Rozdział 35

Chwalebny Pan rzekł:
Synu Kunti, owo ciało polem bywa nazywane,
kto je zna, ten znawcą pola zwany jest przez biegłych w rzeczy.

6.35.1

śrībhagavānuvāca /
idaṃ śarīraṃ kaunteya kṣetramityabhidhīyate /
etadyo vetti taṃ prāhuḥ kṣetrajña iti tadvidaḥ //

Wiedz, że jestem, o Bharato, znawcą pola w każdym polu.
Kto zaś zna pole i znawcę, podług mnie, ma istną wiedzę.

6.35.2

kṣetrajñaṃ cāpi māṃ viddhi sarvakṣetreṣu bhārata /
kṣetrakṣetrajñayorjñānaṃ yattajjñānaṃ mataṃ mama //

Czym i jakie jest to pole, skąd się wzięło, jak się zmienia?
Kim jest on i moc skąd jego? – o tym pokrótce posłuchaj.

6.35.3

tatkṣetraṃ yacca yādṛkca yadvikāri yataśca yat /
sa ca yo yatprabhāvaśca tatsamāsena me śṛṇu //

Różnie sławią je wieszczowie, liczne objawione hymny,
także słowa Brahmasutry, które z przyczyn konkludują.

6.35.4

ṛṣibhirbahudhā gītaṃ chandobhirvividhaiḥ pṛthak /
brahmasūtrapadaiścaiva hetumadbhirviniścitaiḥ //

Wszechżywioły, „ja” poczucie, rozum i nieprzejawione,
dziesięć zmysłów oraz jeden, pięć dla działań zmysłów pastwisk,

6.35.5

mahābhūtānyahaṃkāro buddhiravyaktameva ca /
indriyāṇi daśaikaṃ ca pañca cendriyagocarāḥ //

chęć i niechęć, szczęście, boleść, ciało, świadomość i wola,
oto pole z przemianami w skrócie tylko przedstawione.

6.35.6

icchā dveṣaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ saṃghātaścetanā dhṛtiḥ /
etatkṣetraṃ samāsena savikāramudāhṛtam //

Niewyniosłość, brak oszustwa, niekrzywdzenie, tolerancja,
szczerość, czystość, czczenie mistrza, stałość, okiełznanie siebie,

6.35.7

amānitvamadambhitvamahiṃsā kṣāntirārjavam /
ācāryopāsanaṃ śaucaṃ sthairyamātmavinigrahaḥ //

wstrzemięźliwość od przedmiotów zmysłowych, brak „ja” poczucia,
w narodzinach i w chorobie, w śmierci, a także w starości
zła i bólu dostrzeganie,

6.35.8

indriyārtheṣu vairāgyamanahaṃkāra eva ca /
janmamṛtyujarāvyādhiduḥkhadoṣānudarśanam //

nielgnięcie i brak uczucia względem dzieci, żony, domu,
stała jedność świadomości w tym, co chciane i niechciane,

6.35.9

asaktiranabhiṣvaṅgaḥ putradāragṛhādiṣu /
nityaṃ ca samacittatvamiṣṭāniṣṭopapattiṣu //

miłość, ta bez niewierności, ku mnie dzięki jednej jodze,
i w ustroniu zamieszkanie, niechęć do zbiorowisk ludzkich,

6.35.10

mayi cānanyayogena bhaktiravyabhicāriṇī /
viviktadeśasevitvamaratirjanasaṃsadi //

trwanie w wiedzy o nadjaźni, cenienie znaczenia wiedzy,
oto wiedza przedstawiona - co przeciwne, to niewiedza.

6.35.11

adhyātmajñānanityatvaṃ tattvajñānārthadarśanam /
etajjñānamiti proktam ajñānaṃ yadato 'nyathā //

Cel poznania ci przedstawię, gdy go znasz, wieczności sięgasz –
oto brahman bez początku, nie jest bytem ni niebytem.

6.35.12

jñeyaṃ yattatpravakṣyāmi yajjñātvāmṛtamaśnute /
anādimatparaṃ brahma na sattannāsaducyate //

Wszędy jego nogi, ręce, wszędzie oczy, głowy, usta,
wszędzie uszy ma on w świecie, trwa zakrywszy sobą wszystko.

6.35.13

sarvataḥpāṇipādaṃ tatsarvato'kṣiśiromukham /
sarvataḥśrutimalloke sarvamāvṛtya tiṣṭhati //

Ukazuje zmysłom cechy, chociaż zmysłów nie posiada,
nie lgnie, chociaż wszystko trzyma, bez cech, chociaż cech kosztuje.

6.35.14

sarvendriyaguṇābhāsaṃ sarvendriyavivarjitam /
asaktaṃ sarvabhṛccaiva nirguṇaṃ guṇabhoktṛ ca //

Na zewnątrz i wewnątrz istot, nieruchomy i ruchomy,
zbyt subtelny by go poznać, jest odległy i też bliski.

6.35.15

bahirantaśca bhūtānāmacaraṃ carameva ca /
sūkṣmatvāttadavijñeyaṃ dūrasthaṃ cāntike ca tat //

Nierozdzielon, choć w istotach stoi jakby podzielony.
Przedmiot znania dzierży byty, je pożera i wyłania.

6.35.16

avibhaktaṃ ca bhūteṣu vibhaktamiva ca sthitam /
bhūtabhartṛ ca tajjñeyaṃ grasiṣṇu prabhaviṣṇu ca //

Światłem jest nawet wśród świateł, od ciemności jest daleko,
on przedmiotem, wiedzą, celem, w sercu wszystkich się znajduje.

6.35.17

jyotiṣāmapi tajjyotis tamasaḥ paramucyate /
jñānaṃ jñeyaṃ jñānagamyaṃ hṛdi sarvasya viṣṭhitam //

Pole, wiedza, przedmiot znania – oto w skrócie przedstawione.
Czciciel mój, gdy je zrozumie, zbliża się do mego stanu.

6.35.18

iti kṣetraṃ tathā jñānaṃ jñeyaṃ coktaṃ samāsataḥ /
madbhakta etadvijñāya madbhāvāyopapadyate //

Wiedz, że człowiek i Natura początku swego nie mają,
a przemiany i przymioty wyłaniają się z Natury.

6.35.19

prakṛtiṃ puruṣaṃ caiva viddhyanādī ubhāvapi /
vikārāṃśca guṇāṃścaiva viddhi prakṛtisaṃbhavān //

Skutek, sprawca i przyczyna – ich powodem jest Natura,
a zaś człowiek jest powodem doznań szczęścia i cierpienia.

6.35.20

kāryakāraṇakartṛtve hetuḥ prakṛtirucyate /
puruṣaḥ sukhaduḥkhānāṃ bhoktṛtve heturucyate //

Człek znajduje się w Naturze, z niej powstałych cech kosztuje,
skutkiem związku z jej cechami rodzi się w złych, dobrych łonach.

6.35.21

puruṣaḥ prakṛtistho hi bhuṅkte prakṛtijānguṇān /
kāraṇaṃ guṇasaṅgo 'sya sadasadyonijanmasu //

W ciele tym jest wyższy Człowiek, co przygląda się, przyzwala,
dzierży, doznaje i włada – zwany też Najwyższą Jaźnią.

6.35.22

upadraṣṭānumantā ca bhartā bhoktā maheśvaraḥ /
paramātmeti cāpyukto dehe 'sminpuruṣaḥ paraḥ //

Kto Człowieka tego poznał i Naturę z jej cechami,
choćby różne czyny spełniał, już ponownie się nie rodzi.

6.35.23

ya evaṃ vetti puruṣaṃ prakṛtiṃ ca guṇaiḥ saha /
sarvathā vartamāno 'pi na sa bhūyo 'bhijāyate //

Widzą, dzięki kontemplacji, siebie w sobie, dzięki sobie,
inni dzięki jodze czynu, jeszcze inni przez teorię.

6.35.24

dhyānenātmani paśyanti kecidātmānamātmanā /
anye sāṃkhyena yogena karmayogena cāpare //

Inni, chociaż go nie znają, czczą, gdyż o nim usłyszeli.
Oni śmierć też przekraczają, bo słuchaniu są oddani.

6.35.25

anye tvevamajānantaḥ śrutvānyebhya upāsate /
te 'pi cātitarantyeva mṛtyuṃ śrutiparāyaṇāḥ //

Jakikolwiek byt powstaje, czy ruchomy, czy bez ruchu,
dzieje się to z połączenia pola oraz jego znawcy.

6.35.26

yāvatsaṃjāyate kiṃcitsattvaṃ sthāvarajaṅgamam /
kṣetrakṣetrajñasaṃyogāttadviddhi bharatarṣabha //

Pan najwyższy w każdej z istot, jednakowy się znajduje,
niezniszczalny jest w zniszczalnym, kto go widzi, dobrze widzi.

6.35.27

samaṃ sarveṣu bhūteṣu tiṣṭhantaṃ parameśvaram /
vinaśyatsvavinaśyantaṃ yaḥ paśyati sa paśyati //

A kto widzi jednakiego Władcę, który wszędzie stoi,
ten sam siebie nie ukrzywdzi, ten najwyższy cel osiąga.

6.35.28

samaṃ paśyanhi sarvatra samavasthitamīśvaram /
na hinastyātmanātmānaṃ tato yāti parāṃ gatim //

Kto postrzega, że Natura wykonuje wszelkie czyny,
zaś nieczyńcą widzi siebie, ten zaiste dobrze widzi.

6.35.29

prakṛtyaiva ca karmāṇi kriyamāṇāni sarvaśaḥ /
yaḥ paśyati tathātmānamakartāraṃ sa paśyati //

Gdy odrębne stany istnień w jednym miejscu on dostrzega,
z tego miejsca rozpostarte, wówczas do brahmana sięga.

6.35.30

yadā bhūtapṛthagbhāvamekasthamanupaśyati /
tata eva ca vistāraṃ brahma sampadyate tadā //

Gdyż bez cech jest, bez początku ta Najwyższa Jaźń, niezmienna,
choć jest w ciele, synu Kunti, nic nie robi, się nie plami.

6.35.31

anāditvānnirguṇatvātparamātmāyamavyayaḥ /
śarīrastho 'pi kaunteya na karoti na lipyate //

Tak jak wszechobecny przestwór się nie plami, gdyż subtelny,
tak też wszędzie rozpostarta w ciele jaźń jest nieskalana.

6.35.32

yathā sarvagataṃ saukṣmyādākāśaṃ nopalipyate /
sarvatrāvasthito dehe tathātmā nopalipyate //

Tak jak jedno słońce samo świat ten cały rozświetliło,
tak też, Bharato, rozświetla władca pola całe pole.

6.35.33

yathā prakāśayatyekaḥ kṛtsnaṃ lokamimaṃ raviḥ /
kṣetraṃ kṣetrī tathā kṛtsnaṃ prakāśayati bhārata //

Ci, co okiem wiedzy widzą wolność istot od Natury,
władcy i pola rozdzielność, ci zdążają k najwyższemu.

6.35.34

kṣetrakṣetrajñayorevamantaraṃ jñānacakṣuṣā /
bhūtaprakṛtimokṣaṃ ca ye viduryānti te param //