Rozdział 35

Waiśampajana rzekł:
Więc, o królu, Pługodzierżca udał się do Udapany,
położonej nad strumieniem, miejsca sławetnego Trity.

9.35.1

vaiśaṃpāyana uvāca /
tasmānnadīgataṃ cāpi udapānaṃ yaśasvinaḥ /
tritasya ca mahārāja jagāmātha halāyudhaḥ //

Rozdał liczne utensylia, dwój zrodzonych czcił z szacunkiem,
dla czystości dotknął wody – radość czuł Maczugozbrojny.

9.35.2

tatra dattvā bahu dravyaṃ pūjayitvā tathā dvijān /
upaspṛśya ca tatraiva prahṛṣṭo musalāyudhaḥ //

Żył tam niegdyś prawy Trita, co ascezie się oddawał,
kiedy w studni on przebywał, wypił somę wielki duchem.

9.35.3

tatra dharmaparo hyāsīt tritaḥ sa sumahātapāḥ /
kūpe ca vasatā tena somaḥ pīto mahātmanā //

Tam go bracia zostawili i do domostw się udali,
więc Trita, pierwszy z braminów, na swych braci klątwę rzucił.

9.35.4

tatra cainaṃ samutsṛjya bhrātarau jagmatur gṛhān /
tatastau vai śaśāpātha trito brāhmaṇasattamaḥ //

Dźanamedźaja rzekł:
Skąd się wzięła Udapana? Jak do studni wpadł asceta?
Czemuż bracia porzucili pierwszego wśród dwój zrodzonych?

9.35.5

janamejaya uvāca /
udapānaṃ kathaṃ brahman kathaṃ ca sumahātapāḥ /
patitaḥ kiṃ ca saṃtyakto bhrātṛbhyāṃ dvijasattamaḥ //

Czemu w studni zostawiwszy, do swych domostw podążyli?
To wyjaśnij, jeśli mniemasz, że to temat do słuchania.

9.35.6

kūpe kathaṃ ca hitvainaṃ bhrātarau jagmatur gṛhān /
etad ācakṣva me brahman yadi śrāvyaṃ hi manyase //

Waiśampayana rzekł:
W erze, która już minęła, trzech mędrców i braci było:
Ekata, Dwita i Trita, co jaśnieli niczym słońca.

9.35.7

vaiśaṃpāyana uvāca /
āsan pūrvayuge rājanmunayo bhrātarastrayaḥ /
ekataśca dvitaścaiva tritaścādityasaṃnibhāḥ //

Równi byli Panu Stworzeń, u wszystkich liczne potomstwo,
swą ascezą Wedy mówcy Brahmy świat już osiągnęli.

9.35.8

sarve prajāpatisamāḥ prajāvantastathaiva ca /
brahmalokajitaḥ sarve tapasā brahmavādinaḥ //

Gautama ich ojciec, który zawsze w prawie się radował,
wielce był zadowolony z ich ascezy, norm, kontroli.

9.35.9

teṣāṃ tu tapasā prīto niyamena damena ca /
abhavad gautamo nityaṃ pitā dharmarataḥ sadā //

Długie lata się radował ich miłością ów szlachetny,
potem poszedł do siedziby zgodnej ze swym przeznaczeniem.

9.35.10

sa tu dīrgheṇa kālena teṣāṃ prītim avāpya ca /
jagāma bhagavān sthānam anurūpam ivātmanaḥ //

Władcy godni czci, dla których pierwej był on ofiarnikiem
gdy do nieba już się udał, jego synów wraz uczcili.

9.35.11

rājānastasya ye pūrve yājyā hyāsanmahātmanaḥ /
te sarve svargate tasmiṃstasya putrān apūjayan //

Królu, poprzez swoje ryty, jak i wielkie oczytanie
Trita się wśród nich wyróżnił, podobnie jak jego ojciec.

9.35.12

teṣāṃ tu karmaṇā rājaṃstathaivādhyayanena ca /
tritaḥ sa śreṣṭhatāṃ prāpa yathaivāsya pitā tathā //

Mędrcy o szlachetnych cechach, wielką fortuną darzeni,
uczonością swą wielbili tego wielce szczęśliwego.

9.35.13

taṃ sma sarve mahābhāgā munayaḥ puṇyalakṣaṇāḥ /
apūjayanmahābhāgaṃ tathā vidvattayaiva tu //

Razu pewnego, o królu, bracia Ekata i Dwita
myśl ku ofierze zwrócili, a ku dobrom w szczególności

9.35.14

kadāciddhi tato rājan bhrātarāvekatadvitau /
yajñārthaṃ cakratuścittaṃ dhanārthaṃ ca viśeṣataḥ //

i na pomysł, wrogogromco, taki wpadli: „Weźmy Tritę,
darczyńców razem zgromadźmy, spędźmy ofiarne zwierzęta

9.35.15

tayościntā samabhavat tritaṃ gṛhya paraṃtapa /
yājyān sarvān upādāya pratigṛhya paśūṃstataḥ //

i w radości pijmy somę, owoc ofiary zbierając.”
Tak też bracia uczynili, wszyscy trzej, o wielki królu.

9.35.16

somaṃ pāsyāmahe hṛṣṭāḥ prāpya yajñaṃ mahāphalam /
cakruścaiva mahārāja bhrātarastraya eva ha //

Zaszli do licznych darczyńców, by zwierzęta od nich zebrać,
do ofiary ich zaprzęgli, tak zdobyli liczne trzody.

9.35.17

tathā tu te parikramya yājyān sarvān paśūn prati /
yājayitvā tato yājyāṃl labdhvā ca subahūn paśūn //

Dzięki rytom tym ofiarnym wszelkie środki osiągnęli
i we wschodnią świata stronę poszli wielcy ci wieszczowie.

9.35.18

yājyena karmaṇā tena pratigṛhya vidhānataḥ /
prācīṃ diśaṃ mahātmāna ājagmuste maharṣayaḥ //

Trita pośród nich, o królu, jako pierwszy raźno kroczył,
zaś Ekata oraz Dwita z tyłu stado krów pędzili.

9.35.19

tritasteṣāṃ mahārāja purastād yāti hṛṣṭavat /
ekataśca dvitaścaiva pṛṣṭhataḥ kālayan paśūn //

Zobaczywszy wielkie stado głowić się ci dwaj poczęli:
„Jak tu sprawić, by te krowy były nasze a nie Trity?”

9.35.20

tayościntā samabhavad dṛṣṭvā paśugaṇaṃ mahat /
kathaṃ na syur imā gāva āvābhyāṃ vai vinā tritam //

Tak Ekata oraz Dwita wszczęli szeptać między sobą.
Królu ludów, teraz słuchaj, co mówili ci grzesznicy:

9.35.21

tāvanyonyaṃ samābhāṣya ekataśca dvitaśca ha /
yad ūcatur mithaḥ pāpau tannibodha janeśvara //

„Trita zna się na ofiarach, Wedom Trita jest oddany,
więc krów stada inne, liczne Trita z łatwością zdobędzie,

9.35.22

trito yajñeṣu kuśalastrito vedeṣu niṣṭhitaḥ /
anyāstrito bahutarā gāvaḥ samupalapsyate //

a my dwaj popędźmy krowy i oddalmy się od niego.
Trita może wszak się udać, tam gdzie zechce, lecz już bez nas.”

9.35.23

tad āvāṃ sahitau bhūtvā gāḥ prakālya vrajāvahe /
trito 'pi gacchatāṃ kāmam āvābhyāṃ vai vinākṛtaḥ //

W nocy podczas ich wędrówki wilk w pobliżu się pojawił,
a przy brzegu Saraswati była też głęboka studnia.

9.35.24

teṣām āgacchatāṃ rātrau pathisthāne vṛko 'bhavat /
tathā kūpo 'vidūre 'bhūt sarasvatyāstaṭe mahān //

Gdy zobaczył wilka Trita, co na drodze na nich czyhał,
w strachu począł szybko zmykać i do owej studni wleciał,
głębokiej i przeraźliwej, której wszelki stwór się lękał.

9.35.25

atha trito vṛkaṃ dṛṣṭvā pathi tiṣṭhantam agrataḥ /
tadbhayād apasarpan vai tasmin kūpe papāta ha /
agādhe sumahāghore sarvabhūtabhayaṃkare //

Szczęsny Trita w studni utknął, ten najlepszy spośród wieszczów,
i krzyk bólu z piersi wydał, dwaj wieszczowie go słyszeli.

9.35.26

tritastato mahābhāgaḥ kūpastho munisattamaḥ /
ārtanādaṃ tataścakre tau tu śuśruvatur munī //

Zrozumieli, że wpadł w studnię bracia Ekata i Dwita,
lecz ze strachu, z chęci zysku opuścili go i poszli.

9.35.27

taṃ jñātvā patitaṃ kūpe bhrātarāvekatadvitau /
vṛkatrāsācca lobhācca samutsṛjya prajagmatuḥ //

Porzucony przez swych braci, którzy bydła pożądali,
ów asceta utknął w studni, bezwodnej i pełnej kurzu.

9.35.28

bhrātṛbhyāṃ paśulubdhābhyām utsṛṣṭaḥ sa mahātapāḥ /
udapāne mahārāja nirjale pāṃsusaṃvṛte //

Będąc w studni porośniętej pnączem wszelkim oraz trawą
Trita poczuł się jak grzesznik w piekła odmęty ciśnięty.

9.35.29

trita ātmānam ālakṣya kūpe vīruttṛṇāvṛte /
nimagnaṃ bharataśreṣṭha pāpakṛnnarake yathā //

Bez somy, w strachu przed śmiercią mądry zaczął kalkulować:
„Jak będąc w tej sytuacji, mógłbym somy zakosztować”

9.35.30

buddhyā hyagaṇayat prājño mṛtyor bhīto hyasomapaḥ /
somaḥ kathaṃ nu pātavya ihasthena mayā bhavet //

Kiedy właśnie ów asceta, nad tym tak deliberował
ujrzał pnącze co zwisało samo z siebie w owej studni.

9.35.31

sa evam anusaṃcintya tasmin kūpe mahātapāḥ /
dadarśa vīrudhaṃ tatra lambamānāṃ yadṛcchayā //

Mędrzec wyobraził sobie wodę w studni pełnej kurzu,
ognie w swoich myślach stworzył oraz siebie przy ofierze.

9.35.32

pāṃsugraste tataḥ kūpe vicintya salilaṃ muniḥ /
agnīn saṃkalpayāmāsa hotre cātmānam eva ca //

Asceta pomyślał sobie, że to pnącze to jest soma
i w umyśle inkantował ryći, jadźusy, samany.
Z żwiru moździerz uformował i rozpoczął wyciskanie.

9.35.33

tatastāṃ vīrudhaṃ somaṃ saṃkalpya sumahātapāḥ /
ṛco yajūṃṣi sāmāni manasā cintayanmuniḥ /
grāvāṇaḥ śarkarāḥ kṛtvā pracakre 'bhiṣavaṃ nṛpa //

Klarowane masło z wody, dział dla bogów w trzecim niebie,
a gdy somy już się napił, hałaśliwe dźwięki czynił.

9.35.34

ājyaṃ ca salilaṃ cakre bhāgāṃśca tridivaukasām /
somasyābhiṣavaṃ kṛtvā cakāra tumulaṃ dhvanim //

Ta wibracja przepisowa Trity nieba dosięgnęła
i zakończył on ofiarę zgodnie z słowem mówców Wedy.

9.35.35

sa cāviśad divaṃ rājan svaraḥ śaikṣastritasya vai /
samavāpa ca taṃ yajñaṃ yathoktaṃ brahmavādibhiḥ //

Kiedy zaś szacowny Trita tę ofiarę przeprowadzał,
w trzecim niebie był niepokój, nikt przyczyny nie pojmował.

9.35.36

vartamāne tathā yajñe tritasya sumahātmanaḥ /
āvignaṃ tridivaṃ sarvaṃ kāraṇaṃ ca na budhyate //

Kapłan bogów Bryhaspati wówczas hałas ów usłyszał,
a go słysząc, tak do niebian zgromadzonych się odezwał:

9.35.37

tataḥ sutumulaṃ śabdaṃ śuśrāvātha bṛhaspatiḥ /
śrutvā caivābravīd devān sarvān devapurohitaḥ //

„Trita ofiarę prowadzi, pójdźmy na nią, o niebianie,
gdyż w swej złości zdolny stworzyć innych niebian ów asceta.”

9.35.38

tritasya vartate yajñastatra gacchāmahe surāḥ /
sa hi kruddhaḥ sṛjed anyān devān api mahātapāḥ //

Usłyszawszy jego słowa zgromadzili się niebianie
i udali prosto w miejsce, gdzie ofiarę Trita spełniał.

9.35.39

tacchrutvā vacanaṃ tasya sahitāḥ sarvadevatāḥ /
prayayustatra yatrāsau tritayajñaḥ pravartate //

Kiedy światli tam dotarli, gdzie przebywał Trita w studni,
zobaczyli czcigodnego, co poświęcił się ofierze.

9.35.40

te tatra gatvā vibudhāstaṃ kūpaṃ yatra sa tritaḥ /
dadṛśustaṃ mahātmānaṃ dīkṣitaṃ yajñakarmasu //

Zobaczywszy czcigodnego, w otoczeniu majestatu,
rzekli: „Myśmy rządni działu i swój dział otrzymaliśmy.”

9.35.41

dṛṣṭvā cainaṃ mahātmānaṃ śriyā paramayā yutam /
ūcuścātha mahābhāgaṃ prāptā bhāgārthino vayam //

Wieszcz do bogów tak odrzecze: „Spójrzcie na mnie, o niebianie,
co tkwię w tej straszliwej studni, pogrążony, wręcz bez zmysłów.”

9.35.42

athābravīd ṛṣir devān paśyadhvaṃ māṃ divaukasaḥ /
asmin pratibhaye kūpe nimagnaṃ naṣṭacetasam //

Po tym Trita, wielki królu, działy ich, zgodnie z zasadą,
wraz z mantrami ofiarował, ich zaś radość przepełniła.

9.35.43

tatastrito mahārāja bhāgāṃsteṣāṃ yathāvidhi /
mantrayuktān samadadāt te ca prītāstadābhavan //

Gdy właściwie przedłożone działy niebianie przyjęli,
radzi mu, ofiarowali dary, których w duszy pragnął.

9.35.44

tato yathāvidhi prāptān bhāgān prāpya divaukasaḥ /
prītātmāno dadustasmai varān yānmanasecchati //

Wybrał sobie dar od niebian: „Raczcie mnie stąd uratować,
a kto z studni tej tknie wody, cel niech sięgnie somypijców.”

9.35.45

sa tu vavre varaṃ devāṃs trātum arhatha mām itaḥ /
yaścehopaspṛśet kūpe sa somapagatiṃ labhet //

Wlała się tam Saraswati falująca, drogi królu,
przez nią wyniesiony Trita uczcił bogów w trzecim niebie.

9.35.46

tatra cormimatī rājann utpapāta sarasvatī /
tayotkṣiptastritastasthau pūjayaṃstridivaukasaḥ //

„Niech tak będzie!” – rzekli światli i odeszli tak jak przyszli.
Trita zaś uradowany poszedł do swojej siedziby.

9.35.47

tatheti coktvā vibudhā jagmū rājan yathāgatam /
tritaścāpyagamat prītaḥ svam eva nilayaṃ tadā //

Wściekły zbliżył się do wieszczów, którzy byli jego braćmi
i rzekł bezlitosne słowa, przeklinając ich asceta:

9.35.48

kruddhaḥ sa tu samāsādya tāv ṛṣī bhrātarau tadā /
uvāca paruṣaṃ vākyaṃ śaśāpa ca mahātapāḥ //

„Pożądając stada bydła odeszliście, mnie rzucając,
więc towarzyszami w kształtach tych zębatych drapieżników

9.35.49

paśulubdhau yuvāṃ yasmānmām utsṛjya pradhāvitau /
tasmād rūpeṇa teṣāṃ vai daṃṣṭriṇām abhitaścarau //

stańcie się mocą mej klątwy oraz siłą swego grzechu.
Waszym potomstwem zostaną langury, niedźwiedzie, małpy.”

9.35.50

bhavitārau mayā śaptau pāpenānena karmaṇā /
prasavaścaiva yuvayor golāṅgūlarkṣavānarāḥ //

Zaraz po tym jak to wyrzekł, panie ludów, ich ujrzano,
jak ci dwaj się przemienili z mocy słów prawdomównego.

9.35.51

ityukte tu tadā tena kṣaṇād eva viśāṃ pate /
tathābhūtāvadṛśyetāṃ vacanāt satyavādinaḥ //

To tam właśnie, wielce dzielny Pługodzierżca dotknął wody,
rozliczne prezenty rozdał, dwakroć urodzonych uczcił,

9.35.52

tatrāpyamitavikrāntaḥ spṛṣṭvā toyaṃ halāyudhaḥ /
dattvā ca vividhān dāyān pūjayitvā ca vai dvijān //

a ujrzawszy Udapanę, bród ten chwalił raz za razem.
Potem niezgnębiony ruszył do nadrzecznej Winaśany.

9.35.53

udapānaṃ ca taṃ dṛṣṭvā praśasya ca punaḥ punaḥ /
nadīgatam adīnātmā prāpto vinaśanaṃ tadā //