Sańdźaja rzekł:
Gdy złowieszczy dzień stracenia licznych istot dobiegł końca,
słońce szło ku zachodowi, czas przełomu się rozpoczął,
Gdy złowieszczy dzień stracenia licznych istot dobiegł końca,
słońce szło ku zachodowi, czas przełomu się rozpoczął,
saṃjaya uvāca /
tasminn ahani nirvṛtte ghore prāṇabhṛtāṃ kṣaye /
āditye 'staṃgate śrīmān saṃdhyākāla upasthite //
tasminn ahani nirvṛtte ghore prāṇabhṛtāṃ kṣaye /
āditye 'staṃgate śrīmān saṃdhyākāla upasthite //
a dywizje powracały do obozów swych, Bharato,
to Ardźuna z małpą w godle, gdy przysięgających zabił
swą potężną boską bronią,
to Ardźuna z małpą w godle, gdy przysięgających zabił
swą potężną boską bronią,
vyapayāteṣu sainyeṣu vāsāya bharatarṣabha /
hatvā saṃśaptakavrātān divyair astraiḥ kapidhvajaḥ //
hatvā saṃśaptakavrātān divyair astraiḥ kapidhvajaḥ //
zdążał do obozowiska, stojąc na zwycięskim wozie,
a po drodze do Pasterza zwrócił się z gardłem zdławionym:
a po drodze do Pasterza zwrócił się z gardłem zdławionym:
prāyāt svaśibiraṃ jiṣṇur jaitram āsthāya taṃ ratham /
gacchann eva ca govindaṃ sannakaṇṭho 'bhyabhāṣata //
gacchann eva ca govindaṃ sannakaṇṭho 'bhyabhāṣata //
„Czemu moje serce w lęku, mowa grzęźnie, o Keśawo,
złe omeny się zjawiają, ciało mdleje, o Niezłomny?
złe omeny się zjawiają, ciało mdleje, o Niezłomny?
kiṃ nu me hṛdayaṃ trastaṃ vākyaṃ sajati keśava /
spandanti cāpyaniṣṭāni gātraṃ sīdati cācyuta //
spandanti cāpyaniṣṭāni gātraṃ sīdati cācyuta //
Groza wskroś mnie obejmuje i opuścić serca nie chce,
na ziemi i w stronach świata straszą mnie srogie omeny.
na ziemi i w stronach świata straszą mnie srogie omeny.
aniṣṭaṃ caiva me śliṣṭaṃ hṛdayānnāpasarpati /
bhuvi yad dikṣu cāpyugrā utpātāstrāsayanti mām //
bhuvi yad dikṣu cāpyugrā utpātāstrāsayanti mām //
Widzę liczne ich rodzaje, wszystkie one zło mi wieszczą,
czy z królem wszystko w porządku, z mistrzem mym i ministrami?”.
czy z królem wszystko w porządku, z mistrzem mym i ministrami?”.
bahuprakārā dṛśyante sarva evāghaśaṃsinaḥ /
api svasti bhaved rājñaḥ sāmātyasya guror mama //
api svasti bhaved rājñaḥ sāmātyasya guror mama //
Wasudewa rzekł:
„Twój brat razem z ministrami ma się dobrze, to jest jasne,
o to martwić się nie musisz, inne zło nas wkrótce czeka”.
„Twój brat razem z ministrami ma się dobrze, to jest jasne,
o to martwić się nie musisz, inne zło nas wkrótce czeka”.
vāsudeva uvāca /
vyaktaṃ śivaṃ tava bhrātuḥ sāmātyasya bhaviṣyati /
mā śucaḥ kiṃcid evānyat tatrāniṣṭaṃ bhaviṣyati //
vyaktaṃ śivaṃ tava bhrātuḥ sāmātyasya bhaviṣyati /
mā śucaḥ kiṃcid evānyat tatrāniṣṭaṃ bhaviṣyati //
Sańdźaja rzekł:
Ryty zmierzchu odprawili bohaterzy przygnębieni
i, stanąwszy na rydwanie, dnia wypadki rozważali.
Ryty zmierzchu odprawili bohaterzy przygnębieni
i, stanąwszy na rydwanie, dnia wypadki rozważali.
saṃjaya uvāca /
tataḥ saṃdhyām upāsyaiva vīrau vīrāvasādane /
kathayantau raṇe vṛttaṃ prayātau ratham āsthitau //
tataḥ saṃdhyām upāsyaiva vīrau vīrāvasādane /
kathayantau raṇe vṛttaṃ prayātau ratham āsthitau //
Tak Ardźuna z Wasudewą, trudnych czynów dokonawszy,
dojechali do obozu posępnego, bez radości.
dojechali do obozu posępnego, bez radości.
tataḥ svaśibiraṃ prāptau hatānandaṃ hatatviṣam /
vāsudevo 'rjunaścaiva kṛtvā karma suduṣkaram //
vāsudevo 'rjunaścaiva kṛtvā karma suduṣkaram //
Przygaszony obóz widząc, pogromca wrogów, Bibhatsu,
rzekł do Kryszny takie słowo z sercem ogromnie zbolałym:
rzekł do Kryszny takie słowo z sercem ogromnie zbolałym:
dhvastākāraṃ samālakṣya śibiraṃ paravīrahā /
bībhatsur abravīt kṛṣṇam asvasthahṛdayastataḥ //
bībhatsur abravīt kṛṣṇam asvasthahṛdayastataḥ //
„Dziś pomyślne instrumenty tu nie grają, Dręczycielu,
dźwięki muszli pomieszane z głosem werbli, tarabanów
oraz lutnie dzisiaj nie brzmią, rytm cymbałów nie uderza.
dźwięki muszli pomieszane z głosem werbli, tarabanów
oraz lutnie dzisiaj nie brzmią, rytm cymbałów nie uderza.
nādya nandanti tūryāṇi maṅgalyāni janārdana /
miśrā dundubhinirghoṣaiḥ śaṅkhāścāḍambaraiḥ saha /
vīṇā vā nādya vādyante śamyātālasvanaiḥ saha //
miśrā dundubhinirghoṣaiḥ śaṅkhāścāḍambaraiḥ saha /
vīṇā vā nādya vādyante śamyātālasvanaiḥ saha //
Nie śpiewają szczęsnych pieśni ani ich nie recytują,
swe modły miłe zanosząc, bardowie wśród mego wojska.
swe modły miłe zanosząc, bardowie wśród mego wojska.
maṅgalyāni ca gītāni na gāyanti paṭhanti ca /
stutiyuktāni ramyāṇi mamānīkeṣu bandinaḥ //
stutiyuktāni ramyāṇi mamānīkeṣu bandinaḥ //
Woje, jak tylko mnie zoczą, zaraz wzrok swój odwracają,
ze swych czynów, jak zazwyczaj, sprawy mi nie zdają dzisiaj.
ze swych czynów, jak zazwyczaj, sprawy mi nie zdają dzisiaj.
yodhāścāpi hi māṃ dṛṣṭvā nivartante hyadhomukhāḥ /
karmāṇi ca yathāpūrvaṃ kṛtvā nābhivadanti mām //
karmāṇi ca yathāpūrvaṃ kṛtvā nābhivadanti mām //
Czy, Madhawo, wszystko dobrze dzieje się z moimi braćmi?
Nie mogę uciszyć serca, widząc bliskich w niepokoju.
Nie mogę uciszyć serca, widząc bliskich w niepokoju.
api svasti bhaved adya bhrātṛbhyo mama mādhava /
na hi śudhyati me bhāvo dṛṣṭvā svajanam ākulam //
na hi śudhyati me bhāvo dṛṣṭvā svajanam ākulam //
O czcigodny, czy Wirata, czy Pańćalów król, Aćjuto,
i czy wszyscy moi woje dzisiaj sobą się nie czują?
i czy wszyscy moi woje dzisiaj sobą się nie czują?
api pāñcālarājasya virāṭasya ca mānada /
sarveṣāṃ caiva yodhānāṃ sāmagryaṃ syānmamācyuta //
sarveṣāṃ caiva yodhānāṃ sāmagryaṃ syānmamācyuta //
Uśmiechnięty syn Subhadry wespół ze swoimi braćmi
dziś z radością mnie nie wita, jak wypada, gdym powrócił”.
dziś z radością mnie nie wita, jak wypada, gdym powrócił”.
na ca mām adya saubhadraḥ prahṛṣṭo bhrātṛbhiḥ saha /
raṇād āyāntam ucitaṃ pratyudyāti hasann iva //
raṇād āyāntam ucitaṃ pratyudyāti hasann iva //
Tak wchodzili do obozu, rozmawiając między sobą,
i zoczyli synów Pandu, nieprzytomnych, osłabionych.
i zoczyli synów Pandu, nieprzytomnych, osłabionych.
evaṃ saṃkathayantau tau praviṣṭau śibiraṃ svakam /
dadṛśāte bhṛśāsvasthān pāṇḍavānnaṣṭacetasaḥ //
dadṛśāte bhṛśāsvasthān pāṇḍavānnaṣṭacetasaḥ //
Synów, braci swych spostrzegłszy, bez zmysłów, prawie szalonych,
nie widząc syna Subhadry, ozwał do nich się Ardźuna:
nie widząc syna Subhadry, ozwał do nich się Ardźuna:
dṛṣṭvā bhrātṝṃśca putrāṃśca vimanā vānaradhvajaḥ /
apaśyaṃścaiva saubhadram idaṃ vacanam abravīt //
apaśyaṃścaiva saubhadram idaṃ vacanam abravīt //
„Po bladości waszych twarzy widać, żeście zrozpaczeni,
nigdzie nie ma Abhimanju, dziś nie wita mnie z radością.
nigdzie nie ma Abhimanju, dziś nie wita mnie z radością.
mukhavarṇo 'prasanno vaḥ sarveṣām eva lakṣyate /
na cābhimanyuṃ paśyāmi na ca māṃ pratinandatha //
na cābhimanyuṃ paśyāmi na ca māṃ pratinandatha //
Usłyszałem, że szyk koła Drona skrzętnie wyrychtował,
nikt z was przerwać go nie zdoła, z wyjątkiem Subhadry syna.
nikt z was przerwać go nie zdoła, z wyjątkiem Subhadry syna.
mayā śrutaśca droṇena cakravyūho vinirmitaḥ /
na ca vastasya bhettāsti ṛte saubhadram āhave //
na ca vastasya bhettāsti ṛte saubhadram āhave //
Chłopca wszak nie pouczyłem, jak z okręgu się wydostać.
Chyba go nie judziliście, by we wrogie szranki wkroczył?
Chyba go nie judziliście, by we wrogie szranki wkroczył?
na copadiṣṭastasyāsīnmayānīkavinirgamaḥ /
kaccinna bālo yuṣmābhiḥ parānīkaṃ praveśitaḥ //
kaccinna bālo yuṣmābhiḥ parānīkaṃ praveśitaḥ //
Syn Subhadry, gromca wrogów, nieprzyjaciół szyk złamawszy,
walczył z nimi różnorako, chyba martwy w bitwie nie legł?
walczył z nimi różnorako, chyba martwy w bitwie nie legł?
bhittvānīkaṃ maheṣvāsaḥ pareṣāṃ bahuśo yudhi /
kaccinna nihataḥ śete saubhadraḥ paravīrahā //
kaccinna nihataḥ śete saubhadraḥ paravīrahā //
Mówcie o miedzianookim, on jak lew wśród skał zrodzony,
barczysty, równy Upendrze, jakże poległ pośród boju?
barczysty, równy Upendrze, jakże poległ pośród boju?
lohitākṣaṃ mahābāhuṃ jātaṃ siṃham ivādriṣu /
upendrasadṛśaṃ brūta katham āyodhane hataḥ //
upendrasadṛśaṃ brūta katham āyodhane hataḥ //
Mówcie o młodym łuczniku zrodzonym z syna Wasawy,
który stale jest mi drogi, jak on poległ pośród boju?
który stale jest mi drogi, jak on poległ pośród boju?
sukumāraṃ maheṣvāsaṃ vāsavasyātmajātmajam /
sadā mama priyaṃ brūta katham āyodhane hataḥ //
sadā mama priyaṃ brūta katham āyodhane hataḥ //
Ukochane dziecię Wrysznich, które zawsze rozpieszczałem,
matka wielce hołubiła, któż go zabił losem szczuty?
matka wielce hołubiła, któż go zabił losem szczuty?
vārṣṇeyīdayitaṃ śūraṃ mayā satatalālitam /
ambāyāśca priyaṃ nityaṃ ko 'vadhīt kālacoditaḥ //
ambāyāśca priyaṃ nityaṃ ko 'vadhīt kālacoditaḥ //
W oczytaniu, majestacie i odwadze wielki duchem,
Keśawie równy, lwu z Wrysznich, jakże poległ pośród boju?
Keśawie równy, lwu z Wrysznich, jakże poległ pośród boju?
sadṛśo vṛṣṇisiṃhasya keśavasya mahātmanaḥ /
vikramaśrutamāhātmyaiḥ katham āyodhane hataḥ //
vikramaśrutamāhātmyaiḥ katham āyodhane hataḥ //
Jeśli nie zobaczę syna, zawsze miłego Subhadrze,
Draupadi oraz Keśawie, do siedziby śmierci wkroczę.
Draupadi oraz Keśawie, do siedziby śmierci wkroczę.
subhadrāyāḥ priyaṃ nityaṃ draupadyāḥ keśavasya ca /
yadi putraṃ na paśyāmi yāsyāmi yamasādanam //
yadi putraṃ na paśyāmi yāsyāmi yamasādanam //
Włosy miękkie, falujące, oczy niczym młoda łania,
odważny jak słoń w szaleństwie, rosły jak młodziutkie śala,
odważny jak słoń w szaleństwie, rosły jak młodziutkie śala,
mṛdukuñcitakeśāntaṃ bālaṃ bālamṛgekṣaṇam /
mattadviradavikrāntaṃ śālapotam ivodgatam //
mattadviradavikrāntaṃ śālapotam ivodgatam //
z słowem mistrza zawsze w zgodzie, stateczny, mówił ze śmiechem,
jako dziecko się nie bawił, bez zazdrości, miły w mowie,
jako dziecko się nie bawił, bez zazdrości, miły w mowie,
smitābhibhāṣiṇaṃ dāntaṃ guruvākyakaraṃ sadā /
bālye 'pyabālakarmāṇaṃ priyavākyam amatsaram //
bālye 'pyabālakarmāṇaṃ priyavākyam amatsaram //
barczysty i swady pełen, oczy długie niczym rybki,
stateczny, wdzięczny czcicielom, za podłością nie podążał,
stateczny, wdzięczny czcicielom, za podłością nie podążał,
mahotsāhaṃ mahābāhuṃ dīrgharājīvalocanam /
bhaktānukampinaṃ dāntaṃ na ca nīcānusāriṇam //
bhaktānukampinaṃ dāntaṃ na ca nīcānusāriṇam //
znał, co dobre, w wiedzę zdobny, znawca broni, nie zawracał,
zawsze cieszył się z potyczki, zło przynosił zazdrośnikom,
zawsze cieszył się z potyczki, zło przynosił zazdrośnikom,
kṛtajñaṃ jñānasampannaṃ kṛtāstram anivartinam /
yuddhābhinandinaṃ nityaṃ dviṣatām aghavardhanam //
yuddhābhinandinaṃ nityaṃ dviṣatām aghavardhanam //
działał dla dobra swojaków, chciwy był zwycięstwa ojców,
pierwszy walki nie zaczynał, w boju jak niszcząca furia.
Jeśli syna nie zobaczę, do siedziby śmierci wkroczę.
pierwszy walki nie zaczynał, w boju jak niszcząca furia.
Jeśli syna nie zobaczę, do siedziby śmierci wkroczę.
sveṣāṃ priyahite yuktaṃ pitṝṇāṃ jayagṛddhinam /
na ca pūrvaprahartāraṃ saṃgrāme naṣṭasaṃbhramam /
yadi putraṃ na paśyāmi yāsyāmi yamasādanam //
na ca pūrvaprahartāraṃ saṃgrāme naṣṭasaṃbhramam /
yadi putraṃ na paśyāmi yāsyāmi yamasādanam //
Gdy nie ujrzę jego lica z pięknym czołem oraz włosem,
brwiami, oczyma, wargami, jak me serce się ukoi?
brwiami, oczyma, wargami, jak me serce się ukoi?
sulalāṭaṃ sukeśāntaṃ subhrvakṣidaśanacchadam /
apaśyatastad vadanaṃ kā śāntir hṛdayasya me //
apaśyatastad vadanaṃ kā śāntir hṛdayasya me //
Nie słuchając jego głosu, który brzmi jak struny lutni,
rajski jest jak śpiew kokili, jak me serce ciszy zazna?
rajski jest jak śpiew kokili, jak me serce ciszy zazna?
tantrīsvanasukhaṃ ramyaṃ puṃskokilasamadhvanim /
aśṛṇvataḥ svanaṃ tasya kā śāntir hṛdayasya me //
aśṛṇvataḥ svanaṃ tasya kā śāntir hṛdayasya me //
Gdy nie ujrzę jego ciała o figurze niezrównanej,
rzadkiej nawet pośród bogów, jak me serce ciszy zazna?
rzadkiej nawet pośród bogów, jak me serce ciszy zazna?
rūpaṃ cāpratirūpaṃ tat tridaśeṣvapi durlabham /
apaśyato 'dya vīrasya kā śāntir hṛdayasya me //
apaśyato 'dya vīrasya kā śāntir hṛdayasya me //
Jeśli dziś nie ujrzę syna, który znał sztukę grzeczności,
cieszył się na słowa ojców, jak me serce ciszy zazna?
cieszył się na słowa ojców, jak me serce ciszy zazna?
abhivādanadakṣaṃ taṃ pitṝṇāṃ vacane ratam /
nādyāhaṃ yadi paśyāmi kā śāntir hṛdayasya me //
nādyāhaṃ yadi paśyāmi kā śāntir hṛdayasya me //
Młodziutki, zawsze rycerski, godny łoża majętnego,
leży w pyle bez ochrony, pierwszy z mających opiekę.
leży w pyle bez ochrony, pierwszy z mających opiekę.
sukumāraḥ sadā vīro mahārhaśayanocitaḥ /
bhūmāvanāthavacchete nūnaṃ nāthavatāṃ varaḥ //
bhūmāvanāthavacchete nūnaṃ nāthavatāṃ varaḥ //
Niegdyś najpiękniejsze z kobiet mu służyły, gdy zasypiał,
ciało dziś sponiewierane pieszczą szakale złowieszcze.
ciało dziś sponiewierane pieszczą szakale złowieszcze.
śayānaṃ samupāsanti yaṃ purā paramastriyaḥ /
tam adya vipraviddhāṅgam upāsantyaśivāḥ śivāḥ //
tam adya vipraviddhāṅgam upāsantyaśivāḥ śivāḥ //
Niegdyś ze snu go budzili piewcy, bardy, heroldowie,
dziś go budzą drapieżników ryki przykre, przejmujące.
dziś go budzą drapieżników ryki przykre, przejmujące.
yaḥ purā bodhyate suptaḥ sūtamāgadhabandibhiḥ /
bodhayantyadya taṃ nūnaṃ śvāpadā vikṛtaiḥ svaraiḥ //
bodhayantyadya taṃ nūnaṃ śvāpadā vikṛtaiḥ svaraiḥ //
Jego piękne, miłe lico parasol winien osłaniać,
a bitewny pył plugawi, kurz dziś niszczy jego cerę.
a bitewny pył plugawi, kurz dziś niszczy jego cerę.
chatracchāyāsamucitaṃ tasya tad vadanaṃ śubham /
nūnam adya rajodhvastaṃ raṇe reṇuḥ kariṣyati //
nūnam adya rajodhvastaṃ raṇe reṇuḥ kariṣyati //
Synku, twojego widoku przenigdy dosyć nie miałem,
czas pozbawił mnie fortuny, gdyż wydziera ciebie siłą.
czas pozbawił mnie fortuny, gdyż wydziera ciebie siłą.
hā putrakāvitṛptasya satataṃ putradarśane /
bhāgyahīnasya kālena yathā me nīyase balāt //
bhāgyahīnasya kālena yathā me nīyase balāt //
Sanjamani – miasto śmierci, cudne, cel osób pobożnych
zawsze własnym blaskiem świeci, dziś ty je rozpromieniłeś.
zawsze własnym blaskiem świeci, dziś ty je rozpromieniłeś.
sādya saṃyamanī nūnaṃ sadā sukṛtināṃ gatiḥ /
svabhābhir bhāsitā ramyā tvayātyarthaṃ virājate //
svabhābhir bhāsitā ramyā tvayātyarthaṃ virājate //
Słońca syn, Tysiącofiarny, Skarbów Pan i Włodarz Wody,
co jest zawsze miły gościom, czczą cię strachu wyzbytego”.
co jest zawsze miły gościom, czczą cię strachu wyzbytego”.
nūnaṃ vaivasvataśca tvā varuṇaśca priyātithiḥ /
śatakratur dhaneśaśca prāptam arcantyabhīrukam //
śatakratur dhaneśaśca prāptam arcantyabhīrukam //
Tak zawodził z głębi serca jak kupiec co statek stracił,
silnym bólem przytłoczony i zapytał Judhiszthirę:
silnym bólem przytłoczony i zapytał Judhiszthirę:
evaṃ vilapya bahudhā bhinnapoto vaṇig yathā /
duḥkhena mahatāviṣṭo yudhiṣṭhiram apṛcchata //
duḥkhena mahatāviṣṭo yudhiṣṭhiram apṛcchata //
„Po pogromie przeciwników, czy ów buhaj, synu Pandu,
walczył dzielnie stając w szranki i do nieba się już udał?
walczył dzielnie stając w szranki i do nieba się już udał?
kaccit sa kadanaṃ kṛtvā pareṣāṃ pāṇḍunandana /
svargato 'bhimukhaḥ saṃkhye yudhyamāno nararṣabhaḥ //
svargato 'bhimukhaḥ saṃkhye yudhyamāno nararṣabhaḥ //
Zapewne ów buhaj walczył z licznym gotowym rycerstwem,
bez wsparcia, pragnąc pomocy, tęskniąc za mną bezgranicznie.
bez wsparcia, pragnąc pomocy, tęskniąc za mną bezgranicznie.
sa nūnaṃ bahubhir yattair yudhyamāno nararṣabhaiḥ /
asahāyaḥ sahāyārthī mām anudhyātavān dhruvam //
asahāyaḥ sahāyārthī mām anudhyātavān dhruvam //
Chłopiec dręczony strzałami, łojony przez okrutników,
myślę, że tak lamentował: »Miły, przybądź prosto do mnie!«.
myślę, że tak lamentował: »Miły, przybądź prosto do mnie!«.
pīḍyamānaḥ śarair bālastāta sādhvabhidhāva mām /
iti vipralapanmanye nṛśaṃsair bahubhir hataḥ //
iti vipralapanmanye nṛśaṃsair bahubhir hataḥ //
Jako że się ze mnie zrodził, a w Subhadry łonie powstał
i siostrzeńcem jest Madhawy, pewnie nie rzekł nic takiego.
i siostrzeńcem jest Madhawy, pewnie nie rzekł nic takiego.
athavā matprasūtaśca svasrīyo mādhavasya ca /
subhadrāyāṃ ca sambhūto naivaṃ vaktum ihārhati //
subhadrāyāṃ ca sambhūto naivaṃ vaktum ihārhati //
Serce me jak diament twarde, wytrzymałe jest zapewne,
gdyż nie pęka, choć nie widzę syna z krwią nabiegłym okiem.
gdyż nie pęka, choć nie widzę syna z krwią nabiegłym okiem.
vajrasāramayaṃ nūnaṃ hṛdayaṃ sudṛḍhaṃ mama /
apaśyato dīrghabāhuṃ raktākṣaṃ yanna dīryate //
apaśyato dīrghabāhuṃ raktākṣaṃ yanna dīryate //
Jak okrutni mogli ciskać strzały tnące czułe punkty
w mego syna, co był dzieckiem i siostrzeńcem Wasudewy?
w mego syna, co był dzieckiem i siostrzeńcem Wasudewy?
kathaṃ bāle maheṣvāse nṛśaṃsā marmabhedinaḥ /
svasrīye vāsudevasya mama putre 'kṣipañ śarān //
svasrīye vāsudevasya mama putre 'kṣipañ śarān //
Z entuzjazmem co dzień bieżył, by mnie podjąć i wysławiać.
Zbiłem wrogów i przybywam – czemu dzisiaj mnie nie wita?
Zbiłem wrogów i przybywam – czemu dzisiaj mnie nie wita?
yo māṃ nityam adīnātmā pratyudgamyābhinandati /
upayāntaṃ ripūn hatvā so 'dya māṃ kiṃ na paśyati //
upayāntaṃ ripūn hatvā so 'dya māṃ kiṃ na paśyati //
Zapewne leży zabity gdzieś tam w kurzu, krwią zbrukany,
ciałem swym rozświetla ziemię niczym słońce powalone.
ciałem swym rozświetla ziemię niczym słońce powalone.
nūnaṃ sa patitaḥ śete dharaṇyāṃ rudhirokṣitaḥ /
śobhayanmedinīṃ gātrair āditya iva pātitaḥ //
śobhayanmedinīṃ gātrair āditya iva pātitaḥ //
Że legł w boju Abhimanju, kiedy Subhadra usłyszy,
żalem zdjęta pewnie skona. A cóż powie mi Draupadi,
kiedy ujrzy Abhimanju? Jak pocieszę ją w cierpieniu?
żalem zdjęta pewnie skona. A cóż powie mi Draupadi,
kiedy ujrzy Abhimanju? Jak pocieszę ją w cierpieniu?
raṇe vinihataṃ śrutvā śokārtā vai vinaṃkṣyati /
subhadrā vakṣyate kiṃ mām abhimanyum apaśyatī /
draupadī caiva duḥkhārte te ca vakṣyāmi kiṃ nvaham //
subhadrā vakṣyate kiṃ mām abhimanyum apaśyatī /
draupadī caiva duḥkhārte te ca vakṣyāmi kiṃ nvaham //
Serce twarde niczym diament, gdy na tysiąc zadr nie pęknie,
kiedy ujrzę jego żonę szlochającą, przygnębioną.”
kiedy ujrzę jego żonę szlochającą, przygnębioną.”
vajrasāramayaṃ nūnaṃ hṛdayaṃ yanna yāsyati /
sahasradhā vadhūṃ dṛṣṭvā rudatīṃ śokakarśitām //
sahasradhā vadhūṃ dṛṣṭvā rudatīṃ śokakarśitām //
Ryki lwie radosne było słychać synów Dhrytarasztry,
Kryszna zaś podsłuchał mowę Jujutsu, gdy wojów karcił:
Kryszna zaś podsłuchał mowę Jujutsu, gdy wojów karcił:
hṛṣṭānāṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ siṃhanādo mayā śrutaḥ /
yuyutsuścāpi kṛṣṇena śruto vīrān upālabhan //
yuyutsuścāpi kṛṣṇena śruto vīrān upālabhan //
„Nie mogąc zabić Bibhatsu, dziecię jeno zmorzyliście,
wy nieprawi rydwannicy, czemuż w radości ryczycie?
Spójrzcie na moc syna Prythy!
wy nieprawi rydwannicy, czemuż w radości ryczycie?
Spójrzcie na moc syna Prythy!
aśaknuvanto bībhatsuṃ bālaṃ hatvā mahārathāḥ /
kiṃ nadadhvam adharmajñāḥ pārthe vai dṛśyatāṃ balam //
kiṃ nadadhvam adharmajñāḥ pārthe vai dṛśyatāṃ balam //
Gdy Keśawie i Ardźunie ból ogromnyście zadali,
czemu w radości ryczycie jak lwy, gdy jest czas na rozpacz?
czemu w radości ryczycie jak lwy, gdy jest czas na rozpacz?
kiṃ tayor vipriyaṃ kṛtvā keśavārjunayor mṛdhe /
siṃhavannadata prītāḥ śokakāla upasthite //
siṃhavannadata prītāḥ śokakāla upasthite //
Rychło owoc osiągnięcie swoich wielce grzesznych czynów,
bo jak długo bez następstwa może trwać ciężkie bezprawie?”.
bo jak długo bez następstwa może trwać ciężkie bezprawie?”.
āgamiṣyati vaḥ kṣipraṃ phalaṃ pāpasya karmaṇaḥ /
adharmo hi kṛtastīvraḥ kathaṃ syād aphalaściram //
adharmo hi kṛtastīvraḥ kathaṃ syād aphalaściram //
Mądry z handlarki zrodzony tak powiedział do zebranych,
rzucił broń i się oddalił, bólem i złością nękany.
rzucił broń i się oddalił, bólem i złością nękany.
iti tān prati bhāṣan vai vaiśyāputro mahāmatiḥ /
apāyācchastram utsṛjya kopaduḥkhasamanvitaḥ //
apāyācchastram utsṛjya kopaduḥkhasamanvitaḥ //
Czemu mi nie powiedziałeś tego, Kryszno, podczas boju,
wówczas spaliłbym okrutnych, wszystkich wielkich rydwanników.
wówczas spaliłbym okrutnych, wszystkich wielkich rydwanników.
kimartham etannākhyātaṃ tvayā kṛṣṇa raṇe mama /
adhakṣyaṃ tān ahaṃ sarvāṃstadā krūrānmahārathān //
adhakṣyaṃ tān ahaṃ sarvāṃstadā krūrānmahārathān //
Wówczas Kryszna Wasudewa pouczył zrozpaczonego,
który lękał się o syna, i go przestrzegł: „Nie czyń tego!
który lękał się o syna, i go przestrzegł: „Nie czyń tego!
nigṛhya vāsudevastaṃ putrādhibhir abhiplutam /
maivam ityabravīt kṛṣṇastīvraśokasamanvitam //
maivam ityabravīt kṛṣṇastīvraśokasamanvitam //
Oto droga bohaterów, którzy nie dezerterują,
a szczególnie wojowników, z walki się utrzymujących.
a szczególnie wojowników, z walki się utrzymujących.
sarveṣām eṣa vai panthāḥ śūrāṇām anivartinām /
kṣatriyāṇāṃ viśeṣeṇa yeṣāṃ yuddhena jīvikā //
kṣatriyāṇāṃ viśeṣeṇa yeṣāṃ yuddhena jīvikā //
Oto jest cel bohaterów, tych co walczą, znawco celów,
i nie uciekają z boju, wskazany przez znawców prawa.
i nie uciekają z boju, wskazany przez znawców prawa.
eṣā vai yudhyamānānāṃ śūrāṇām anivartinām /
vihitā dharmaśāstrajñair gatir gatimatāṃ vara //
vihitā dharmaśāstrajñair gatir gatimatāṃ vara //
Bohaterów śmierć jest pewna, skoro nie dezerterują!
Abhimanju bez wątpienia udał się do zbożnych światów.
Abhimanju bez wątpienia udał się do zbożnych światów.
dhruvaṃ yuddhe hi maraṇaṃ śūrāṇām anivartinām /
gataḥ puṇyakṛtāṃ lokān abhimanyur na saṃśayaḥ //
gataḥ puṇyakṛtāṃ lokān abhimanyur na saṃśayaḥ //
O buhaju wśród Bharatów, wszyscy wielcy wojownicy
pragną tego, o szlachetny: »Obyśmy zginęli w boju«.
pragną tego, o szlachetny: »Obyśmy zginęli w boju«.
etacca sarvavīrāṇāṃ kāṅkṣitaṃ bharatarṣabha /
saṃgrāme 'bhimukhā mṛtyuṃ prāpnuyāmeti mānada //
saṃgrāme 'bhimukhā mṛtyuṃ prāpnuyāmeti mānada //
On zaś zabił licznych, silnych królewiczów, wielce mężnych,
i przez wojów upragnioną śmierć osiągnął, stając w szranki.
i przez wojów upragnioną śmierć osiągnął, stając w szranki.
sa ca vīrān raṇe hatvā rājaputrān mahābalān /
vīrair ākāṅkṣitaṃ mṛtyuṃ samprāpto 'bhimukho raṇe //
vīrair ākāṅkṣitaṃ mṛtyuṃ samprāpto 'bhimukho raṇe //
Więc, tygrysie, nie rozpaczaj, oto jest odwieczne prawo
przydane przez prawodawców, by wojownik w walce poległ.
przydane przez prawodawców, by wojownik w walce poległ.
mā śucaḥ puruṣavyāghra pūrvair eṣa sanātanaḥ /
dharmakṛdbhiḥ kṛto dharmaḥ kṣatriyāṇāṃ raṇe kṣayaḥ //
dharmakṛdbhiḥ kṛto dharmaḥ kṣatriyāṇāṃ raṇe kṣayaḥ //
O najlepszy wśród Bharatów, gdy ty jesteś zrozpaczony,
są złamani twoi bracia, przyjaciele i królowie.
są złamani twoi bracia, przyjaciele i królowie.
ime te bhrātaraḥ sarve dīnā bharatasattama /
tvayi śokasamāviṣṭe nṛpāśca suhṛdastava //
tvayi śokasamāviṣṭe nṛpāśca suhṛdastava //
Pociesz ich spokojnym słowem, ty, co honor umiesz czynić,
o tym wiesz, co wiedzieć trzeba, nie winieneś więc rozpaczać”.
o tym wiesz, co wiedzieć trzeba, nie winieneś więc rozpaczać”.
etāṃstvaṃ vacasā sāmnā samāśvāsaya mānada /
viditaṃ veditavyaṃ te na śokaṃ kartum arhasi //
viditaṃ veditavyaṃ te na śokaṃ kartum arhasi //
Tak syn Prythy pokrzepiony słowem Kryszny cudotwórcy
do zebranych swoich braci przemówił z gardłem zdławionym:
do zebranych swoich braci przemówił z gardłem zdławionym:
evam āśvāsitaḥ pārthaḥ kṛṣṇenādbhutakarmaṇā /
tato 'bravīt tadā bhrātṝn sarvān pārthaḥ sagadgadān //
tato 'bravīt tadā bhrātṝn sarvān pārthaḥ sagadgadān //
„Długoręki, pierś szeroka, długie oczy niczym rybki,
Abhimanju cóż uczynił, pragnę o tym teraz słuchać.
Abhimanju cóż uczynił, pragnę o tym teraz słuchać.
sa dīrghabāhuḥ pṛthvaṃso dīrgharājīvalocanaḥ /
abhimanyur yathā vṛttaḥ śrotum icchāmyahaṃ tathā //
abhimanyur yathā vṛttaḥ śrotum icchāmyahaṃ tathā //
Przeciwników mego syna z wozami, słoniami, końmi
oraz z ich zwolennikami zobaczycie, jak zabijam.
oraz z ich zwolennikami zobaczycie, jak zabijam.
sanāgasyandanahayān drakṣyadhvaṃ nihatānmayā /
saṃgrāme sānubandhāṃstānmama putrasya vairiṇaḥ //
saṃgrāme sānubandhāṃstānmama putrasya vairiṇaḥ //
Pośród was, znawców oręża, gdy broń w dłoniach dzierżyliście,
jak mógł polec syn Subhadry, choćby z Gromodzierżcą walczył?
jak mógł polec syn Subhadry, choćby z Gromodzierżcą walczył?
kathaṃ ca vaḥ kṛtāstrāṇāṃ sarveṣāṃ śastrapāṇinām /
saubhadro nidhanaṃ gacched vajriṇāpi samāgataḥ //
saubhadro nidhanaṃ gacched vajriṇāpi samāgataḥ //
Gdybym wiedział, że niezdolni chronić są mojego syna
Pandowie i Pańćalowie, bym się nim zaopiekował.
Pandowie i Pańćalowie, bym się nim zaopiekował.
yadyevam aham ajñāsyam aśaktān rakṣaṇe mama /
putrasya pāṇḍupāñcālānmayā gupto bhavet tataḥ //
putrasya pāṇḍupāñcālānmayā gupto bhavet tataḥ //
Gdy staliście na rydwanach, uwalniając strzał potoki,
jak wrogowie was przemogli i zabili Abhimanju?
jak wrogowie was przemogli i zabili Abhimanju?
kathaṃ ca vo rathasthānāṃ śaravarṣāṇi muñcatām /
nīto 'bhimanyur nidhanaṃ kadarthīkṛtya vaḥ paraiḥ //
nīto 'bhimanyur nidhanaṃ kadarthīkṛtya vaḥ paraiḥ //
Więc nie macie w sobie męstwa ni odwagi w was nie widzę,
gdyż na waszych oczach poległ Abhimanju podczas boju.
gdyż na waszych oczach poległ Abhimanju podczas boju.
aho vaḥ pauruṣaṃ nāsti na ca vo 'sti parākramaḥ /
yatrābhimanyuḥ samare paśyatāṃ vo nipātitaḥ //
yatrābhimanyuḥ samare paśyatāṃ vo nipātitaḥ //
Mnie należy też potępić, wiedząc bowiem, żeście słabi,
tchórzliwi i nieudolni, mimo to sam odjechałem.
tchórzliwi i nieudolni, mimo to sam odjechałem.
ātmānam eva garheyaṃ yad ahaṃ vaḥ sudurbalān /
yuṣmān ājñāya niryāto bhīrūn akṛtaniśramān //
yuṣmān ājñāya niryāto bhīrūn akṛtaniśramān //
Czy wasz oręż, bronie, zbroje służą jeno ku ozdobie?
Słowo jeno dla publiki? Syna mi nie ustrzegliście”.
Słowo jeno dla publiki? Syna mi nie ustrzegliście”.
āhosvid bhūṣaṇārthāya varmaśastrāyudhāni vaḥ /
vācaśca vaktuṃ saṃsatsu mama putram arakṣatām //
vācaśca vaktuṃ saṃsatsu mama putram arakṣatām //
Gdy Bibhatsu tak przemawiał, stojąc z łukiem oraz mieczem,
nie było takiego, który spojrzeć był na niego zdolny.
nie było takiego, który spojrzeć był na niego zdolny.
evam uktvā tato vākyaṃ tiṣṭhaṃścāpavarāsimān /
na smāśakyata bībhatsuḥ kenacit prasamīkṣitum //
na smāśakyata bībhatsuḥ kenacit prasamīkṣitum //
Wściekły był niczym pan śmierci, wciąż na nowo ciężko dyszał,
gniotła go po synu rozpacz, lico łzy mu zalewały.
gniotła go po synu rozpacz, lico łzy mu zalewały.
tam antakam iva kruddhaṃ niḥśvasantaṃ muhur muhuḥ /
putraśokābhisaṃtaptam aśrupūrṇamukhaṃ tadā //
putraśokābhisaṃtaptam aśrupūrṇamukhaṃ tadā //
Niezdolni k niemu przemówić ni nań patrzeć przyjaciele,
choć z wyjątkiem Wasudewy i z Pandawów najstarszego.
choć z wyjątkiem Wasudewy i z Pandawów najstarszego.
nābhibhāṣṭuṃ śaknuvanti draṣṭuṃ vā suhṛdo 'rjunam /
anyatra vāsudevād vā jyeṣṭhād vā pāṇḍunandanāt //
anyatra vāsudevād vā jyeṣṭhād vā pāṇḍunandanāt //
Tylko ci w każdym przypadku, mili, przyjaźni Ardźunie,
z miłości oraz z szacunku mogli do niego przemówić.
z miłości oraz z szacunku mogli do niego przemówić.
sarvāsvavasthāsu hitāvarjunasya manonugau /
bahumānāt priyatvācca tāvenaṃ vaktum arhataḥ //
bahumānāt priyatvācca tāvenaṃ vaktum arhataḥ //
Więc się zwrócił król ku niemu, przybitemu stratą syna,
wściekłemu, o rybich oczach, w swoich myślach zgnębionemu.
wściekłemu, o rybich oczach, w swoich myślach zgnębionemu.
tatastaṃ putraśokena bhṛśaṃ pīḍitamānasam /
rājīvalocanaṃ kruddhaṃ rājā vacanam abravīt //
rājīvalocanaṃ kruddhaṃ rājā vacanam abravīt //