Waiśampajana rzekł:
Gdy waleczny ten odjechał , wówczas to Lotosooki,
byk Jadów do syna Kunti, Judhiszthiry, tak przemówił:
Gdy waleczny ten odjechał , wówczas to Lotosooki,
byk Jadów do syna Kunti, Judhiszthiry, tak przemówił:
vaiśaṃpāyana uvāca /
tasmin prayāte durdharṣe yadūnām ṛṣabhastataḥ /
abravīt puṇḍarīkākṣaḥ kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram //
tasmin prayāte durdharṣe yadūnām ṛṣabhastataḥ /
abravīt puṇḍarīkākṣaḥ kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram //
„Brat twój Bharata, Bharato, Pandawa nie znosząc bólu
po synach, podąża w płaczu pragnąc zabić syna Drony.
po synach, podąża w płaczu pragnąc zabić syna Drony.
eṣa pāṇḍava te bhrātā putraśokam apārayan /
jighāṃsur drauṇim ākrande yāti bhārata bhārataḥ //
jighāṃsur drauṇim ākrande yāti bhārata bhārataḥ //
Bhima jest ci z braci wszystkich najmilszy, byku Bharatów,
dlaczego nie idziesz za nim, gdy jest dziś w niebezpieczeństwie?
dlaczego nie idziesz za nim, gdy jest dziś w niebezpieczeństwie?
bhīmaḥ priyaste sarvebhyo bhrātṛbhyo bharatarṣabha /
taṃ kṛcchragatam adya tvaṃ kasmānnābhyavapadyase //
taṃ kṛcchragatam adya tvaṃ kasmānnābhyavapadyase //
Zdobywca miast wrogów, Drona, zaznajomił syna z bronią
zwaną „głowa Brahmy”, która nawet ziemię może spalić.
zwaną „głowa Brahmy”, która nawet ziemię może spalić.
yat tad ācaṣṭa putrāya droṇaḥ parapuraṃjayaḥ /
astraṃ brahmaśiro nāma dahed yat pṛthivīm api //
astraṃ brahmaśiro nāma dahed yat pṛthivīm api //
Wielkoduszny, znakomity, ze wszystkich łuczników pierwszy,
mistrz swym uczniem zachwycony wręczył ją Zdobywcy Skarbu.
mistrz swym uczniem zachwycony wręczył ją Zdobywcy Skarbu.
tanmahātmā mahābhāgaḥ ketuḥ sarvadhanuṣmatām /
pratyapādayad ācāryaḥ prīyamāṇo dhanaṃjayam //
pratyapādayad ācāryaḥ prīyamāṇo dhanaṃjayam //
Syn jego znieść tego nie mógł i też o nią go poprosił
więc przekazał ją synowi, chociaż bez radości zbytniej.
więc przekazał ją synowi, chociaż bez radości zbytniej.
tatputro 'syaivam evainam anvayācad amarṣaṇaḥ /
tataḥ provāca putrāya nātihṛṣṭamanā iva //
tataḥ provāca putrāya nātihṛṣṭamanā iva //
Bo wielkodusznemu znana była niestabilność syna,
mistrz, prawości wszelkiej znawca, stale odradzał synowi:
mistrz, prawości wszelkiej znawca, stale odradzał synowi:
viditaṃ cāpalaṃ hyāsīd ātmajasya mahātmanaḥ /
sarvadharmavid ācāryo nānviṣat satataṃ sutam //
sarvadharmavid ācāryo nānviṣat satataṃ sutam //
„Synu, nawet jeśli walcząc poniesiesz największą klęskę,
broni tej nie możesz użyć, w szczególności wobec ludzi!”
broni tej nie możesz użyć, w szczególności wobec ludzi!”
paramāpadgatenāpi na sma tāta tvayā raṇe /
idam astraṃ prayoktavyaṃ mānuṣeṣu viśeṣataḥ //
idam astraṃ prayoktavyaṃ mānuṣeṣu viśeṣataḥ //
Tak do syna rzekł mistrz Drona, później zaś, byku wśród ludzi,
rzekł też: „ty na ścieżce zacnych z pewnością nie pozostaniesz”.
rzekł też: „ty na ścieżce zacnych z pewnością nie pozostaniesz”.
ityuktavān guruḥ putraṃ droṇaḥ paścād athoktavān /
na tvaṃ jātu satāṃ mārge sthāteti puruṣarṣabha //
na tvaṃ jātu satāṃ mārge sthāteti puruṣarṣabha //
Ów nikczemnik zrozumiawszy nieprzyjemne słowa ojca,
bez nadziei na pomyślność, bolejąc, po ziemi kroczył.
bez nadziei na pomyślność, bolejąc, po ziemi kroczył.
sa tad ājñāya duṣṭātmā pitur vacanam apriyam /
nirāśaḥ sarvakalyāṇaiḥ śocan paryapatanmahīm //
nirāśaḥ sarvakalyāṇaiḥ śocan paryapatanmahīm //
Później, o najlepszy z Kurów, gdyś ty był, Bharato, w lesie,
on osiedlił się w Dwarace przez Wrysznich uczczony wielce.
on osiedlił się w Dwarace przez Wrysznich uczczony wielce.
tatastadā kuruśreṣṭha vanasthe tvayi bhārata /
avasad dvārakām etya vṛṣṇibhiḥ paramārcitaḥ //
avasad dvārakām etya vṛṣṇibhiḥ paramārcitaḥ //
A gdy mieszkał w Dwarawati, razu pewnego nad morzem,
gdy sam będąc mnie samego spotkał, rzekł z uśmiechem do mnie:
gdy sam będąc mnie samego spotkał, rzekł z uśmiechem do mnie:
sa kadācit samudrānte vasan drāravatīm anu /
eka ekaṃ samāgamya mām uvāca hasann iva //
eka ekaṃ samāgamya mām uvāca hasann iva //
„Ta broń zwana „głową Brahmy” czczona przez bogów, gandharwów,
którą ojciec mój, prawdziwie bohaterski mistrz Bharatów,
srogie umartwienia czyniąc dostał od Agastji , Kryszno,
którą ojciec mój, prawdziwie bohaterski mistrz Bharatów,
srogie umartwienia czyniąc dostał od Agastji , Kryszno,
yat tad ugraṃ tapaḥ kṛṣṇa caran satyaparākramaḥ /
agastyād bhāratācāryaḥ pratyapadyata me pitā //
agastyād bhāratācāryaḥ pratyapadyata me pitā //
ta jest dziś ze mną, Daśarho, tak samo jak z moim ojcem.
astraṃ brahmaśiro nāma devagandharvapūjitam /
tad adya mayi dāśārha yathā pitari me tathā //
tad adya mayi dāśārha yathā pitari me tathā //
Ty otrzymasz tę broń boską ode mnie, najlepszy z Jadów,
lecz ofiaruj mi broń twoją – dysk niszczący wrogów w bitwie.”
lecz ofiaruj mi broń twoją – dysk niszczący wrogów w bitwie.”
asmattastad upādāya divyam astraṃ yadūttama /
mamāpyastraṃ prayaccha tvaṃ cakraṃ ripuharaṃ raṇe //
mamāpyastraṃ prayaccha tvaṃ cakraṃ ripuharaṃ raṇe //
Gdy złożywszy ręce, królu, błagał mnie o broń usilnie,
ja ułagodzony rzekłem słowa te, byku Bharatów:
ja ułagodzony rzekłem słowa te, byku Bharatów:
sa rājan prīyamāṇena mayāpyuktaḥ kṛtāñjaliḥ /
yācamānaḥ prayatnena matto 'straṃ bharatarṣabha //
yācamānaḥ prayatnena matto 'straṃ bharatarṣabha //
„Wszyscy bogowie, demony, gandharwowie, ludzie, ptaki,
węże, nawet setnej części mej potędze nie są równi.
węże, nawet setnej części mej potędze nie są równi.
devadānavagandharvamanuṣyapatagoragāḥ /
na samā mama vīryasya śatāṃśenāpi piṇḍitāḥ //
na samā mama vīryasya śatāṃśenāpi piṇḍitāḥ //
Oto łuk mój, oto włócznia, oto dysk, oto maczuga,
jakiejkolwiek mojej broni pragniesz, tę ci ofiaruję.
jakiejkolwiek mojej broni pragniesz, tę ci ofiaruję.
idaṃ dhanur iyaṃ śaktir idaṃ cakram iyaṃ gadā /
yad yad icchasi ced astraṃ mattastat tad dadāni te //
yad yad icchasi ced astraṃ mattastat tad dadāni te //
To, co możesz podnieść albo czego możesz użyć w walce,
weź nie dając nawet broni, którą pragniesz mi darować.”
weź nie dając nawet broni, którą pragniesz mi darować.”
yacchaknoṣi samudyantuṃ prayoktum api vā raṇe /
tad gṛhāṇa vināstreṇa yanme dātum abhīpsasi //
tad gṛhāṇa vināstreṇa yanme dātum abhīpsasi //
Ten wielkoramienny wybrał dysk, rywalizując ze mną,
żelazny, z tysiącem ćwieków, z piękną, diamentową piastą.
żelazny, z tysiącem ćwieków, z piękną, diamentową piastą.
sa sunābhaṃ sahasrāraṃ vajranābham ayasmayam /
vavre cakraṃ mahābāho spardhamāno mayā saha //
vavre cakraṃ mahābāho spardhamāno mayā saha //
„Weź dysk zatem”, tak mu rzekłem, a on zaraz potem podszedł
i gwałtownie, mocno chwycił dysk ten swoją lewą ręką,
lecz nie mógł go ruszyć z miejsca, gdzie leżał, o niewzruszony.
i gwałtownie, mocno chwycił dysk ten swoją lewą ręką,
lecz nie mógł go ruszyć z miejsca, gdzie leżał, o niewzruszony.
gṛhāṇa cakram ityukto mayā tu tadanantaram /
jagrāhopetya sahasā cakraṃ savyena pāṇinā /
na caitad aśakat sthānāt saṃcālayitum acyuta //
jagrāhopetya sahasā cakraṃ savyena pāṇinā /
na caitad aśakat sthānāt saṃcālayitum acyuta //
Podszedł więc, by go pochwycić prawą ręką, lecz choć wkładał
całą energię chwytając, nie mógł sobie z tym poradzić.
całą energię chwytając, nie mógł sobie z tym poradzić.
atha tad dakṣiṇenāpi grahītum upacakrame /
sarvayatnena tenāpi gṛhṇann etad akalpayat //
sarvayatnena tenāpi gṛhṇann etad akalpayat //
Nawet całą swoją siłę zaprzęgając nie potrafił
podnieść go ani poruszyć Drony syn przybity wielce,
wielce trudząc się, zmęczony, w końcu odstąpił, Bharato.
podnieść go ani poruszyć Drony syn przybity wielce,
wielce trudząc się, zmęczony, w końcu odstąpił, Bharato.
tataḥ sarvabalenāpi yaccaitanna śaśāka saḥ /
uddhartuṃ vā cālayituṃ drauṇiḥ paramadurmanāḥ /
kṛtvā yatnaṃ paraṃ śrāntaḥ sa nyavartata bhārata //
uddhartuṃ vā cālayituṃ drauṇiḥ paramadurmanāḥ /
kṛtvā yatnaṃ paraṃ śrāntaḥ sa nyavartata bhārata //
Gdy odstąpił w konsekwencji od zamiaru tego, wówczas
ja zwracając się łagodnie rzekłem do Aśwatthamana:
ja zwracając się łagodnie rzekłem do Aśwatthamana:
nivṛttam atha taṃ tasmād abhiprāyād vicetasam /
aham āmantrya susnigdham aśvatthāmānam abruvam //
aham āmantrya susnigdham aśvatthāmānam abruvam //
„Ten, który najwyższe normy ustalał wśród bogów, ludzi,
właściciel Gandiwy, koni białych, świetnej flagi z małpą,
właściciel Gandiwy, koni białych, świetnej flagi z małpą,
yaḥ sa devamanuṣyeṣu pramāṇaṃ paramaṃ gataḥ /
gāṇḍīvadhanvā śvetāśvaḥ kapipravaraketanaḥ //
gāṇḍīvadhanvā śvetāśvaḥ kapipravaraketanaḥ //
który w pojedynku pragnął pobić ucieleśnionego
władcę bogów z siną szyją, męża Umy, który jednak
zyskał przychylność Śankary,
władcę bogów z siną szyją, męża Umy, który jednak
zyskał przychylność Śankary,
yaḥ sākṣād devadeveśaṃ śitikaṇṭham umāpatim /
dvaṃdvayuddhe parājiṣṇustoṣayāmāsa śaṃkaram //
dvaṃdvayuddhe parājiṣṇustoṣayāmāsa śaṃkaram //
od którego nie ma dla mnie milszego na ziemi człeka,
któremu wszystko, co moje dałbym, nawet żony, synów,
któremu wszystko, co moje dałbym, nawet żony, synów,
yasmāt priyataro nāsti mamānyaḥ puruṣo bhuvi /
nādeyaṃ yasya me kiṃcid api dārāḥ sutāstathā //
nādeyaṃ yasya me kiṃcid api dārāḥ sutāstathā //
nawet on, mój druh, braminie, Partha o czynach bez skazy
nie rzekł do mnie wcześniej słów tych, które ty do mnie wyrzekłeś.
nie rzekł do mnie wcześniej słów tych, które ty do mnie wyrzekłeś.
tenāpi suhṛdā brahman pārthenākliṣṭakarmaṇā /
noktapurvam idaṃ vākyaṃ yat tvaṃ mām abhibhāṣase //
noktapurvam idaṃ vākyaṃ yat tvaṃ mām abhibhāṣase //
Ten też, którego zyskałem przez ascezę, gdy przybyłem
na stok Himalajów, aby lat dwanaście praktykować
wielki, surowy celibat,
na stok Himalajów, aby lat dwanaście praktykować
wielki, surowy celibat,
brahmacaryaṃ mahad ghoraṃ cīrtvā dvādaśavārṣikam /
himavatpārśvam abhyetya yo mayā tapasārcitaḥ //
himavatpārśvam abhyetya yo mayā tapasārcitaḥ //
ten, co zrodził się z Rukmini dzielącej swe śluby ze mną,
wspaniały Sanatkumara, syn mój nazwany Pradjumna,
wspaniały Sanatkumara, syn mój nazwany Pradjumna,
samānavratacāriṇyāṃ rukmiṇyāṃ yo 'nvajāyata /
sanatkumārastejasvī pradyumno nāma me sutaḥ //
sanatkumārastejasvī pradyumno nāma me sutaḥ //
nawet on nie prosił, głupcze, o to, o co ty mnie prosisz,
czyli o ten mój wspaniały dysk niebiański, niezrównany.
czyli o ten mój wspaniały dysk niebiański, niezrównany.
tenāpyetanmahad divyaṃ cakram apratimaṃ mama /
na prārthitam abhūnmūḍha yad idaṃ prārthitaṃ tvayā //
na prārthitam abhūnmūḍha yad idaṃ prārthitaṃ tvayā //
Także przepotężny Rama nigdy wcześniej tak nie mówił,
Gada, Samba nie prosili o to, o co ty mnie prosisz.
Gada, Samba nie prosili o to, o co ty mnie prosisz.
rāmeṇātibalenaitannoktapūrvaṃ kadācana /
na gadena na sāmbena yad idaṃ prārthitaṃ tvayā //
na gadena na sāmbena yad idaṃ prārthitaṃ tvayā //
Inni mieszkańcy Dwaraki, wielcy rydwannicy Wrysznich
i Andhaków nie prosili o to, o co ty mnie prosisz.
i Andhaków nie prosili o to, o co ty mnie prosisz.
dvārakāvāsibhiścānyair vṛṣṇyandhakamahārathaiḥ /
noktapūrvam idaṃ jātu yad idaṃ prārthitaṃ tvayā //
noktapūrvam idaṃ jātu yad idaṃ prārthitaṃ tvayā //
Tyś synem Bharatów mistrza, czczonym przez Jadawów wszystkich,
dlaczego, miły, chcesz walczyć dyskiem, pierwszy z rydwanników?”
dlaczego, miły, chcesz walczyć dyskiem, pierwszy z rydwanników?”
bhāratācāryaputraḥ sanmānitaḥ sarvayādavaiḥ /
cakreṇa rathināṃ śreṣṭha kiṃ nu tāta yuyutsase //
cakreṇa rathināṃ śreṣṭha kiṃ nu tāta yuyutsase //
Kiedy tak do syna Drony rzekłem, to mi odpowiedział:
„Cześć oddawszy tobie, panie, z tobą chciałem walczyć, Kryszno;
„Cześć oddawszy tobie, panie, z tobą chciałem walczyć, Kryszno;
evam ukto mayā drauṇir mām idaṃ pratyuvāca ha /
prayujya bhavate pūjāṃ yotsye kṛṣṇa tvayetyuta //
prayujya bhavate pūjāṃ yotsye kṛṣṇa tvayetyuta //
przeto o dysk twój prosiłem, przez bogów, demony czczony,
aby być niezwyciężonym, prawdę tę ci mówię, panie.
aby być niezwyciężonym, prawdę tę ci mówię, panie.
tataste prārthitaṃ cakraṃ devadānavapūjitam /
ajeyaḥ syām iti vibho satyam etad bravīmi te //
ajeyaḥ syām iti vibho satyam etad bravīmi te //
Nie spełniłem, bujnowłosy, życzenia niemożliwego,
więc odchodzę stąd, Gowindo, obdarz mnie błogosławieństwem!
więc odchodzę stąd, Gowindo, obdarz mnie błogosławieństwem!
tvatto 'haṃ durlabhaṃ kāmam anavāpyaiva keśava /
pratiyāsyāmi govinda śivenābhivadasva mām //
pratiyāsyāmi govinda śivenābhivadasva mām //
Tylko ty, byku wśród Wrysznich, dzierżysz dysk ten z piękną piastą,
ty – mistrz dysku, bo na ziemi nikt inny nim nie zawładnie.”
ty – mistrz dysku, bo na ziemi nikt inny nim nie zawładnie.”
etat sunābhaṃ vṛṣṇīnām ṛṣabheṇa tvayā dhṛtam /
cakram apraticakreṇa bhuvi nānyo 'bhipadyate //
cakram apraticakreṇa bhuvi nānyo 'bhipadyate //
Gdy tak do mnie rzekł syn Drony, odszedł dzieciak otrzymawszy
rydwan, konie i bogactwa, i klejnoty rozmaite.
rydwan, konie i bogactwa, i klejnoty rozmaite.
etāvad uktvā drauṇir māṃ yugyam aśvān dhanāni ca /
ādāyopayayau bālo ratnāni vividhāni ca //
ādāyopayayau bālo ratnāni vividhāni ca //
On jest gniewny, niegodziwy, niestabilny i okrutny,
i poznał broń „głowę Brahmy”, ocal więc Wilczobrzuchego!”
i poznał broń „głowę Brahmy”, ocal więc Wilczobrzuchego!”
sa saṃrambhī durātmā ca capalaḥ krūra eva ca /
veda cāstraṃ brahmaśirastasmād rakṣyo vṛkodaraḥ //
veda cāstraṃ brahmaśirastasmād rakṣyo vṛkodaraḥ //