I rzekł Waiśampajana:
I oto, wielki wieszcz Wjasa, największy znawca wszystkich Wed, Syn Satjawati, praojciec Bharatów, który widzi wszystko naocznie, który zna przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, który zmierzchy i świty widział, tuż przed tą straszną wojną objawił tajemnicę zrozpaczonemu królowi, Synowi Wićtrawirji Dhrytarasztsze, przepełnionemu cierpieniem i pogrążonemu w rozmyślaniach nad złymi postępkami swych synów.
I oto, wielki wieszcz Wjasa, największy znawca wszystkich Wed, Syn Satjawati, praojciec Bharatów, który widzi wszystko naocznie, który zna przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, który zmierzchy i świty widział, tuż przed tą straszną wojną objawił tajemnicę zrozpaczonemu królowi, Synowi Wićtrawirji Dhrytarasztsze, przepełnionemu cierpieniem i pogrążonemu w rozmyślaniach nad złymi postępkami swych synów.
vaiśaṃpāyana uvāca /
tataḥ pūrvāpare saṃdhye samīkṣya bhagavān ṛṣiḥ /
sarvavedavidāṃ śreṣṭho vyāsaḥ satyavatīsutaḥ //
tataḥ pūrvāpare saṃdhye samīkṣya bhagavān ṛṣiḥ /
sarvavedavidāṃ śreṣṭho vyāsaḥ satyavatīsutaḥ //
bhaviṣyati raṇe ghore bharatānāṃ pitāmahaḥ /
pratyakṣadarśī bhagavān bhūtabhavyabhaviṣyavit //
pratyakṣadarśī bhagavān bhūtabhavyabhaviṣyavit //
vaicitravīryaṃ rājānaṃ sa rahasyaṃ bravīd idam /
śocantam ārtaṃ dhyāyantaṃ putrāṇām anayaṃ tadā //
śocantam ārtaṃ dhyāyantaṃ putrāṇām anayaṃ tadā //
I rzekł Wjasa:
Królu, przeminął czas twoich synów i wszystkich innych królów. Napadną na siebie nawzajem w tej wojnie i zginą. A ty, wiedząc, że ich czas przeminął, że śmierć ich czeka, poznawszy obroty czasu, nie poddawaj się rozpaczy! (5) Jeśli chcesz zobaczyć ich w walce, przywrócę ci wzrok. Nuże, sam ją obejrzyj!
Królu, przeminął czas twoich synów i wszystkich innych królów. Napadną na siebie nawzajem w tej wojnie i zginą. A ty, wiedząc, że ich czas przeminął, że śmierć ich czeka, poznawszy obroty czasu, nie poddawaj się rozpaczy! (5) Jeśli chcesz zobaczyć ich w walce, przywrócę ci wzrok. Nuże, sam ją obejrzyj!
vyāsa uvāca /
rājan parītakālāste putrāścānye ca bhūmipāḥ /
te haniṣyanti saṃgrāme samāsādyetaretaram //
rājan parītakālāste putrāścānye ca bhūmipāḥ /
te haniṣyanti saṃgrāme samāsādyetaretaram //
teṣu kālaparīteṣu vinaśyatsu ca bhārata /
kālaparyāyam ājñāya mā sma śoke manaḥ kṛthāḥ //
kālaparyāyam ājñāya mā sma śoke manaḥ kṛthāḥ //
yadi tvicchasi saṃgrāme draṣṭum enaṃ viśāṃ pate /
cakṣur dadāni te hanta yuddham etanniśāmaya //
cakṣur dadāni te hanta yuddham etanniśāmaya //
I rzekł Dhrytarasztra:
Nie mam ochoty oglądać tego mordu krewniaczego, o arcywieszczu! Ale ty masz moc, dzięki której mógłbym o nim co do joty posłuchać.
Nie mam ochoty oglądać tego mordu krewniaczego, o arcywieszczu! Ale ty masz moc, dzięki której mógłbym o nim co do joty posłuchać.
dhṛtarāṣṭra uvāca /
na rocaye jñātivadhaṃ draṣṭuṃ brahmarṣisattama /
yuddham etat tvaśeṣeṇa śṛṇuyāṃ tava tejasā //
na rocaye jñātivadhaṃ draṣṭuṃ brahmarṣisattama /
yuddham etat tvaśeṣeṇa śṛṇuyāṃ tava tejasā //
I rzekł Waiśampajana:
A ten, który spełnia życzenia, słysząc jego słowa, darem widzenia obdarzył Sańdźaję.
A ten, który spełnia życzenia, słysząc jego słowa, darem widzenia obdarzył Sańdźaję.
vaiśaṃpāyana uvāca /
tasminn anicchati draṣṭuṃ saṃgrāmaṃ śrotum icchati /
varāṇām īśvaro dātā saṃjayāya varaṃ dadau //
tasminn anicchati draṣṭuṃ saṃgrāmaṃ śrotum icchati /
varāṇām īśvaro dātā saṃjayāya varaṃ dadau //
I rzekł Wjasa:
Ten oto Syn Gawalgany Sańdźaja, o królu, opowie ci o wojnie. Nic, co będzie się działo, nie ujdzie jego oku. Dostanie on, o królu, dar boskiego widzenia i opowie ci wojnę, będzie bowiem wiedział wszystko (10) — to, co widoczne i to, co ukryte, co nocą się dzieje albo we dnie, nawet to, o czym ludzie pomyślą — wszystkiego będzie on świadom. Nie przetnie go żaden pocisk, nie pokona go zmęczenie. Ten oto Syn Gawalgany żywy z tej wojny wyjdzie. A ja wszystkim wzdłuż i wszerz rozgłaszał będę sławę Kaurawów i Pandawów. Nie rozpaczaj, buhaju Bharatów! Wszystko to wcześniej wszak zostało już ustalone, dlatego nie warto się smucić. Nic nie da się już powstrzymać. Gdzie Prawo, tam zwycięstwo!
Ten oto Syn Gawalgany Sańdźaja, o królu, opowie ci o wojnie. Nic, co będzie się działo, nie ujdzie jego oku. Dostanie on, o królu, dar boskiego widzenia i opowie ci wojnę, będzie bowiem wiedział wszystko (10) — to, co widoczne i to, co ukryte, co nocą się dzieje albo we dnie, nawet to, o czym ludzie pomyślą — wszystkiego będzie on świadom. Nie przetnie go żaden pocisk, nie pokona go zmęczenie. Ten oto Syn Gawalgany żywy z tej wojny wyjdzie. A ja wszystkim wzdłuż i wszerz rozgłaszał będę sławę Kaurawów i Pandawów. Nie rozpaczaj, buhaju Bharatów! Wszystko to wcześniej wszak zostało już ustalone, dlatego nie warto się smucić. Nic nie da się już powstrzymać. Gdzie Prawo, tam zwycięstwo!
vyāsa uvāca /
eṣa te saṃjayo rājan yuddham etad vadiṣyati /
etasya sarvaṃ saṃgrāme naparokṣaṃ bhaviṣyati //
eṣa te saṃjayo rājan yuddham etad vadiṣyati /
etasya sarvaṃ saṃgrāme naparokṣaṃ bhaviṣyati //
cakṣuṣā saṃjayo rājan divyenaiṣa samanvitaḥ /
kathayiṣyati te yuddhaṃ sarvajñaśca bhaviṣyati //
kathayiṣyati te yuddhaṃ sarvajñaśca bhaviṣyati //
prakāśaṃ vā rahasyaṃ vā rātrau vā yadi vā divā /
manasā cintitam api sarvaṃ vetsyati saṃjayaḥ //
manasā cintitam api sarvaṃ vetsyati saṃjayaḥ //
nainaṃ śastrāṇi bhetsyanti nainaṃ bādhiṣyate śramaḥ /
gāvalgaṇir ayaṃ jīvan yuddhād asmād vimokṣyate //
gāvalgaṇir ayaṃ jīvan yuddhād asmād vimokṣyate //
ahaṃ ca kīrtim eteṣāṃ kurūṇāṃ bharatarṣabha /
pāṇḍavānāṃ ca sarveṣāṃ prathayiṣyāmi mā śucaḥ //
pāṇḍavānāṃ ca sarveṣāṃ prathayiṣyāmi mā śucaḥ //
diṣṭam etat purā caiva nātra śocitum arhasi /
na caiva śakyaṃ saṃyantuṃ yato dharmastato jayaḥ //
na caiva śakyaṃ saṃyantuṃ yato dharmastato jayaḥ //
I rzekł Waiśampayana:
Gdy błogosławiony pradziad rodu Kurów wyrzekł te słowa, dalej długorękiemu Dhrytarasztrze prawił: (15)
Gdy błogosławiony pradziad rodu Kurów wyrzekł te słowa, dalej długorękiemu Dhrytarasztrze prawił: (15)
vaiśaṃpāyana uvāca /
evam uktvā sa bhagavān kurūṇāṃ prapitāmahaḥ /
punar eva mahābāhuṃ dhṛtarāṣṭram uvāca ha //
evam uktvā sa bhagavān kurūṇāṃ prapitāmahaḥ /
punar eva mahābāhuṃ dhṛtarāṣṭram uvāca ha //
I rzekł Wjasa:
W tej wojnie, o wielki królu, nadejdzie wielka zagłada. Widzę bowiem przerażające omeny! Oto jastrzębie, sępy i kruki, czaple potężne całymi stadami czubki drzew obsiadają. Spodziewają się tej wojny potwornej, radują się na nią te ptaszyska trupożerne, co żywić się będą mięsem rumaków i słoni! Wielkie żurawie, krzycząc przeraźliwie, środkiem przestworza ku południowi lecą i grozę zwiastują. Cały czas widzę słońce otoczone bezgłowymi tułowiami (20) — o zmierzchu, gdy zachodzi i o świcie, gdy wschodzi, Bharato. Jego światło przesłania kawalkada chmur w trzech kolorach, biel i czerwień je okala, gardziele mają czarne, błyskawice nich się świecą. I widzę, jak słońce, księżyc i gwiazdozbiory dniem i nocą płoną jednako. To oznaka zagłady! A w noc pełni w miesiącu karttika , księżyca nie było widać, stracił swe światło i przybrał barwę ognia, którym się całe niebo świeciło. Zasną snem wiecznym bohaterscy mężni królowie, ich ciała ziemię pokryją — władcy i ich synowie mężni, o ramionach jak tarany potężnych. Słyszę, jak nocą przestwór wypełniają potworne odgłosy dzików i szczurów toczących ze sobą bój zaciekły. (25) Wizerunki bóstw to w dygot wpadają, to śmieją się, to krwią z ust wymiotują, spocone, na ziemię się walą. Grzmią bębny, w które nikt nie uderza, władco ludów, a wielkie rydwany wojowników jadą same, bez woźnicy. Kukułki stuskrzydłe, sójki, sępy, papugi, łabędzie i pawie straszne okrzyki wydają. Widać setki zbrojnych, niosących oręż, jadących konno, a świtaniem chmury szarańczy setkami się wznoszą. Zmrok i brzask w ogień spowite, rozświetlają przestwór, a deszcz płynie krwią i kośćmi, Bharato! (30) Słynna w całym trójświecie Arundhati, którą czczą święci, wzeszła, mając Wasiszthę za sobą, o królu! Nocny Wędrowiec (Saturn), zaćmiwszy Wzrastającą (Rohini), stoi w niebiosach. Odwrócił się znak księżyca. Oto wielka groza nadchodzi! Wciąż słychać, jak grzmoty potworne biją z nieba bezchmurnego, płaczą wierzchowce, a z ich oczu łzy płyną.
W tej wojnie, o wielki królu, nadejdzie wielka zagłada. Widzę bowiem przerażające omeny! Oto jastrzębie, sępy i kruki, czaple potężne całymi stadami czubki drzew obsiadają. Spodziewają się tej wojny potwornej, radują się na nią te ptaszyska trupożerne, co żywić się będą mięsem rumaków i słoni! Wielkie żurawie, krzycząc przeraźliwie, środkiem przestworza ku południowi lecą i grozę zwiastują. Cały czas widzę słońce otoczone bezgłowymi tułowiami (20) — o zmierzchu, gdy zachodzi i o świcie, gdy wschodzi, Bharato. Jego światło przesłania kawalkada chmur w trzech kolorach, biel i czerwień je okala, gardziele mają czarne, błyskawice nich się świecą. I widzę, jak słońce, księżyc i gwiazdozbiory dniem i nocą płoną jednako. To oznaka zagłady! A w noc pełni w miesiącu karttika , księżyca nie było widać, stracił swe światło i przybrał barwę ognia, którym się całe niebo świeciło. Zasną snem wiecznym bohaterscy mężni królowie, ich ciała ziemię pokryją — władcy i ich synowie mężni, o ramionach jak tarany potężnych. Słyszę, jak nocą przestwór wypełniają potworne odgłosy dzików i szczurów toczących ze sobą bój zaciekły. (25) Wizerunki bóstw to w dygot wpadają, to śmieją się, to krwią z ust wymiotują, spocone, na ziemię się walą. Grzmią bębny, w które nikt nie uderza, władco ludów, a wielkie rydwany wojowników jadą same, bez woźnicy. Kukułki stuskrzydłe, sójki, sępy, papugi, łabędzie i pawie straszne okrzyki wydają. Widać setki zbrojnych, niosących oręż, jadących konno, a świtaniem chmury szarańczy setkami się wznoszą. Zmrok i brzask w ogień spowite, rozświetlają przestwór, a deszcz płynie krwią i kośćmi, Bharato! (30) Słynna w całym trójświecie Arundhati, którą czczą święci, wzeszła, mając Wasiszthę za sobą, o królu! Nocny Wędrowiec (Saturn), zaćmiwszy Wzrastającą (Rohini), stoi w niebiosach. Odwrócił się znak księżyca. Oto wielka groza nadchodzi! Wciąż słychać, jak grzmoty potworne biją z nieba bezchmurnego, płaczą wierzchowce, a z ich oczu łzy płyną.
iha yuddhe mahārāja bhaviṣyati mahān kṣayaḥ /
yathemāni nimittāni bhayāyādyopalakṣaye //
yathemāni nimittāni bhayāyādyopalakṣaye //
śyenā gṛdhrāśca kākāśca kaṅkāśca sahitā balaiḥ /
saṃpatanti vanānteṣu samavāyāṃśca kurvate //
saṃpatanti vanānteṣu samavāyāṃśca kurvate //
atyugraṃ ca prapaśyanti yuddham ānandino dvijāḥ /
kravyādā bhakṣayiṣyanti māṃsāni gajavājinām //
kravyādā bhakṣayiṣyanti māṃsāni gajavājinām //
khaṭākhaṭeti vāśanto bhairavaṃ bhayavedinaḥ /
kahvāḥ prayānti madhyena dakṣiṇām abhito diśam //
kahvāḥ prayānti madhyena dakṣiṇām abhito diśam //
ubhe pūrvāpare saṃdhye nityaṃ paśyāmi bhārata /
udayāstamane sūryaṃ kabandhaiḥ parivāritam //
udayāstamane sūryaṃ kabandhaiḥ parivāritam //
śvetalohitaparyantāḥ kṛṣṇagrīvāḥ savidyutaḥ /
trivarṇāḥ parighāḥ saṃdhau bhānum āvārayantyuta //
trivarṇāḥ parighāḥ saṃdhau bhānum āvārayantyuta //
jvalitārkendunakṣatraṃ nirviśeṣadinakṣapam /
ahorātraṃ mayā dṛṣṭaṃ tatkṣayāya bhaviṣyati //
ahorātraṃ mayā dṛṣṭaṃ tatkṣayāya bhaviṣyati //
alakṣyaḥ prabhayā hīnaḥ paurṇamāsīṃ ca kārttikīm /
candro 'bhūd agnivarṇaśca samavarṇe nabhastale //
candro 'bhūd agnivarṇaśca samavarṇe nabhastale //
svapsyanti nihatā vīrā bhūmim āvṛtya pārthivāḥ /
rājāno rājaputrāśca śūrāḥ parighabāhavaḥ //
rājāno rājaputrāśca śūrāḥ parighabāhavaḥ //
antarikṣe varāhasya vṛṣadaṃśasya cobhayoḥ /
praṇādaṃ yudhyato rātrau raudraṃ nityaṃ pralakṣaye //
praṇādaṃ yudhyato rātrau raudraṃ nityaṃ pralakṣaye //
devatāpratimāścāpi kampanti ca hasanti ca /
vamanti rudhiraṃ cāsyaiḥ svidyanti prapatanti ca //
vamanti rudhiraṃ cāsyaiḥ svidyanti prapatanti ca //
anāhatā dundubhayaḥ praṇadanti viśāṃ pate /
ayuktāśca pravartante kṣatriyāṇāṃ mahārathāḥ //
ayuktāśca pravartante kṣatriyāṇāṃ mahārathāḥ //
kokilāḥ śatapatrāśca cāṣā bhāsāḥ śukāstathā /
sārasāśca mayūrāśca vāco muñcanti dāruṇāḥ //
sārasāśca mayūrāśca vāco muñcanti dāruṇāḥ //
gṛhītaśastrābharaṇā varmiṇo vājipṛṣṭhagāḥ /
aruṇodayeṣu dṛśyante śataśaḥ śalabhavrajāḥ //
aruṇodayeṣu dṛśyante śataśaḥ śalabhavrajāḥ //
ubhe saṃdhye prakāśete diśāṃ dāhasamanvite /
āsīd rudhiravarṣaṃ ca asthivarṣaṃ ca bhārata //
āsīd rudhiravarṣaṃ ca asthivarṣaṃ ca bhārata //
yā caiṣā viśrutā rājaṃstrailokye sādhusaṃmatā /
arundhatī tayāpyeṣa vasiṣṭhaḥ pṛṣṭhataḥ kṛtaḥ //
arundhatī tayāpyeṣa vasiṣṭhaḥ pṛṣṭhataḥ kṛtaḥ //
rohiṇīṃ pīḍayann eṣa sthito rājañ śanaiścaraḥ /
vyāvṛttaṃ lakṣma somasya bhaviṣyati mahad bhayam //
vyāvṛttaṃ lakṣma somasya bhaviṣyati mahad bhayam //
anabhre ca mahāghoraṃ stanitaṃ śrūyate 'niśam /
vāhanānāṃ ca rudatāṃ prapatantyaśrubindavaḥ //
vāhanānāṃ ca rudatāṃ prapatantyaśrubindavaḥ //