Gandhari rzekła:
Patrz, Kambodźów nieugięty władca, bycze ma ramiona,
choć na kambodźanskich łożach spał, zabity w kurzu leży.
Patrz, Kambodźów nieugięty władca, bycze ma ramiona,
choć na kambodźanskich łożach spał, zabity w kurzu leży.
gāndhāryuvāca /
kāmbojaṃ paśya durdharṣaṃ kāmbojāstaraṇocitam /
śayānam ṛṣabhaskandhaṃ hataṃ pāṃsuṣu mādhava //
kāmbojaṃ paśya durdharṣaṃ kāmbojāstaraṇocitam /
śayānam ṛṣabhaskandhaṃ hataṃ pāṃsuṣu mādhava //
Widząc jego dwa ramiona pastą sandałową kryte,
teraz krwią zmazane, żona nieszczęsna żałośnie płacze:
teraz krwią zmazane, żona nieszczęsna żałośnie płacze:
yasya kṣatajasaṃdigdhau bāhū candanarūṣitau /
avekṣya kṛpaṇaṃ bhāryā vilapatyatiduḥkhitā //
avekṣya kṛpaṇaṃ bhāryā vilapatyatiduḥkhitā //
„Gdy wpadałam w te ramiona niczym w żelazne maczugi,
z pięknymi palcami, dłońmi, rozkosz mnie nie opuszczała.
z pięknymi palcami, dłońmi, rozkosz mnie nie opuszczała.
imau tau parighaprakhyau bāhū śubhatalāṅgulī /
yayor vivaram āpannāṃ na ratir māṃ purājahat //
yayor vivaram āpannāṃ na ratir māṃ purājahat //
Gdzie pójdę bez ciebie, władco, gdy daleko moi krewni
i już nie mam opiekuna”, rzekła słodko brzmiącym głosem.
i już nie mam opiekuna”, rzekła słodko brzmiącym głosem.
kāṃ gatiṃ nu gamiṣyāmi tvayā hīnā janeśvara /
dūrabandhur anātheva atīva madhurasvarā //
dūrabandhur anātheva atīva madhurasvarā //
Ciał tych kobiet nie opuszcza piękno, choć są wyczerpane,
niczym piękno różnych girland, choć w upale są wyblakłe.
niczym piękno różnych girland, choć w upale są wyblakłe.
ātape klāmyamānānāṃ vividhānām iva srajām /
klāntānām api nārīṇāṃ na śrīr jahati vai tanum //
klāntānām api nārīṇāṃ na śrīr jahati vai tanum //
Spójrz, Madhawo , na herosa z Kalingi, tu leżącego,
na wielkich ramionach jego lśnią przypięte bransolety.
na wielkich ramionach jego lśnią przypięte bransolety.
śayānam abhitaḥ śūraṃ kāliṅgaṃ madhusūdana /
paśya dīptāṅgadayugapratibaddhamahābhujam //
paśya dīptāṅgadayugapratibaddhamahābhujam //
Spójrz, Pobudzający Ludzi, kobiety z kraju Magadhy,
otoczyły Dźajasenę, wielkiego Magadhów władcę i żałośnie lamentują.
otoczyły Dźajasenę, wielkiego Magadhów władcę i żałośnie lamentują.
māgadhānām adhipatiṃ jayatsenaṃ janārdana /
parivārya praruditā māgadhyaḥ paśya yoṣitaḥ //
parivārya praruditā māgadhyaḥ paśya yoṣitaḥ //
Głośny krzyk tych pięknookich, pięknie brzmiących, Dźanardano ,
zniewala mi serce, uszy, umysł jakby oszałamia.
zniewala mi serce, uszy, umysł jakby oszałamia.
āsām āyatanetrāṇāṃ susvarāṇāṃ janārdana /
manaḥśrutiharo nādo mano mohayatīva me //
manaḥśrutiharo nādo mano mohayatīva me //
Ozdoby ich rozsypane, płaczą wycieńczone bólem,
choć do łoży rozścielonych przywykłe, na ziemi leżą
kobiety z kraju Magadhy.
choć do łoży rozścielonych przywykłe, na ziemi leżą
kobiety z kraju Magadhy.
prakīrṇasarvābharaṇā rudantyaḥ śokakarśitāḥ /
svāstīrṇaśayanopetā māgadhyaḥ śerate bhuvi //
svāstīrṇaśayanopetā māgadhyaḥ śerate bhuvi //
Małżonka, Kosalów władcę, syna króla – Bryhadbalę ,
otoczyły jego żony i łzy ronią, każda sama.
otoczyły jego żony i łzy ronią, każda sama.
kosalānām adhipatiṃ rājaputraṃ bṛhadbalam /
bhartāraṃ parivāryaitāḥ pṛthak praruditāḥ striyaḥ //
bhartāraṃ parivāryaitāḥ pṛthak praruditāḥ striyaḥ //
Z jego ciała wyciągają ciągle strzały, które cisnął
Karszni siłą swoich ramion, nieszczęsne, oszołomione.
Karszni siłą swoich ramion, nieszczęsne, oszołomione.
asya gātragatān bāṇān kārṣṇibāhubalārpitān /
uddharantyasukhāviṣṭā mūrchamānāḥ punaḥ punaḥ //
uddharantyasukhāviṣṭā mūrchamānāḥ punaḥ punaḥ //
Wskutek wysiłku ich twarze bez żadnej skazy, Madhawo,
wyglądają jak lotosy żarem słońca wyniszczone.
wyglądają jak lotosy żarem słońca wyniszczone.
āsāṃ sarvānavadyānām ātapena pariśramāt /
pramlānanalinābhāni bhānti vaktrāṇi mādhava //
pramlānanalinābhāni bhānti vaktrāṇi mādhava //
Przez Dronę zabici woje leżą, błyszczą ich ozdoby,
Kekajowie, pięciu braci, ku Dronie zwrócili twarze.
Kekajowie, pięciu braci, ku Dronie zwrócili twarze.
droṇena nihatāḥ śūrāḥ śerate rucirāṅgadāḥ /
droṇenābhimukhāḥ sarve bhrātaraḥ pañca kekayāḥ //
droṇenābhimukhāḥ sarve bhrātaraḥ pañca kekayāḥ //
Złote zbroje, ryże wozy, sztandary i naszyjniki
blaskiem rozświetlają ziemię niczym rozpalone ognie.
blaskiem rozświetlają ziemię niczym rozpalone ognie.
taptakāñcanavarmāṇastāmradhvajarathasrajaḥ /
bhāsayanti mahīṃ bhāsā jvalitā iva pāvakāḥ //
bhāsayanti mahīṃ bhāsā jvalitā iva pāvakāḥ //
Spójrz, Madhawo, na Drupadę , Drona w bitwie go powalił,
jakby potężnego słonia w lesie lew potężny zabił.
jakby potężnego słonia w lesie lew potężny zabił.
droṇena drupadaṃ saṃkhye paśya mādhava pātitam /
mahādvipam ivāraṇye siṃhena mahatā hatam //
mahādvipam ivāraṇye siṃhena mahatā hatam //
Żółty, olbrzymi parasol króla Pańćalów wygląda
jak słońce, Lotosooki, co jesienią dzień rozjaśnia.
jak słońce, Lotosooki, co jesienią dzień rozjaśnia.
pāñcālarājño vipulaṃ puṇḍarīkākṣa pāṇḍuram /
ātapatraṃ samābhāti śaradīva divākaraḥ //
ātapatraṃ samābhāti śaradīva divākaraḥ //
Spaliły Pańćalów króla, starego Drupadę żony
i synowe pełne bólu, z lewej strony stos obchodzą.
i synowe pełne bólu, z lewej strony stos obchodzą.
etāstu drupadaṃ vṛddhaṃ snuṣā bhāryāśca duḥkhitāḥ /
dagdhvā gacchanti pāñcālyaṃ rājānam apasavyataḥ //
dagdhvā gacchanti pāñcālyaṃ rājānam apasavyataḥ //
Kobiety oszołomione zabierają Dhrysztaketu ,
wojownika, byka Ćedich, łucznika – Drona go zabił.
wojownika, byka Ćedich, łucznika – Drona go zabił.
dhṛṣṭaketuṃ maheṣvāsaṃ cedipuṃgavam aṅganāḥ /
droṇena nihataṃ śūraṃ haranti hṛtacetasaḥ //
droṇena nihataṃ śūraṃ haranti hṛtacetasaḥ //
Choć odpierał łucznik w starciu strzały Drony, leży martwy,
jak drzewo przez nurty rzeki niesiony, Zabójco Madhu.
jak drzewo przez nurty rzeki niesiony, Zabójco Madhu.
droṇāstram abhihatyaiṣa vimarde madhusūdana /
maheṣvāso hataḥ śete nadyā hṛta iva drumaḥ //
maheṣvāso hataḥ śete nadyā hṛta iva drumaḥ //
Ów bohater, Dhrysztaketu, pan Ćedich, rydwannik wielki,
choć tysiące wrogów zabił leży powalony w bitwie.
choć tysiące wrogów zabił leży powalony w bitwie.
eṣa cedipatiḥ śūro dhṛṣṭaketur mahārathaḥ /
śete vinihataḥ saṃkhye hatvā śatrūn sahasraśaḥ //
śete vinihataḥ saṃkhye hatvā śatrūn sahasraśaḥ //
Przy władcy Ćedich zabitym, jak jego żołnierze, krewni,
przez ptaki niepokojonym, stoją żony, Bujnowłosy.
przez ptaki niepokojonym, stoją żony, Bujnowłosy.
vitudyamānaṃ vihagaistaṃ bhāryāḥ pratyupasthitāḥ /
cedirājaṃ hṛṣīkeśa hataṃ sabalabāndhavam //
cedirājaṃ hṛṣīkeśa hataṃ sabalabāndhavam //
Piękne żony króla Ćedich umieściwszy na kolanach
wnuka księżniczki Daśarhów, prawdziwie dzielnego męża,
lamentują nad leżącym.
wnuka księżniczki Daśarhów, prawdziwie dzielnego męża,
lamentują nad leżącym.
dāśārhīputrajaṃ vīraṃ śayānaṃ satyavikramam /
āropyāṅke rudantyetāś cedirājavarāṅganāḥ //
āropyāṅke rudantyetāś cedirājavarāṅganāḥ //
Spójrz także na jego syna, piękną twarz kolczyki zdobią,
Drona ciął go wielokrotnie w potyczce strzałami swymi.
Drona ciął go wielokrotnie w potyczce strzałami swymi.
asya putraṃ hṛṣīkeśa suvaktraṃ cārukuṇḍalam /
droṇena samare paśya nikṛttaṃ bahudhā śaraiḥ //
droṇena samare paśya nikṛttaṃ bahudhā śaraiḥ //
Nie porzucił wcześniej ojca, który w bitwie walczył z wrogiem,
herosa, Zabójco Madhu, i nie czyni tego teraz.
herosa, Zabójco Madhu, i nie czyni tego teraz.
pitaraṃ nūnam ājisthaṃ yudhyamānaṃ paraiḥ saha /
nājahāt pṛṣṭhato vīram adyāpi madhusūdana //
nājahāt pṛṣṭhato vīram adyāpi madhusūdana //
Tak też syn mojego syna podążył za swoim ojcem,
Lakszmana za Durjodhaną, niszcząc bohaterskich wrogów.
Lakszmana za Durjodhaną, niszcząc bohaterskich wrogów.
evaṃ mamāpi putrasya putraḥ pitaram anvagāt /
duryodhanaṃ mahābāho lakṣmaṇaḥ paravīrahā //
duryodhanaṃ mahābāho lakṣmaṇaḥ paravīrahā //
Na poległych spójrz, Madhawo, Windę oraz Anuwindę
z Awanti, jak dwa zwalone wiatrem kwietne drzewa śala .
z Awanti, jak dwa zwalone wiatrem kwietne drzewa śala .
vindānuvindāvāvantyau patitau paśya mādhava /
himānte puṣpitau śālau marutā galitāviva //
himānte puṣpitau śālau marutā galitāviva //
W złotych bransoletach, zbrojach, dzierżąc strzały, miecze, łuki
leżą, lśnią ich bycze oczy, jaśnieją ich naszyjniki.
leżą, lśnią ich bycze oczy, jaśnieją ich naszyjniki.
kāñcanāṅgadavarmāṇau bāṇakhaḍgadhanurdharau /
ṛṣabhapratirūpākṣau śayānau vimalasrajau //
ṛṣabhapratirūpākṣau śayānau vimalasrajau //
Nie spotkali śmierci, Kryszno, wszyscy Pandawowie z tobą,
bo umknęli Dronie, Bhiszmie, Karnie Waikartanie, Krypie,
bo umknęli Dronie, Bhiszmie, Karnie Waikartanie, Krypie,
avadhyāḥ pāṇḍavāḥ kṛṣṇa sarva eva tvayā saha /
ye muktā droṇabhīṣmābhyāṃ karṇād vaikartanāt kṛpāt //
ye muktā droṇabhīṣmābhyāṃ karṇād vaikartanāt kṛpāt //
Durjodhanie, dziecku Drony , i rydwannikowi z Sindhu ,
Somadatcie i Wikarnie oraz Krytawarmanowi,
mężom-bykom, którzy mieczem nawet bogów mogli zniszczyć.
Somadatcie i Wikarnie oraz Krytawarmanowi,
mężom-bykom, którzy mieczem nawet bogów mogli zniszczyć.
duryodhanād droṇasutāt saindhavācca mahārathāt /
somadattād vikarṇācca śūrācca kṛtavarmaṇaḥ /
ye hanyuḥ śastravegena devān api nararṣabhāḥ //
somadattād vikarṇācca śūrācca kṛtavarmaṇaḥ /
ye hanyuḥ śastravegena devān api nararṣabhāḥ //
Ci właśnie zginęli w bitwie, popatrz jak czas się obraca.
Bez wątpienia żadne brzemię nie przeważy przeznaczenia,
więc ci świetni kszatrijowie są zabici przez kszatrijów.
Bez wątpienia żadne brzemię nie przeważy przeznaczenia,
więc ci świetni kszatrijowie są zabici przez kszatrijów.
ta ime nihatāḥ saṃkhye paśya kālasya paryayam /
nātibhāro 'sti daivasya dhruvaṃ mādhava kaścana /
yad ime nihatāḥ śūrāḥ kṣatriyaiḥ kṣatriyarṣabhāḥ //
nātibhāro 'sti daivasya dhruvaṃ mādhava kaścana /
yad ime nihatāḥ śūrāḥ kṣatriyaiḥ kṣatriyarṣabhāḥ //
Już wtedy zabito, Kryszno, moich zapalczywych synów,
gdy nie osiągając celu wróciłeś do Upaplawji.
gdy nie osiągając celu wróciłeś do Upaplawji.
tadaiva nihatāḥ kṛṣṇa mama putrāstarasvinaḥ /
yadaivākṛtakāmas tvam upaplavyaṃ gataḥ punaḥ //
yadaivākṛtakāmas tvam upaplavyaṃ gataḥ punaḥ //
Potomek Śantanu wówczas, jak i rozumny Widura
rzekli mi: „Do swoich synów sentymentem się nie kieruj”.
rzekli mi: „Do swoich synów sentymentem się nie kieruj”.
śaṃtanoścaiva putreṇa prājñena vidureṇa ca /
tadaivoktāsmi mā snehaṃ kuruṣvātmasuteṣviti //
tadaivoktāsmi mā snehaṃ kuruṣvātmasuteṣviti //
Opinia tych dwóch, mój drogi, nie mogła być niewłaściwa,
gdyż wkrótce synowie moi prochem będą, Dźanardano.
gdyż wkrótce synowie moi prochem będą, Dźanardano.
tayor na darśanaṃ tāta mithyā bhavitum arhati /
acireṇaiva me putrā bhasmībhūtā janārdana //
acireṇaiva me putrā bhasmībhūtā janārdana //
Waiśampajana rzekł:
Gdy tak rzekła, słaba z bólu Gandhari na ziemię padła,
nieszczęście dotknęło rozum, stałość odeszła, Bharato.
Gdy tak rzekła, słaba z bólu Gandhari na ziemię padła,
nieszczęście dotknęło rozum, stałość odeszła, Bharato.
vaiśaṃpāyana uvāca /
ityuktvā nyapatad bhūmau gāndhārī śokakarśitā /
duḥkhopahatavijñānā dhairyam utsṛjya bhārata //
ityuktvā nyapatad bhūmau gāndhārī śokakarśitā /
duḥkhopahatavijñānā dhairyam utsṛjya bhārata //
Wtedy gniew jej ciałem wstrząsnął, ból po synach ją wypełnił
i na Śauriego Gandhari trzęsąc się zrzucała winy.
i na Śauriego Gandhari trzęsąc się zrzucała winy.
tataḥ kopaparītāṅgī putraśokapariplutā /
jagāma śauriṃ doṣeṇa gāndhārī vyathitendriyā //
jagāma śauriṃ doṣeṇa gāndhārī vyathitendriyā //
Gandhari rzekła:
Dlaczego ty, Dźanardano, ginących zlekceważyłeś
Pandawów i Dhrytarasztry synów, wrogich wobec siebie?
Dlaczego ty, Dźanardano, ginących zlekceważyłeś
Pandawów i Dhrytarasztry synów, wrogich wobec siebie?
gāndhāryuvāca /
pāṇḍavā dhārtarāṣṭrāśca drugdhāḥ kṛṣṇa parasparam /
upekṣitā vinaśyantastvayā kasmājjanārdana //
pāṇḍavā dhārtarāṣṭrāśca drugdhāḥ kṛṣṇa parasparam /
upekṣitā vinaśyantastvayā kasmājjanārdana //
Ty, choć mogłeś, miałeś wielkie wsparcie, stałeś w wielkiej armii,
dla dobra dwóch stron działałeś, z obu stron słyszałeś mowy?
dla dobra dwóch stron działałeś, z obu stron słyszałeś mowy?
śaktena bahubhṛtyena vipule tiṣṭhatā bale /
ubhayatra samarthena śrutavākyena caiva ha //
ubhayatra samarthena śrutavākyena caiva ha //
Skoro ty zagładę Kurów świadomie zlekceważyłeś,
spożyj więc swych czynów owoc, Madhawo wielkoramienny.
spożyj więc swych czynów owoc, Madhawo wielkoramienny.
icchatopekṣito nāśaḥ kurūṇāṃ madhusūdana /
yasmāt tvayā mahābāho phalaṃ tasmād avāpnuhi //
yasmāt tvayā mahābāho phalaṃ tasmād avāpnuhi //
Tą siłą ascezy, którą zyskałam przez cześć dla męża,
przeklinam cię, nieprzystępny, panie z dyskiem i maczugą!
przeklinam cię, nieprzystępny, panie z dyskiem i maczugą!
patiśuśrūṣayā yanme tapaḥ kiṃcid upārjitam /
tena tvāṃ duravāpātmañ śapsye cakragadādhara //
tena tvāṃ duravāpātmañ śapsye cakragadādhara //
Skoro wykpiłeś, Gowindo, mordujących się wzajemnie
krewnych, Kurów i Pandawów, sam wyniszczysz własnych krewnych!
krewnych, Kurów i Pandawów, sam wyniszczysz własnych krewnych!
yasmāt parasparaṃ ghnanto jñātayaḥ kurupāṇḍavāḥ /
upekṣitāste govinda tasmājjñātīn vadhiṣyasi //
upekṣitāste govinda tasmājjñātīn vadhiṣyasi //
Także ty, Madhusudano, gdy trzydzieści sześć lat minie,
po zabójstwie twoich krewnych, druhów, synów, będąc w lesie
osiągniesz swą własną zgubę zadaną w nikczemny sposób!
po zabójstwie twoich krewnych, druhów, synów, będąc w lesie
osiągniesz swą własną zgubę zadaną w nikczemny sposób!
tvam apyupasthite varṣe ṣaṭtriṃśe madhusūdana /
hatajñātir hatāmātyo hataputro vanecaraḥ /
kutsitenābhyupāyena nidhanaṃ samavāpsyasi //
hatajñātir hatāmātyo hataputro vanecaraḥ /
kutsitenābhyupāyena nidhanaṃ samavāpsyasi //
Tak samo kobiety twoje, po zabójstwie synów, krewnych,
bliskich, biegać będą wokół jak Bharatów te kobiety!
bliskich, biegać będą wokół jak Bharatów te kobiety!
tavāpyevaṃ hatasutā nihatajñātibāndhavāḥ /
striyaḥ paripatiṣyanti yathaitā bharatastriyaḥ //
striyaḥ paripatiṣyanti yathaitā bharatastriyaḥ //
Waiśampajana rzekł:
Usłyszał te straszne słowa Wasudewa wielkoduszny
i rzekł do Gandhari boskiej uśmiechając się nieznacznie.
Usłyszał te straszne słowa Wasudewa wielkoduszny
i rzekł do Gandhari boskiej uśmiechając się nieznacznie.
vaiśaṃpāyana uvāca /
tacchrutvā vacanaṃ ghoraṃ vāsudevo mahāmanāḥ /
uvāca devīṃ gāndhārīm īṣad abhyutsmayann iva //
tacchrutvā vacanaṃ ghoraṃ vāsudevo mahāmanāḥ /
uvāca devīṃ gāndhārīm īṣad abhyutsmayann iva //
„Nikt inny niż ja, czcigodna, nie zniweczy kręgu Wrysznich,
wiem, że tak ma być, kszatrijko, kroczysz wytyczoną ścieżką.
wiem, że tak ma być, kszatrijko, kroczysz wytyczoną ścieżką.
saṃhartā vṛṣṇicakrasya nānyo mad vidyate śubhe /
jāne 'ham etad apyevaṃ cīrṇaṃ carasi kṣatriye //
jāne 'ham etad apyevaṃ cīrṇaṃ carasi kṣatriye //
Ani inni ludzie, ani bogowie, czy danawowie
nie zniszczą Jadawów, bo też sami siebie oni zniszczą.”
nie zniszczą Jadawów, bo też sami siebie oni zniszczą.”
avadhyāste narair anyair api vā devadānavaiḥ /
parasparakṛtaṃ nāśam ataḥ prāpsyanti yādavāḥ //
parasparakṛtaṃ nāśam ataḥ prāpsyanti yādavāḥ //
Gdy Daśarha tak przemówił przerażeni Pandawowie
wielce byli przygnębieni i stracili chęć do życia.
wielce byli przygnębieni i stracili chęć do życia.
ityuktavati dāśārhe pāṇḍavāstrastacetasaḥ /
babhūvur bhṛśasaṃvignā nirāśāścāpi jīvite //
babhūvur bhṛśasaṃvignā nirāśāścāpi jīvite //