Dhrytarasztra rzekł:
Wściekły Pandu syn cóż zrobił Bhagadatcie, mów mi o tym,
a zaś władca Pragdźjotiszów co uczynił dziecku Prythy?
Wściekły Pandu syn cóż zrobił Bhagadatcie, mów mi o tym,
a zaś władca Pragdźjotiszów co uczynił dziecku Prythy?
dhṛtarāṣṭra uvāca /
tathā kruddhaḥ kim akarod bhagadattasya pāṇḍavaḥ /
prāgjyotiṣo vā pārthasya tanme śaṃsa yathātatham //
tathā kruddhaḥ kim akarod bhagadattasya pāṇḍavaḥ /
prāgjyotiṣo vā pārthasya tanme śaṃsa yathātatham //
Sańdźaja rzekł:
„Syn Daśarhów i Pandawa, co się zwarli z Pragdźjotiszą,
już dwaj blisko śmierci stoją” – tak patrzący pomyśleli.
„Syn Daśarhów i Pandawa, co się zwarli z Pragdźjotiszą,
już dwaj blisko śmierci stoją” – tak patrzący pomyśleli.
saṃjaya uvāca /
prāgjyotiṣeṇa saṃsaktāvubhau dāśārhapāṇḍavau /
mṛtyor ivāntikaṃ prāptau sarvabhūtāni menire //
prāgjyotiṣeṇa saṃsaktāvubhau dāśārhapāṇḍavau /
mṛtyor ivāntikaṃ prāptau sarvabhūtāni menire //
Bhagadatta bezustanne strzał potoki z grzbietu słonia
słał, o panie, ku dwóm Krysznom, którzy stali na rydwanie.
słał, o panie, ku dwóm Krysznom, którzy stali na rydwanie.
tathā hi śaravarṣāṇi pātayatyaniśaṃ prabho /
bhagadatto gajaskandhāt kṛṣṇayoḥ syandanasthayoḥ //
bhagadatto gajaskandhāt kṛṣṇayoḥ syandanasthayoḥ //
Strzały z czarnego żelaza z łuku w pełni napiętego,
ze złotymi pierzyskami, zaostrzone na kamieniu
przebiły syna Dewaki.
ze złotymi pierzyskami, zaostrzone na kamieniu
przebiły syna Dewaki.
atha kārṣṇāyasair bāṇaiḥ pūrṇakārmukaniḥsṛtaiḥ /
avidhyad devakīputraṃ hemapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ //
avidhyad devakīputraṃ hemapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ //
Ostre niczym dotyk ognia groty ciskał Bhagadatta,
szyły wskroś syna Dewaki, potem w ziemię się wbijały.
szyły wskroś syna Dewaki, potem w ziemię się wbijały.
agnisparśasamāstīkṣṇā bhagadattena coditāḥ /
nirbhidya devakīputraṃ kṣitiṃ jagmuḥ śarāstataḥ //
nirbhidya devakīputraṃ kṣitiṃ jagmuḥ śarāstataḥ //
Prythy syn łuk jego przeciął oraz zniszczył jego kołczan,
a miotanie pozorując, księcia zmuszał do potyczki.
a miotanie pozorując, księcia zmuszał do potyczki.
tasya pārtho dhanuśchittvā śarāvāpaṃ nihatya ca /
lāḍayann iva rājānaṃ bhagadattam ayodhayat //
lāḍayann iva rājānaṃ bhagadattam ayodhayat //
Ten znów jak promienie słońca czternaście oszczepów ostrych
posłał ku Leworękiemu, on zaś przeciął je na troje.
posłał ku Leworękiemu, on zaś przeciął je na troje.
so 'rkaraśminibhāṃstīkṣṇāṃstomarān vai caturdaśa /
prerayat savyasācī tāṃstridhaikaikam athāchinat //
prerayat savyasācī tāṃstridhaikaikam athāchinat //
Głupcogromcy syn strzałami zdmuchnął zbroję jego słonia,
ten przykryty siecią bełtów jaśniał jak król gór w bezchmurzu.
ten przykryty siecią bełtów jaśniał jak król gór w bezchmurzu.
tato nāgasya tad varma vyadhamat pākaśāsaniḥ /
śarajālena sa babhau vyabhraḥ parvatarāḍ iva //
śarajālena sa babhau vyabhraḥ parvatarāḍ iva //
Wtenczas Pragdźjotisza włócznię z żelaza, o złotym drzewcu
cisnął prosto w Wasudewę, w dwoje przeciął ją Ardźuna.
cisnął prosto w Wasudewę, w dwoje przeciął ją Ardźuna.
tataḥ prāgjyotiṣaḥ śaktiṃ hemadaṇḍām ayasmayīm /
vyasṛjad vāsudevāya dvidhā tām arjuno 'chinat //
vyasṛjad vāsudevāya dvidhā tām arjuno 'chinat //
Sztandar i parasol księcia ściął Ardźuna swymi strzały,
śmiejąc się, szył dziesięcioma chyżo we władcę górali.
śmiejąc się, szył dziesięcioma chyżo we władcę górali.
tataśchatraṃ dhvajaṃ caiva chittvā rājño 'rjunaḥ śaraiḥ /
vivyādha daśabhistūrṇam utsmayan parvatādhipam //
vivyādha daśabhistūrṇam utsmayan parvatādhipam //
Szyty strzałami Ardźuny, z śliczną lotką z piórem czapli,
rozsierdził się Bhagadatta na Pandawę szlachetnego.
rozsierdził się Bhagadatta na Pandawę szlachetnego.
so 'tividdho 'rjunaśaraiḥ supuṅkhaiḥ kaṅkapatribhiḥ /
bhagadattastataḥ kruddhaḥ pāṇḍavasya mahātmanaḥ //
bhagadattastataḥ kruddhaḥ pāṇḍavasya mahātmanaḥ //
W skroń Białokonnego cisnął oszczepy i głośno ryknął,
one zaś Ardźuny diadem podczas zmagań przekrzywiły.
one zaś Ardźuny diadem podczas zmagań przekrzywiły.
vyasṛjat tomarānmūrdhni śvetāśvasyonnanāda ca /
tair arjunasya samare kirīṭaṃ parivartitam //
tair arjunasya samare kirīṭaṃ parivartitam //
A gdy diadem przekrzywiony Phalguna poprawnie włożył,
tako ozwał się do księcia: „Przyjrzyj się raz jeszcze światu!”.
tako ozwał się do księcia: „Przyjrzyj się raz jeszcze światu!”.
parivṛttaṃ kirīṭaṃ taṃ yamayann eva phalgunaḥ /
sudṛṣṭaḥ kriyatāṃ loka iti rājānam abravīt //
sudṛṣṭaḥ kriyatāṃ loka iti rājānam abravīt //
Rozsierdzony tymi słowy, swój promienny łuk ująwszy,
syna Pandu wraz z Pasterzem deszczem strzał wszędy obsypał.
syna Pandu wraz z Pasterzem deszczem strzał wszędy obsypał.
evam uktastu saṃkruddhaḥ śaravarṣeṇa pāṇḍavam /
abhyavarṣat sagovindaṃ dhanur ādāya bhāsvaram //
abhyavarṣat sagovindaṃ dhanur ādāya bhāsvaram //
Lecz syn Prythy ciął łuk jego oraz zniszczył mu kołczany.
Siedemdziesiąt dwie swe strzały we wrażliwe punkty wraził.
Siedemdziesiąt dwie swe strzały we wrażliwe punkty wraził.
tasya pārtho dhanuśchittvā tūṇīrān saṃnikṛtya ca /
tvaramāṇo dvisaptatyā sarvamarmasvatāḍayat //
tvaramāṇo dvisaptatyā sarvamarmasvatāḍayat //
Przeszyty nawet nie zadrżał, ale broń Wisznu przywołał,
rozjuszony bosak zaklął i go posłał w pierś Pandawy.
rozjuszony bosak zaklął i go posłał w pierś Pandawy.
viddhastathāpyavyathito vaiṣṇavāstram udīrayan /
abhimantryāṅkuśaṃ kruddho vyasṛjat pāṇḍavorasi //
abhimantryāṅkuśaṃ kruddho vyasṛjat pāṇḍavorasi //
Wszechniszczący owy pocisk, co go zwolnił Bhagadatta,
Keśawa, zakrywszy Parthę, na pierś własną zaraz przyjął.
Keśawa, zakrywszy Parthę, na pierś własną zaraz przyjął.
visṛṣṭaṃ bhagadattena tad astraṃ sarvaghātakam /
urasā pratijagrāha pārthaṃ saṃchādya keśavaḥ //
urasā pratijagrāha pārthaṃ saṃchādya keśavaḥ //
W kontakcie z piersią Keśawy zmienił się w Wieniec Zwycięstwa,
a Ardźuna przygnębiony tak się zwrócił do Keśawy:
a Ardźuna przygnębiony tak się zwrócił do Keśawy:
vaijayantyabhavanmālā tad astraṃ keśavorasi /
tato 'rjunaḥ klāntamanāḥ keśavaṃ pratyabhāṣata //
tato 'rjunaḥ klāntamanāḥ keśavaṃ pratyabhāṣata //
„»Nad końmi będę panował, lecz potykać się nie będę«
– takeś rzekł, o Dręczycielu, teraz, o Lotosooki
swej przysięgi nie wypełniasz.
– takeś rzekł, o Dręczycielu, teraz, o Lotosooki
swej przysięgi nie wypełniasz.
ayudhyamānasturagān saṃyantāsmi janārdana /
ityuktvā puṇḍarīkākṣa pratijñāṃ svāṃ na rakṣasi //
ityuktvā puṇḍarīkākṣa pratijñāṃ svāṃ na rakṣasi //
Gdybym znalazł się w kłopotach i bym nie mógł się ochronić,
to by była twa powinność, ale nie, gdy krzepko stoję!
to by była twa powinność, ale nie, gdy krzepko stoję!
yadyahaṃ vyasanī vā syām aśakto vā nivāraṇe /
tatastvayaivaṃ kāryaṃ syānna tu kāryaṃ mayi sthite //
tatastvayaivaṃ kāryaṃ syānna tu kāryaṃ mayi sthite //
Gdy mam strzały, łuk swój dzierżę, cały świat mogę pokonać,
bogów, asury i ludzi, przecież wiesz to doskonale.”
bogów, asury i ludzi, przecież wiesz to doskonale.”
sabāṇaḥ sadhanuścāhaṃ sasurāsuramānavān /
śakto lokān imāñ jetuṃ taccāpi viditaṃ tava //
śakto lokān imāñ jetuṃ taccāpi viditaṃ tava //
Wasudewa zaś Ardźunie odpowiedział ważkie słowa:
„Synu Prythy, o bezgrzeszny, słuchaj o zdarzeniu tajnym,
które drzewiej miało miejsce.
„Synu Prythy, o bezgrzeszny, słuchaj o zdarzeniu tajnym,
które drzewiej miało miejsce.
tato 'rjunaṃ vāsudevaḥ pratyuvācārthavad vacaḥ /
śṛṇu guhyam idaṃ pārtha yathā vṛttaṃ purānagha //
śṛṇu guhyam idaṃ pārtha yathā vṛttaṃ purānagha //
Mam ja postać czteroraką, powstałą, by ludzkość chronić,
a więc stale siebie dzielę, aby światom przynieść dobro.
a więc stale siebie dzielę, aby światom przynieść dobro.
caturmūrtir ahaṃ śaśval lokatrāṇārtham udyataḥ /
ātmānaṃ pravibhajyeha lokānāṃ hitam ādadhe //
ātmānaṃ pravibhajyeha lokānāṃ hitam ādadhe //
Jedna postać tu na ziemi ascezę srogą odprawia,
druga światu się przygląda, jego dobrym i złym czynom.
druga światu się przygląda, jego dobrym i złym czynom.
ekā mūrtistapaścaryāṃ kurute me bhuvi sthitā /
aparā paśyati jagat kurvāṇaṃ sādhvasādhunī //
aparā paśyati jagat kurvāṇaṃ sādhvasādhunī //
Kolejna w świecie człowieczym ludzkie powinności spełnia,
czwarta zaś w śnie pogrążona, roi sen co lat ma tysiąc.
czwarta zaś w śnie pogrążona, roi sen co lat ma tysiąc.
aparā kurute karma mānuṣaṃ lokam āśritā /
śete caturthī tvaparā nidrāṃ varṣasahasrikām //
śete caturthī tvaparā nidrāṃ varṣasahasrikām //
A gdy po tysięcznym roku ze snu ona się przebudza,
wówczas najlepszymi dary godnych ludzi wszem obdarza.
wówczas najlepszymi dary godnych ludzi wszem obdarza.
yāsau varṣasahasrānte mūrtir uttiṣṭhate mama /
varārhebhyo varāñ śreṣṭhāṃstasmin kāle dadāti sā //
varārhebhyo varāñ śreṣṭhāṃstasmin kāle dadāti sā //
Wiedząc, że ów czas nastąpił, Ziemia mnie o dar błagała,
w czym Naraka miał interes, o jej prośbie teraz słuchaj:
w czym Naraka miał interes, o jej prośbie teraz słuchaj:
taṃ tu kālam anuprāptaṃ viditvā pṛthivī tadā /
prāyācata varaṃ yaṃ māṃ narakārthāya taṃ śṛṇu //
prāyācata varaṃ yaṃ māṃ narakārthāya taṃ śṛṇu //
»Obdarzony bronią Wisznu, niech mój syn niezwyciężonym
będzie wśród bogów, asurów – takim darem mnie obdaruj«.
będzie wśród bogów, asurów – takim darem mnie obdaruj«.
devānām asurāṇāṃ ca avadhyastanayo 'stu me /
upeto vaiṣṇavāstreṇa tanme tvaṃ dātum arhasi //
upeto vaiṣṇavāstreṇa tanme tvaṃ dātum arhasi //
Usłyszawszy prośbę Ziemi, obdarzyłem jej potomka
niezawodną bronią Wisznu – dawno temu tom uczynił.
niezawodną bronią Wisznu – dawno temu tom uczynił.
evaṃ varam ahaṃ śrutvā jagatyāstanaye tadā /
amogham astram adadaṃ vaiṣṇavaṃ tad ahaṃ purā //
amogham astram adadaṃ vaiṣṇavaṃ tad ahaṃ purā //
Rzekłem wówczas: »O cierpliwa, niech broń będzie niezawodną,
dla Naraki jest osłoną, aby nikt go nie mógł zmorzyć.
dla Naraki jest osłoną, aby nikt go nie mógł zmorzyć.
avocaṃ caitad astraṃ vai hyamoghaṃ bhavatu kṣame /
narakasyābhirakṣārthaṃ nainaṃ kaścid vadhiṣyati //
narakasyābhirakṣārthaṃ nainaṃ kaścid vadhiṣyati //
Ochraniany ową bronią syn udręczy wrogie siły
i zostanie niezwalczonym zawsze i we wszystkich światach«
i zostanie niezwalczonym zawsze i we wszystkich światach«
anenāstreṇa te guptaḥ sutaḥ parabalārdanaḥ /
bhaviṣyati durādharṣaḥ sarvalokeṣu sarvadā //
bhaviṣyati durādharṣaḥ sarvalokeṣu sarvadā //
»Niech tak będzie« – powiedziawszy, gdy spełniła swe pragnienie,
mądra bogini odeszła, a Naraka wrogów gromca
wówczas stał się niezwalczonym.
mądra bogini odeszła, a Naraka wrogów gromca
wówczas stał się niezwalczonym.
tathetyuktvā gatā devī kṛtakāmā manasvinī /
sa cāpyāsīd durādharṣo narakaḥ śatrutāpanaḥ //
sa cāpyāsīd durādharṣo narakaḥ śatrutāpanaḥ //
To od niego Pragdźjotisza zdobył ten mój pocisk, Partho.
Nikt dlań nie był niezmorzonym, łącznie z Indrą oraz Rudrą.
Nikt dlań nie był niezmorzonym, łącznie z Indrą oraz Rudrą.
tasmāt prāgjyotiṣaṃ prāptaṃ tad astraṃ pārtha māmakam /
nāsyāvadhyo 'sti lokeṣu sendrarudreṣu māriṣa //
nāsyāvadhyo 'sti lokeṣu sendrarudreṣu māriṣa //
Jam dla ciebie to uczynił, w innym razie byłbyś zginął.
Gdy jest teraz broni zbyty, zabij wielkiego asurę,
Gdy jest teraz broni zbyty, zabij wielkiego asurę,
tanmayā tvatkṛtenaitad anyathā vyapanāśitam /
viyuktaṃ paramāstreṇa jahi pārtha mahāsuram //
viyuktaṃ paramāstreṇa jahi pārtha mahāsuram //
przeciwnika potężnego, Bhagadattę, wroga bogów,
tak jak pierwej ja zgromiłem Narakę dla dobra świata”.
tak jak pierwej ja zgromiłem Narakę dla dobra świata”.
vairiṇaṃ yudhi durdharṣaṃ bhagadattaṃ suradviṣam /
yathāhaṃ jaghnivān pūrvaṃ hitārthaṃ narakaṃ tathā //
yathāhaṃ jaghnivān pūrvaṃ hitārthaṃ narakaṃ tathā //
Gdy Keśawa wielki duchem tak rzekł do potomka Prythy,
ten ostrymi strzały pokrył żywiołowo Bhagadattę.
ten ostrymi strzały pokrył żywiołowo Bhagadattę.
evam uktastataḥ pārthaḥ keśavena mahātmanā /
bhagadattaṃ śitair bāṇaiḥ sahasā samavākirat //
bhagadattaṃ śitair bāṇaiḥ sahasā samavākirat //
Wtem syn Prythy wielce czujny, barczysty, o silnej woli,
między guzy czoła słonia bełt z żelaza nagle wraził.
między guzy czoła słonia bełt z żelaza nagle wraził.
tataḥ pārtho mahābāhur asaṃbhrānto mahāmanāḥ /
kumbhayor antare nāgaṃ nārācena samārpayat //
kumbhayor antare nāgaṃ nārācena samārpayat //
Gdy sięgnęła słonia strzała tak jak grom uderza w skałę,
wraz z pierzyskiem się wgrążyła niczym żmija w kretowisko.
wraz z pierzyskiem się wgrążyła niczym żmija w kretowisko.
samāsādya tu taṃ nāgaṃ bāṇo vajra ivācalam /
abhyagāt saha puṅkhena valmīkam iva pannagaḥ //
abhyagāt saha puṅkhena valmīkam iva pannagaḥ //
I zastygły jego członki, zarył kłami prosto w glebę,
ryk boleści wydał z siebie, tak skonała wielka bestia.
ryk boleści wydał z siebie, tak skonała wielka bestia.
sa tu viṣṭabhya gātrāṇi dantābhyām avaniṃ yayau /
nadann ārtasvaraṃ prāṇān utsasarja mahādvipaḥ //
nadann ārtasvaraṃ prāṇān utsasarja mahādvipaḥ //
Strzałę z grotem jak półksiężyc z drzewcem prosto połączonym,
wówczas wraził w serce księcia Bhagadatty syn Pandowy.
wówczas wraził w serce księcia Bhagadatty syn Pandowy.
tataścandrārdhabimbena śareṇa nataparvaṇā /
bibheda hṛdayaṃ rājño bhagadattasya pāṇḍavaḥ //
bibheda hṛdayaṃ rājño bhagadattasya pāṇḍavaḥ //
Zdobny w Diadem rozpruł serce generała Bhagadatty,
który puścił łuk i strzały, gdy ostatni dech wydawał.
który puścił łuk i strzały, gdy ostatni dech wydawał.
sa bhinnahṛdayo rājā bhagadattaḥ kirīṭinā /
śarāsanaṃ śarāṃścaiva gatāsuḥ pramumoca ha //
śarāsanaṃ śarāṃścaiva gatāsuḥ pramumoca ha //
Przy szarpnięciu z samej góry opadł najlepszy z bosaków
jak z łodygi lotosowej uderzonej lecą płatki.
jak z łodygi lotosowej uderzonej lecą płatki.
śirasastasya vibhraṣṭaḥ papāta ca varāṅkuśaḥ /
nālatāḍanavibhraṣṭaṃ palāśaṃ nalinād iva //
nālatāḍanavibhraṣṭaṃ palāśaṃ nalinād iva //
W girlandzie złotej spadł on z grzbietu słonia
górze równego, ze złocistym rzędem,
jak ukwiecone drzewo karnikara
ze szczytu góry rwane pędem wiatru.
górze równego, ze złocistym rzędem,
jak ukwiecone drzewo karnikara
ze szczytu góry rwane pędem wiatru.
sa hemamālī tapanīyabhāṇḍāt papāta nāgād girisaṃnikāśāt /
supuṣpito mārutavegarugṇo mahīdharāgrād iva karṇikāraḥ //
supuṣpito mārutavegarugṇo mahīdharāgrād iva karṇikāraḥ //
Potomek Indry zabił w pojedynku
kamrata Indry, jak on sam dzielnego,
żądnych zwycięstwa innych twoich ludzi
niszczył, jak wicher łamie tęgie drzewa.
kamrata Indry, jak on sam dzielnego,
żądnych zwycięstwa innych twoich ludzi
niszczył, jak wicher łamie tęgie drzewa.
nihatya taṃ narapatim indravikramaṃ sakhāyam indrasya tathaindrir āhave /
tato 'parāṃstava jayakāṅkṣiṇo narān babhañja vāyur balavān drumān iva //
tato 'parāṃstava jayakāṅkṣiṇo narān babhañja vāyur balavān drumān iva //