Sańdźaja rzekł:
Po zabiciu Śalji, królu, zwolennicy króla Madrów
odłączyli się od wielkiej armii – siedemset rydwanów.
Po zabiciu Śalji, królu, zwolennicy króla Madrów
odłączyli się od wielkiej armii – siedemset rydwanów.
saṃjaya uvāca /
śalye tu nihate rājanmadrarājapadānugāḥ /
rathāḥ saptaśatā vīrā niryayur mahato balāt //
śalye tu nihate rājanmadrarājapadānugāḥ /
rathāḥ saptaśatā vīrā niryayur mahato balāt //
Durjodhana wsiadł na słonia olbrzymiego niczym góra,
z wielkim na nim parasolem i długimi wachlarzami,
i wstrzymywał Madrów krzycząc: „nie idźcie, nie idźcie dalej!”.
z wielkim na nim parasolem i długimi wachlarzami,
i wstrzymywał Madrów krzycząc: „nie idźcie, nie idźcie dalej!”.
duryodhanastu dviradam āruhyācalasaṃnibham /
chatreṇa dhriyamāṇena vījyamānaśca cāmaraiḥ /
na gantavyaṃ na gantavyam iti madrān avārayat //
chatreṇa dhriyamāṇena vījyamānaśca cāmaraiḥ /
na gantavyaṃ na gantavyam iti madrān avārayat //
Chociaż stale wstrzymywani wojowie przez Durjodhanę,
pragnąc zabić Judhiszthirę kroczyli na armię Pandów.
pragnąc zabić Judhiszthirę kroczyli na armię Pandów.
duryodhanena te vīrā vāryamāṇāḥ punaḥ punaḥ /
yudhiṣṭhiraṃ jighāṃsantaḥ pāṇḍūnāṃ prāviśan balam //
yudhiṣṭhiraṃ jighāṃsantaḥ pāṇḍūnāṃ prāviśan balam //
Ci bohaterowie, władco, na walkę zdecydowani
głośny dźwięk wydając z łuków z Pandawami się ścierali.
głośny dźwięk wydając z łuków z Pandawami się ścierali.
te tu śūrā mahārāja kṛtacittāḥ sma yodhane /
dhanuḥśabdaṃ mahat kṛtvā sahāyudhyanta pāṇḍavaiḥ //
dhanuḥśabdaṃ mahat kṛtvā sahāyudhyanta pāṇḍavaiḥ //
Słysząc, że nie żyje Śalja, że Król Prawa jest dręczony
przez Madraków rydwanników oddanych królowi Madrów,
przez Madraków rydwanników oddanych królowi Madrów,
śrutvā tu nihataṃ śalyaṃ dharmaputraṃ ca pīḍitam /
madrarājapriye yuktair madrakāṇāṃ mahārathaiḥ //
madrarājapriye yuktair madrakāṇāṃ mahārathaiḥ //
syn Prythy nadciągnął wówczas naciągając łuk – Gandiwę,
wypełniając strony świata stukiem rydwanu – rydwannik.
wypełniając strony świata stukiem rydwanu – rydwannik.
ājagāma tataḥ pārtho gāṇḍīvaṃ vikṣipan dhanuḥ /
pūrayan rathaghoṣeṇa diśaḥ sarvā mahārathaḥ //
pūrayan rathaghoṣeṇa diśaḥ sarvā mahārathaḥ //
Następnie Ardźuna, Bhima, bliźniacy Madri i Pandu,
Satjaki – wśród mężów tygrys, synowie Draupadi wszyscy,
Satjaki – wśród mężów tygrys, synowie Draupadi wszyscy,
tato 'rjunaśca bhīmaśca mādrīputrau ca pāṇḍavau /
sātyakiśca naravyāghro draupadeyāśca sarvaśaḥ //
sātyakiśca naravyāghro draupadeyāśca sarvaśaḥ //
Dhrysztadjumna i Śikhandin, Pańćalowie z Somakami,
pragnąc chronić Judhiszthirę zewsząd wrogów otoczyli.
pragnąc chronić Judhiszthirę zewsząd wrogów otoczyli.
dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca pāñcālāḥ saha somakaiḥ /
yudhiṣṭhiraṃ parīpsantaḥ samantāt paryavārayan //
yudhiṣṭhiraṃ parīpsantaḥ samantāt paryavārayan //
Chociaż zewsząd otoczeni przez Pandawów, byki mężów
szyki armii tej mącili jak Makary morskie wody.
szyki armii tej mącili jak Makary morskie wody.
te samantāt parivṛtāḥ pāṇḍavaiḥ puruṣarṣabhāḥ /
kṣobhayanti sma tāṃ senāṃ makarāḥ sāgaraṃ yathā //
kṣobhayanti sma tāṃ senāṃ makarāḥ sāgaraṃ yathā //
Niczym wielka rzeka Ganges mącona przez nawałnicę,
tak mącona była, królu, raz po raz Pandawów armia.
tak mącona była, królu, raz po raz Pandawów armia.
purovātena gaṅgeva kṣobhyamānā mahānadī /
akṣobhyata tadā rājan pāṇḍūnāṃ dhvajinī punaḥ //
akṣobhyata tadā rājan pāṇḍūnāṃ dhvajinī punaḥ //
Atakując wielką armię, rydwannicy – desperaci
wstrząsali nią woje twoi jak drzewami silne wichry.
wstrząsali nią woje twoi jak drzewami silne wichry.
praskandya senāṃ mahatīṃ tyaktātmāno mahārathāḥ /
vṛkṣān iva mahāvātāḥ kampayanti sma tāvakāḥ //
vṛkṣān iva mahāvātāḥ kampayanti sma tāvakāḥ //
Liczni tam wykrzykiwali: „Gdzie jest ten król Judhiszthira?
I dlaczego nie widzimy tam żadnego z jego braci?
I dlaczego nie widzimy tam żadnego z jego braci?
bahavaścukruśustatra kva sa rājā yudhiṣṭhiraḥ /
bhrātaro vāsya te śūrā dṛśyante neha kecana //
bhrātaro vāsya te śūrā dṛśyante neha kecana //
Ani herosów Pańćalów, Śikhandina rydwannika,
Dhrysztadjumnu, ani wnuka Śiniego, Draupadi synów?”
Dhrysztadjumnu, ani wnuka Śiniego, Draupadi synów?”
pāñcālānāṃ mahāvīryāḥ śikhaṇḍī ca mahārathaḥ /
dhṛṣṭadyumno 'tha śaineyo draupadeyāśca sarvaśaḥ //
dhṛṣṭadyumno 'tha śaineyo draupadeyāśca sarvaśaḥ //
Tych krzyczących tak żołnierzy, sprzymierzeńców króla Madrów
bili synowie Draupadi, rydwannicy, z Jujudhaną.
bili synowie Draupadi, rydwannicy, z Jujudhaną.
evaṃ tān vādinaḥ śūrān draupadeyā mahārathāḥ /
abhyaghnan yuyudhānaśca madrarājapadānugān //
abhyaghnan yuyudhānaśca madrarājapadānugān //
Niektórych miażdżyły koła, maszty flag siekały innych,
widać było jak przez wrogów twoi byli mordowani.
widać było jak przez wrogów twoi byli mordowani.
cakrair vimathitaiḥ kecit kecicchinnair mahādhvajaiḥ /
pratyadṛśyanta samare tāvakā nihatāḥ paraiḥ //
pratyadṛśyanta samare tāvakā nihatāḥ paraiḥ //
Patrząc na Pandawów w walce wojownicy twoi, królu,
zewsząd na nich szli gwałtownie, choć twój syn ich powstrzymywał.
zewsząd na nich szli gwałtownie, choć twój syn ich powstrzymywał.
ālokya pāṇḍavān yuddhe yodhā rājan samantataḥ /
vāryamāṇā yayur vegāt tava putreṇa bhārata //
vāryamāṇā yayur vegāt tava putreṇa bhārata //
Durjodhana powstrzymywał mężów tych chcąc gniew ich studzić,
lecz żaden rydwannik wielki nie słuchał rozkazów jego.
lecz żaden rydwannik wielki nie słuchał rozkazów jego.
duryodhanastu tān vīrān vārayāmāsa sāntvayan /
na cāsya śāsanaṃ kaścit tatra cakre mahārathaḥ //
na cāsya śāsanaṃ kaścit tatra cakre mahārathaḥ //
Śakuni wymowny wówczas, syn króla Gandhary ludu,
zwrócił się do Durjodhany tymi słowy, wielki królu:
zwrócił się do Durjodhany tymi słowy, wielki królu:
tato gāndhārarājasya putraḥ śakunir abravīt /
duryodhanaṃ mahārāja vacanaṃ vacanakṣamaḥ //
duryodhanaṃ mahārāja vacanaṃ vacanakṣamaḥ //
„Dlaczego na naszych oczach wojska Madrów są niszczone?
Nie jest to, Bharato, słuszne, skoro ty w tej bitwie jesteś.
Nie jest to, Bharato, słuszne, skoro ty w tej bitwie jesteś.
kiṃ naḥ samprekṣamāṇānāṃ madrāṇāṃ hanyate balam /
na yuktam etat samare tvayi tiṣṭhati bhārata //
na yuktam etat samare tvayi tiṣṭhati bhārata //
Wspólnie powinniśmy walczyć – taką mieliśmy umowę,
więc dlaczego lekceważysz wrogów, gdy nas zabijają?”
Durjodhana rzekł:
więc dlaczego lekceważysz wrogów, gdy nas zabijają?”
Durjodhana rzekł:
sahitair nāma yoddhavyam ityeṣa samayaḥ kṛtaḥ /
atha kasmāt parān eva ghnato marṣayase nṛpa //
atha kasmāt parān eva ghnato marṣayase nṛpa //
Choć ich wcześniej wstrzymywałem, moich słów nie posłuchali,
więc są wszyscy zabijani idąc na Pandawów armię.
Śakuni rzekł:
więc są wszyscy zabijani idąc na Pandawów armię.
Śakuni rzekł:
duryodhana uvāca /
vāryamāṇā mayā pūrvaṃ naite cakrur vaco mama /
ete hi nihatāḥ sarve praskannāḥ pāṇḍuvāhinīm //
vāryamāṇā mayā pūrvaṃ naite cakrur vaco mama /
ete hi nihatāḥ sarve praskannāḥ pāṇḍuvāhinīm //
Wojownicy wściekli w walce woli wodza są niechętni,
nie możesz się na nich gniewać, to nie czas stać obojętnie.
to nie czas, by stać bezradnie/to nie czas by się usuwać.
nie możesz się na nich gniewać, to nie czas stać obojętnie.
to nie czas, by stać bezradnie/to nie czas by się usuwać.
śakunir uvāca /
na bhartuḥ śāsanaṃ vīrā raṇe kurvantyamarṣitāḥ /
alaṃ kroddhuṃ tathaiteṣāṃ nāyaṃ kāla upekṣitum //
na bhartuḥ śāsanaṃ vīrā raṇe kurvantyamarṣitāḥ /
alaṃ kroddhuṃ tathaiteṣāṃ nāyaṃ kāla upekṣitum //
Kroczmy wszyscy zjednoczeni, wojownicy, wozy, słonie,
by ocalić wielkich wojów, towarzyszy króla Madrów.
by ocalić wielkich wojów, towarzyszy króla Madrów.
yāmaḥ sarve 'tra sambhūya savājirathakuñjarāḥ /
paritrātuṃ maheṣvāsān madrarājapadānugān //
paritrātuṃ maheṣvāsān madrarājapadānugān //
Chrońmy się wzajemnie, królu, dokładając wszelkich starań!
Gdy rozważyli, wszyscy poszli wspomóc wojska Madrów.
Sańdźaja rzekł:
Gdy rozważyli, wszyscy poszli wspomóc wojska Madrów.
Sańdźaja rzekł:
anyonyaṃ parirakṣāmo yatnena mahatā nṛpa /
evaṃ sarve 'nusaṃcintya prayayur yatra sainikāḥ //
evaṃ sarve 'nusaṃcintya prayayur yatra sainikāḥ //
Król, gdy słowa te usłyszał, otoczony wielką armią
kroczył jak lew ryk wydając, który wstrząsał całą ziemią.
kroczył jak lew ryk wydając, który wstrząsał całą ziemią.
saṃjaya uvāca /
evam uktastato rājā balena mahatā vṛtaḥ /
prayayau siṃhanādena kampayan vai vasuṃdharām //
evam uktastato rājā balena mahatā vṛtaḥ /
prayayau siṃhanādena kampayan vai vasuṃdharām //
„Zabijaj, przebijaj, chwytaj, bij odcinaj!” – takie krzyki
głośne, potomku Bharaty, słychać było w twojej armii.
głośne, potomku Bharaty, słychać było w twojej armii.
hata vidhyata gṛhṇīta praharadhvaṃ nikṛntata /
ityāsīt tumulaḥ śabdastava sainyasya bhārata //
ityāsīt tumulaḥ śabdastava sainyasya bhārata //
Pandawowie zaś dostrzegłszy towarzyszy króla Madrów
złączonych, pojęli atak swoją centralną dywizją.
złączonych, pojęli atak swoją centralną dywizją.
pāṇḍavāstu raṇe dṛṣṭvā madrarājapadānugān /
sahitān abhyavartanta gulmam āsthāya madhyamam //
sahitān abhyavartanta gulmam āsthāya madhyamam //
Już po chwili, panie ludów, widać było zabijanych
dzielnych mężów w bliskim starciu, towarzyszy króla Madrów.
dzielnych mężów w bliskim starciu, towarzyszy króla Madrów.
te muhūrtād raṇe vīrā hastāhastaṃ viśāṃ pate /
nihatāḥ pratyadṛśyanta madrarājapadānugāḥ //
nihatāḥ pratyadṛśyanta madrarājapadānugāḥ //
Gdy podążaliśmy naprzód, szybko nas nieprzyjaciele
mordowali, zjednoczeni, szczęśliwi, radośnie krzycząc.
mordowali, zjednoczeni, szczęśliwi, radośnie krzycząc.
tato naḥ samprayātānāṃ hatāmitrāstarasvinaḥ /
hṛṣṭāḥ kilakilāśabdam akurvan sahitāḥ pare //
hṛṣṭāḥ kilakilāśabdam akurvan sahitāḥ pare //
Wszędzie widać było ciała bez głów, jak się unosiły –
a wielki meteor leciał środkiem nieba wprost ku słońcu.
a wielki meteor leciał środkiem nieba wprost ku słońcu.
athotthitāni ruṇḍāni samadṛśyanta sarvaśaḥ /
papāta mahatī colkā madhyenādityamaṇḍalam //
papāta mahatī colkā madhyenādityamaṇḍalam //
Ziemię pokryły zniszczone rydwany, zaprzęgi, osie,
martwi wielcy rydwannicy i zamordowane konie.
martwi wielcy rydwannicy i zamordowane konie.
rathair bhagnair yugākṣaiśca nihataiśca mahārathaiḥ /
aśvair nipatitaiścaiva saṃchannābhūd vasuṃdharā //
aśvair nipatitaiścaiva saṃchannābhūd vasuṃdharā //
Tam na placu boju, królu, widać było wojowników
przez szybkie jak wiatr ciągniętych konie tkwiące w swych zaprzęgach.
przez szybkie jak wiatr ciągniętych konie tkwiące w swych zaprzęgach.
vātāyamānaisturagair yugāsaktaisturaṃgamaiḥ /
adṛśyanta mahārāja yodhāstatra raṇājire //
adṛśyanta mahārāja yodhāstatra raṇājire //
Jakieś konie wciąż ciągnęły pozbawione kół rydwany,
inne wlokąc część rydwanu snuły się na różne strony;
to tu, to tam widać było sznurami spętane konie.
inne wlokąc część rydwanu snuły się na różne strony;
to tu, to tam widać było sznurami spętane konie.
bhagnacakrān rathān kecidavahaṃsturagā raṇe /
rathārdhaṃ kecid ādāya diśo daśa vibabhramuḥ /
tatra tatra ca dṛśyante yoktraiḥ śliṣṭāḥ sma vājinaḥ //
rathārdhaṃ kecid ādāya diśo daśa vibabhramuḥ /
tatra tatra ca dṛśyante yoktraiḥ śliṣṭāḥ sma vājinaḥ //
Spadający rydwannicy zdawali się przypominać
siddhów pozbawionych nieba po swych zasług wyczerpaniu.
siddhów pozbawionych nieba po swych zasług wyczerpaniu.
rathinaḥ patamānāśca vyadṛśyanta narottama /
gaganāt pracyutāḥ siddhāḥ puṇyānām iva saṃkṣaye //
gaganāt pracyutāḥ siddhāḥ puṇyānām iva saṃkṣaye //
Po zabójstwie wojowników, towarzyszy króla Madrów,
widząc jak kroczymy naprzód Parthowie na swych rydwanach
widząc jak kroczymy naprzód Parthowie na swych rydwanach
nihateṣu ca śūreṣu madrarājānugeṣu ca /
asmān āpatataścāpi dṛṣṭvā pārthā mahārathāḥ //
asmān āpatataścāpi dṛṣṭvā pārthā mahārathāḥ //
gwałtownie atakowali – żołnierze zwycięstwa żądni,
świstem strzał i konch odgłosem czyniąc przemieszany odgłos.
świstem strzał i konch odgłosem czyniąc przemieszany odgłos.
abhyavartanta vegena jayagṛdhrāḥ prahāriṇaḥ /
bāṇaśabdaravān kṛtvā vimiśrāñ śaṅkhanisvanaiḥ //
bāṇaśabdaravān kṛtvā vimiśrāñ śaṅkhanisvanaiḥ //
Znów nas atakując, woje, którzy cel swój osiągali,
potrząsając kołczanami wznosili jak lwy okrzyki.
potrząsając kołczanami wznosili jak lwy okrzyki.
asmāṃstu punar āsādya labdhalakṣāḥ prahāriṇaḥ /
śarāsanāni dhunvānāḥ siṃhanādān pracukruśuḥ //
śarāsanāni dhunvānāḥ siṃhanādān pracukruśuḥ //
Widząc więc wymordowaną wielką armię króla Madrów,
widząc też, że poległ w bitwie Madrów król, bohater dzielny,
wszystkie wojska Durjodhany znowu się wycofywały.
widząc też, że poległ w bitwie Madrów król, bohater dzielny,
wszystkie wojska Durjodhany znowu się wycofywały.
tato hatam abhiprekṣya madrarājabalaṃ mahat /
madrarājaṃ ca samare dṛṣṭvā śūraṃ nipātitam /
duryodhanabalaṃ sarvaṃ punar āsīt parāṅmukham //
madrarājaṃ ca samare dṛṣṭvā śūraṃ nipātitam /
duryodhanabalaṃ sarvaṃ punar āsīt parāṅmukham //
Mordowane przez Pandawów o zwycięstwie już myślących
rozpraszały się na strony zdumione i zastraszone
przez łuczników doskonałych.
rozpraszały się na strony zdumione i zastraszone
przez łuczników doskonałych.
vadhyamānaṃ mahārāja pāṇḍavair jitakāśibhiḥ /
diśo bheje 'tha saṃbhrāntaṃ trāsitaṃ dṛḍhadhanvibhiḥ //
diśo bheje 'tha saṃbhrāntaṃ trāsitaṃ dṛḍhadhanvibhiḥ //