wiernym-Ślubowaniu na czele, twoi wojownicy zaczynają walczyć z synami Prythy, na których czele stoi Śikhandin. (25)
Ardźuna Z-Godłem-W-Kształcie-Małpy atakuje Syna Śantanu Bhiszmę razem z Ćedimi i Pańćalami, mając Śikhandina przed sobą. Wnuk Śiniego Satjaki walczy z synem Drony, Dhrysztaketu z Synem Puru Bryhatkszatrą, Judhamanju z Durjodhaną i jego oddziałami. Wirata, spopielacz wrogów, całym swoim wojskiem atakuje Syna Wryddhakszatry Dźajadrathę i jego armię, a Judhiszthira ze swoimi oddziałami rusza na słonnicę króla Madrich Śalji, arcyłucznika, osłaniany przez Bhimasenę.
Książę Pańćalów Dhrysztadjumna razem z Somakami uderza na Dronę niezwyciężonego, niepowstrzymanego, najświetniejszego wojownika. (30) Ksiażę Bryhadbala z Kosali, dręczyciel wrogów, co ma godło o lwim kształcie, rusza na Syna Subhadry Abhimanju z godłem w kształcie kwiatu karnikary. A twoi synowie atakują Ardźunę Zdobywcę-Skarbu i Śikhandina wraz z towarzyszącymi im królami, chcąc zabić ich obu. Ziemia drży od tego budzącego grozę ataku obu armii. Zwierają się ze sobą szyki wojska, Bharato, twoich i tamtych, widząc Bhiszmę na linii frontu. I wielki krzyk się rozdaje tych, co ciężko walczą, co wzajemnie siebie atakują, wszystkie strony świata napełnia, Bharato. (35) Uszy bolą od okrutnego huku — wyjących konch i dudniących bębnów, trąbienia słoni i lwich ryków wojowników. W oczy bije blask diademów i naramienników podobny do blasku słońca i księżyca. Wznoszą się chmury kurzu rozświetlane błyskawicami pocisków, cięciwy łuków dzwonią straszliwie. Świst strzał, wycie konch, wielki łoskot kotłów i dudnienie bębnów wypełniają pierwszą linię walki pomiędzy dwoma wojskami. Gęsta ciemność zalewa przestwór topielą pocisków, włóczni i strugami strzał. (40) Rzucają się na siebie rydwannicy i konnica w ciężkiej walce, słonnicy się zabijają nawzajem, piechurzy piechurów. Tak toczy się wielki bój Kurów i Pandawów o Bhiszmę niczym dwóch hien o padlinę. Grozę moją budzi ta wojna, w której wszyscy chcą siebie pozabijać, pragnąc zwycięstwa na polu chwały.

6.111.3

saṃjaya uvāca /
kuravaḥ pāṇḍavaiḥ sārdhaṃ yathāyudhyanta bhārata /
yathā ca tad abhūd yuddhaṃ tat te vakṣyāmi śṛṇvataḥ //

6.111.4

preṣitāḥ paralokāya paramāstraiḥ kirīṭinā /
ahanyahani samprāptās tāvakānāṃ rathavrajāḥ //

6.111.5

yathāpratijñaṃ kauravyaḥ sa cāpi samitiṃjayaḥ /
pārthānām akarod bhīṣmaḥ satataṃ samitikṣayam //

6.111.6

kurubhiḥ sahitaṃ bhīṣmaṃ yudhyamānaṃ mahāratham /
arjunaṃ ca sapāñcālyaṃ dṛṣṭvā saṃśayitā janāḥ //

6.111.7

daśame 'hani tasmiṃstu bhīṣmārjunasamāgame /
avartata mahāraudraḥ satataṃ samitikṣayaḥ //

6.111.8

tasminn ayutaśo rājan bhūyaśca sa paraṃtapaḥ /
bhīṣmaḥ śāṃtanavo yodhāñ jaghāna paramāstravit //

6.111.9

yeṣām ajñātakalpāni nāmagotrāṇi pārthiva /
te hatāstatra bhīṣmeṇa śūrāḥ sarve 'nivartinaḥ //

6.111.10

daśāhāni tatastaptvā bhīṣmaḥ pāṇḍavavāhinīm /
niravidyata dharmātmā jīvitena paraṃtapaḥ //

6.111.11

sa kṣipraṃ vadham anvicchann ātmano 'bhimukhaṃ raṇe /
na hanyāṃ mānavaśreṣṭhān saṃgrāme 'bhimukhān iti //

6.111.12

cintayitvā mahābāhuḥ pitā devavratastava /
abhyāśasthaṃ mahārāja pāṇḍavaṃ vākyam abravīt //

6.111.13

yudhiṣṭhira mahāprājña sarvaśāstraviśārada /
śṛṇu me vacanaṃ tāta dharmyaṃ svargyaṃ ca jalpataḥ //

6.111.14

nirviṇṇo 'smi bhṛśaṃ tāta dehenānena bhārata /
ghnataśca me gataḥ kālaḥ subahūn prāṇino raṇe //

6.111.15

tasmāt pārthaṃ purodhāya pāñcālān sṛñjayāṃstathā /
madvadhe kriyatāṃ yatno mama ced icchasi priyam //

6.111.16

tasya tanmatam ājñāya pāṇḍavaḥ satyadarśanaḥ /
bhīṣmaṃ pratiyayau yattaḥ saṃgrāme saha sṛñjayaiḥ //

6.111.17

dhṛṣṭadyumnastato rājan pāṇḍavaśca yudhiṣṭhiraḥ /
śrutvā bhīṣmasya tāṃ vācaṃ codayāmāsatur balam //

6.111.18

abhidravata yudhyadhvaṃ bhīṣmaṃ jayata saṃyuge /
rakṣitāḥ satyasaṃdhena jiṣṇunā ripujiṣṇunā //

6.111.19

ayaṃ cāpi maheṣvāsaḥ pārṣato vāhinīpatiḥ /
bhīmasenaśca samare pālayiṣyati vo dhruvam //

6.111.20

na vai bhīṣmād bhayaṃ kiṃcit kartavyaṃ yudhi sṛñjayāḥ /
dhruvaṃ bhīṣmaṃ vijeṣyāmaḥ puraskṛtya śikhaṇḍinam //

6.111.21

tathā tu samayaṃ kṛtvā daśame 'hani pāṇḍavāḥ /
brahmalokaparā bhūtvā saṃjagmuḥ krodhamūrchitāḥ //

6.111.22

śikhaṇḍinaṃ puraskṛtya pāṇḍavaṃ ca dhanaṃjayam /
bhīṣmasya pātane yatnaṃ paramaṃ te samāsthitāḥ //

6.111.23

tatastava sutādiṣṭā nānājanapadeśvarāḥ /
droṇena sahaputreṇa sahasenā mahābalāḥ //

6.111.24

duḥśāsanaśca balavān saha sarvaiḥ sahodaraiḥ /
bhīṣmaṃ samaramadhyasthaṃ pālayāṃcakrire tadā //

6.111.25

tatastu tāvakāḥ śūrāḥ puraskṛtya yatavratam /
śikhaṇḍipramukhān pārthān yodhayanti sma saṃyuge //

6.111.26

cedibhiśca sapāñcālaiḥ sahito vānaradhvajaḥ /
yayau śāṃtanavaṃ bhīṣmaṃ puraskṛtya śikhaṇḍinam //

6.111.27

droṇaputraṃ śiner naptā dhṛṣṭaketustu pauravam /
yudhāmanyuḥ sahāmātyaṃ duryodhanam ayodhayat //

6.111.28

virāṭastu sahānīkaḥ sahasenaṃ jayadratham /
vṛddhakṣatrasya dāyādam āsasāda paraṃtapaḥ //

6.111.29

madrarājaṃ maheṣvāsaṃ sahasainyaṃ yudhiṣṭhiraḥ /
bhīmasenābhiguptaśca nāgānīkam upādravat //

6.111.30

apradhṛṣyam anāvāryaṃ sarvaśastrabhṛtāṃ varam /
droṇaṃ prati yayau yattaḥ pāñcālyaḥ saha somakaiḥ //

6.111.31

karṇikāradhvajaṃ cāpi siṃhaketur ariṃdamaḥ /
pratyujjagāma saubhadraṃ rājaputro bṛhadbalaḥ //

6.111.32

śikhaṇḍinaṃ ca putrāste pāṇḍavaṃ ca dhanaṃjayam /
rājabhiḥ samare sārdham abhipetur jighāṃsavaḥ //

6.111.33

tasminn atimahābhīme senayor vai parākrame /
saṃpradhāvatsvanīkeṣu medinī samakampata //

6.111.34

tānyanīkānyanīkeṣu samasajjanta bhārata /
tāvakānāṃ pareṣāṃ ca dṛṣṭvā śāṃtanavaṃ raṇe //

6.111.35

tatasteṣāṃ prayatatām anyonyam abhidhāvatām /
prādurāsīnmahāñ śabdo dikṣu sarvāsu bhārata //

6.111.36

śaṅkhadundubhighoṣaiśca vāraṇānāṃ ca bṛṃhitaiḥ /
siṃhanādaiśca sainyānāṃ dāruṇaḥ samapadyata //

6.111.37

sā ca sarvanarendrāṇāṃ candrārkasadṛśī prabhā /
vīrāṅgadakirīṭeṣu niṣprabhā samapadyata //

6.111.38

rajomeghāśca saṃjajñuḥ śastravidyudbhir āvṛtāḥ /
dhanuṣāṃ caiva nirghoṣo dāruṇaḥ samapadyata //

6.111.39

bāṇaśaṅkhapraṇādāśca bherīṇāṃ ca mahāsvanāḥ /
rathagoṣaśca saṃjagmuḥ senayor ubhayor api //

6.111.40

prāsaśaktyṛṣṭisaṃghaiśca bāṇaughaiśca samākulam /
niṣprakāśam ivākāśaṃ senayoḥ samapadyata //

6.111.41

anyonyaṃ rathinaḥ petur vājinaśca mahāhave /
kuñjarāḥ kuñjarāñ jaghnuḥ padātīṃśca padātayaḥ //

6.111.42

tad āsīt sumahad yuddhaṃ kurūṇāṃ pāṇḍavaiḥ saha /
bhīṣmahetor naravyāghra śyenayor āmiṣe yathā //

6.111.43

tayoḥ samāgamo ghoro babhūva yudhi bhārata /
anyonyasya vadhārthāya jigīṣūṇāṃ raṇājire //