Rozdział 90

I rzekł Sańdźaja:
Wpada we wściekłość król Durjodhana, widząc, że jego armia ginie w rzezi i rusza na Bhimasenę, dręczyciela wrogów. Napina ogromny łuk, huczący niczym grom Indry i zalewa Syna Pandu gęstym deszczem strzał. A potem, kipiąc gniewem, nakłada na cięciwę nadzwyczaj ostrą pierzastą strzałę o grocie w kształcie półksiężyca. Łamie nią łuk Bhimaseny, a widząc okazję, nakłada szybko kolejną, co nawet góry przeszyje. Trafia nią, długoramienny, Bhimasenę w pierś. A tamten, głęboko trafiony, oblizuje kąciki warg. Chwyta się swego godła świetlistego, inkrustowanego złotem, by nie upaść. (5) Na widok Bhimaseny tracącego zmysły, zapłonął gniewem Ghatotkaća jak ogień, co wszystko chce spalić wokół siebie. A wielcy rydwannicy Pandawów pod wodzą Abhimanju z krzykiem podjeżdżają do króla w wielkim przejęciu.
Widząc, jak zbliżają się, wściekli, w gorączce, Syn Bharadwadźi Drona takimi słowy zwraca się do twoich wielkich rydwanników:
— Ruszajcie duchem! Niech wam szczęście sprzyja! Osłaniajcie króla, co popadł w wielkie niebezpieczeństwo i tonie w morzu niedoli!
Wściekli Pandawowie, wielcy łucznicy, Bhimasenę postawiwszy na czele, pędzą w kierunku Durjodhany! (10) Strzelają mnóstwem pocisków, z myślą o zwycięstwie, rycząc straszliwie i wstrząsając ziemią.
Usłyszawszy słowa mistrza, twoi ludzie z Somadattą na czele, ruszają na wojska Pandawów. Krypa, Bhuriśrawas, Śalja, Syn Drony Aśwatthaman, Wiwinśati, Ćitrasena, Wikarna i mocarny król Sindhu oraz dwaj wielcy łucznicy z Awanti, Winda i Anuwinda, osłaniają Kaurawę. Pandawowie i Dhrytarasztrowice robią dwadzieścia kroków w przód i podejmują walkę, w której chcą sobie nawzajem śmierć przynieść. (15) A sam Syn Bharadwadźi długoręki, po tym, jak wydał swój rozkaz, napina swój wielki łuk i trafia Bhimę dwudziestoma sześcioma strzałami, a potem jeszcze zalewa go wielkim deszczem strzał jak chmura deszczowa górę strugami wody jesienią. Wielki łucznik Bhimasena natychmiast odpowiada mu dziesięcioma strzałami o kamiennych grotach, trafiając go w lewy bok. Zadrżał ciężko ranny starzec, Bharato i, straciwszy przytomność, nagle opadł na tyły rydwanu.
Widząc mistrza dygocącego z bólu, rozwścieczeni król Durjodhana i Syn Drony ruszają na Bhimasenę. Na ich widok, nadlatujących ku niemu niczym Jama ze Śmiercią pospołu, Bhimasena chwyta prędko swoją wielką maczugę, (20) migiem zeskakuje z rydwanu i wznosi ją jak Jama swoją pałkę, stając nieruchomo jak góra. Widzą Kaurawa i Syn Drony, najwięksi mocarze, że Bhima podrywa swą maczugę podobną do okrytej szczytami góry Kajlasa i spiesznie jadą ku niemu. Wilczobrzuch pędem zaczyna biec im naprzeciw, kiedy oni szybko jadą wprost na niego. Wielcy rydwannicy Kaurawów dostrzegają, jak się zbliża, straszny, pełen wściekłości, więc ramię w ramię, biegiem ruszają na niego. (25) Każdy z tych żołnierzy pod wodzą Syna Bharadwadźi, chce zabić Bhimasenę i wszyscy różnorodną bronią w jego pierś mierzą, napierając nań ze wszystkich stron.
A tymczasem wielcy rydwannicy Pandawów, których Abhimanju wiedzie, widzą, że wielki rydwannik Bhima znalazł się w niebezpieczeństwie, jadą więc ku niemu, chcąc go z niego wyrwać, gotowi porzucić życie miłe. Bohaterski król Anupy Nila, najdroższy przyjaciel Bhimy, rozwścieczony, podobny granatowej chmurze, rusza na Syna Drony. Wszak od zawsze z nim rywalizował. Napiąwszy wielki łuk, trafia Syna Drony pierzastą strzałą jak Indra Mocarny, mój królu, ongiś trafił Danawę Wipraćittiego trudnego do pokonania, najstraszniejszego spośród bóstw, którego ognisty gniew całym trójświatem wstrząsał. Syn Drony, trafiony pierzastą strzałą Nili z dobrym grotem, zbolały i krwią zalany, we wściekłość wpada. (29-30) Ów najlepszy z rozumnych z łoskotem podobnym do gromu Indry napina jasny łuk, owładnięty myślą, by zabić Nilę. Wymierza weń bhallę szlifowaną przez kowali i zabija jego cztery wierzchowce i godło na ziemię zwala, siódmą zaś bhallą trafia Nilę w pierś. A tamten, ciężko ranny, cały się trzęsąc, opada na tył rydwanu.
Widzi Ghatotkaća, że król Nila podobny do kłębowiska ciemnych chmur, stracił przytomność i rozwścieczony, w otoczeniu braci pędzi do Syna Drony, tak pięknie walczącego. A wraz z nim pędzą inni rakszasowie upojeni bojem. (34-35) Rozpłomieniony Syn Bharadwadźi zoczył tego rakszasa, gdy nadlatywał strasząc swym wyglądem i spiesznie na przeciw mu jedzie. W gniewie uderza na potwornych Nocnych-Wędrowców, stojących z samego przodu, popleczników Ghatotkaći. Przerażeni strzałami wypuszczanymi przez Syna Drony biorą nogi za pas. Rozjuszył się na ten widok Syn Bhimaseny Ghatotkaća i rzuca wielki, straszny czar o okrutnej formie, który omracza Syna Drony. Był bowiem ten król rakszasów znawcą czarów. Wprawia on w przerażenie wszystkich twoich ludzi, bo zobaczyli siebie, jak leżą zaszlachtowani na ziemi (40), w drgawkach, w opłakanym stanie, zalanych krwią — Dronę, Durjodhanę, Śalję i Aśwatthamana, najlepszych wielkich łuczników, najważniejszych Kaurawów — ale też innych rydwanników rozpłatanych, martwe słonie, konie i jeźdźców po tysiąckroć posiekanych. Na ten widok twoja armia pędem uciekać poczyna, choć ja i Bhiszma O-Boskim-Ślubowaniu krzyczeliśmy do nich:
— Walczcie! Nie uciekajcie! To tylko czar rakszasów rzucony przez Ghatotkaćę!
Ale oni, całkiem otumanieni, nie zatrzymują się, nie wierzą bowiem w przerażeniu naszym słowom.
Tymczasem Pandawowie widząc, jak tamci uciekają, ryknęli jak lwy razem z Ghatotkaćą, a zewsząd dały się słyszeć głośne dźwięki konch i bębnów. (45) I tak oto całą twoją siłę złamał zły Syn Hidimby — tuż przed zachodem słońca rozpierzchła się na wszystkie strony.

6.90.1

saṃjaya uvāca /
svasainyaṃ nihataṃ dṛṣṭvā rājā duryodhanaḥ svayam /
abhyadhāvata saṃkruddho bhīmasenam ariṃdamam //

6.90.2

pragṛhya sumahaccāpam indrāśanisamasvanam /
mahatā śaravarṣeṇa pāṇḍavaṃ samavākirat //

6.90.3

ardhacandraṃ ca saṃdhāya sutīkṣṇaṃ lomavāhinam /
bhīmasenasya cicheda cāpaṃ krodhasamanvitaḥ //

6.90.4

tadantaraṃ ca samprekṣya tvaramāṇo mahārathaḥ /
saṃdadhe niśitaṃ bāṇaṃ girīṇām api dāraṇam /
tenorasi mahābāhur bhīmasenam atāḍayat //

6.90.5

sa gāḍhaviddho vyathitaḥ sṛkkiṇī parisaṃlihan /
samālalambe tejasvī dhvajaṃ hemapariṣkṛtam //

6.90.6

tathā vimanasaṃ dṛṣṭvā bhīmasenaṃ ghaṭotkacaḥ /
krodhenābhiprajajvāla didhakṣann iva pāvakaḥ //

6.90.7

abhimanyumukhāścaiva pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ /
samabhyadhāvan krośanto rājānaṃ jātasaṃbhramāḥ //

6.90.8

samprekṣya tān āpatataḥ saṃkruddhāñ jātasaṃbhramān /
bhāradvājo 'bravīd vākyaṃ tāvakānāṃ mahārathān //

6.90.9

kṣipraṃ gacchata bhadraṃ vo rājānaṃ parirakṣata /
saṃśayaṃ paramaṃ prāptaṃ majjantaṃ vyasanārṇave //

6.90.10

ete kruddhā maheṣvāsāḥ pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ /
bhīmasenaṃ puraskṛtya duryodhanam upadrutāḥ //

6.90.11

nānāvidhāni śastrāṇi visṛjanto jaye ratāḥ /
nadanto bhairavānnādāṃstrāsayantaśca bhūm imām //

6.90.12

tad ācāryavacaḥ śrutvā somadattapurogamāḥ /
tāvakāḥ samavartanta pāṇḍavānām anīkinīm //

6.90.13

kṛpo bhūriśravāḥ śalyo droṇaputro viviṃśatiḥ /
citraseno vikarṇaśca saindhavo 'tha bṛhadbalaḥ /
āvantyau ca maheṣvāsau kauravaṃ paryavārayan //

6.90.14

te viṃśatipadaṃ gatvā saṃprahāraṃ pracakrire /
pāṇḍavā dhārtarāṣṭrāśca parasparajighāṃsavaḥ //

6.90.15

evam uktvā mahābāhur mahad visphārya kārmukam /
bhāradvājastato bhīmaṃ ṣaḍviṃśatyā samārpayat //

6.90.16

bhūyaścainaṃ mahābāhuḥ śaraiḥ śīghram avākirat /
parvataṃ vāridhārābhiḥ śaradīva balāhakaḥ //

6.90.17

taṃ pratyavidhyad daśabhir bhīmasenaḥ śilīmukhaiḥ /
tvaramāṇo maheṣvāsaḥ savye pārśve mahābalaḥ //

6.90.18

sa gāḍhaviddho vyathito vayovṛddhaśca bhārata /
pranaṣṭasaṃjñaḥ sahasā rathopastha upāviśat //

6.90.19

guruṃ pravyathitaṃ dṛṣṭvā rājā duryodhanaḥ svayam /
drauṇāyaniśca saṃkruddhau bhīmasenam abhidrutau //

6.90.20

tāvāpatantau samprekṣya kālāntakayamopamau /
bhīmaseno mahābāhur gadām ādāya satvaraḥ //

6.90.21

avaplutya rathāt tūrṇaṃ tasthau girir ivācalaḥ /
samudyamya gadāṃ gurvīṃ yamadaṇḍopamāṃ raṇe //

6.90.22

tam udyatagadaṃ dṛṣṭvā kailāsam iva śṛṅgiṇam /
kauravo droṇaputraśca sahitāvabhyadhāvatām //

6.90.23

tāvāpatantau sahitau tvaritau balināṃ varau /
abhyadhāvata vegena tvaramāṇo vṛkodaraḥ //

6.90.24

tam āpatantaṃ samprekṣya saṃkruddhaṃ bhīmadarśanam /
samabhyadhāvaṃstvaritāḥ kauravāṇāṃ mahārathāḥ //

6.90.25

bhāradvājamukhāḥ sarve bhīmasenajighāṃsayā /
nānāvidhāni śastrāṇi bhīmasyorasyapātayan /
sahitāḥ pāṇḍavaṃ sarve pīḍayantaḥ samantataḥ //

6.90.26

taṃ dṛṣṭvā saṃśayaṃ prāptaṃ pīḍyamānaṃ mahāratham /
abhimanyuprabhṛtayaḥ pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ /
abhyadhāvan parīpsantaḥ prāṇāṃstyaktvā sudustyajān //

6.90.27

anūpādhipatiḥ śūro bhīmasya dayitaḥ sakhā /
nīlo nīlāmbudaprakhyaḥ saṃkruddho drauṇim abhyayāt /
spardhate hi maheṣvāso nityaṃ droṇasutena yaḥ //

6.90.28

sa visphārya mahaccāpaṃ drauṇiṃ vivyādha patriṇā /
yathā śakro mahārāja purā vivyādha dānavam //

6.90.29

vipracittiṃ durādharṣaṃ devatānāṃ bhayaṃkaram /
yena lokatrayaṃ krodhāt trāsitaṃ svena tejasā //

6.90.30

tathā nīlena nirbhinnaḥ sumukhena patatriṇā /
saṃjātarudhirotpīḍo drauṇiḥ krodhasamanvitaḥ //

6.90.31

sa visphārya dhanuścitram indrāśanisamasvanam /
dadhre nīlavināśāya matiṃ matimatāṃ varaḥ //

6.90.32

tataḥ saṃdhāya vimalān bhallān karmārapāyitān /
jaghāna caturo vāhān pātayāmāsa ca dhvajam //

6.90.33

saptamena ca bhallena nīlaṃ vivyādha vakṣasi /
sa gāḍhaviddho vyathito rathopastha upāviśat //

6.90.34

mohitaṃ vīkṣya rājānaṃ nīlam abhracayopamam /
ghaṭotkaco 'pi saṃkruddho bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ //

6.90.35

abhidudrāva vegena drauṇim āhavaśobhinam /
tathetare abhyadhāvan rākṣasā yuddhadurmadāḥ //

6.90.36

tam āpatantaṃ samprekṣya rākṣasaṃ ghoradarśanam /
abhyadhāvata tejasvī bhāradvājātmajastvaran //

6.90.37

nijaghāna ca saṃkruddho rākṣasān bhīmadarśanān /
yo 'bhavann agrataḥ kruddhā rākṣasasya puraḥsarāḥ //

6.90.38

vimukhāṃścaiva tān dṛṣṭvā drauṇicāpacyutaiḥ śaraiḥ /
akrudhyata mahākāyo bhaimasenir ghaṭotkacaḥ //

6.90.39

prāduścakre mahāmāyāṃ ghorarūpāṃ sudāruṇām /
mohayan samare drauṇiṃ māyāvī rākṣasādhipaḥ //

6.90.40

tataste tāvakāḥ sarve māyayā vimukhīkṛtāḥ /
anyonyaṃ samapaśyanta nikṛttānmedinītale /
viceṣṭamānān kṛpaṇāñ śoṇitena samukṣitān //

6.90.41

droṇaṃ duryodhanaṃ śalyam aśvatthāmānam eva ca /
prāyaśaśca maheṣvāsā ye pradhānāśca kauravāḥ //

6.90.42

vidhvastā rathinaḥ sarve gajāśca vinipātitāḥ /
hayāśca sahayārohā vinikṛttāḥ sahasraśaḥ //

6.90.43

tad dṛṣṭvā tāvakaṃ sainyaṃ vidrutaṃ śibiraṃ prati /
mama prākrośato rājaṃstathā devavratasya ca //

6.90.44

yudhyadhvaṃ mā palāyadhvaṃ māyaiṣā rākṣasī raṇe /
ghaṭotkacaprayukteti nātiṣṭhanta vimohitāḥ /
naiva te śraddadhur bhītā vadator āvayor vacaḥ //

6.90.45

tāṃśca pradravato dṛṣṭvā jayaṃ prāptāśca pāṇḍavāḥ /
ghaṭotkacena sahitāḥ siṃhanādān pracakrire /
śaṅkhadundubhighoṣāśca samantāt sasvanur bhṛśam //

6.90.46

evaṃ tava balaṃ sarvaṃ haiḍimbena durātmanā /
sūryāstamanavelāyāṃ prabhagnaṃ vidrutaṃ diśaḥ //